માર્શલ આર્ટસ

માર્શલ આર્ટસ વિશાળ રીતે અલગ પડે છે, અને તે ખાસ વિસ્તાર અથવા વિસ્તારોના મિશ્રણ પર પ્રકાશ પાડી શકે છે, પરંતુ તેને ફટકાઓ, પક્કડ અથવા શસ્ત્રોની તાલીમ પર પ્રકાશ પાડતા વ્યાપક રીતે જૂથ કરી શકાય છે. નીચે ઉદાહરણોની યાદી આપવામાં આવી છે જે આ વિસ્તારોમાંથી એકનો વિસ્તરિત ઉપયોગ કરે છે; તે તમામ વિસ્તારોને આવરી લેતી આ સંપૂર્ણ યાદી નથી કે આર્ટ દ્વારા આવરી લેવામાં આવેલા તેજ ફક્ત જરૂરી વિસ્તારો હોય, પરંતુ તે આ વિસ્તારના ઉદાહરણ તરીકે સૌથી વધુ ભાર મૂકાયેલ અથવા જાણીતાનો એક ભાગ છે.

ફટકાઓ

• પંચીગ: બોક્સીંગ (પશ્ચિમ), વિંહ ચુન
• કિકીંગ:કેપોઇરા, સાવટે, ટેકવોન્ડો
• અન્ય ફટકાઓ: કરાટે, મુઆય થાઇ

પક્કડ

• થ્રોઇંગ: ગ્લિમા, જુજુત્સુ, સામ્બો
• જોઇન્ટ લોક/સબમિશન હોલ્ડસ: આઇકિડો, બ્રાઝિલીયન જિયુ-જિત્સુ, હેપકિડો
• પીનીંગ તરકીબો: જૂડો, કુસ્તી

વેપનરી (એક કરતા વધુ શસ્ત્રો)

• પરંપરાગત વેપનરી: એસ્ક્રિમા, ફેન્સીંગ, ગટકા, કેન્ડો, ક્યુડો
• આધુનિક વેપનરી: જૂકેન્ડો

ખાસ કરીને એશિયાની અસંખ્ય માર્શલ આર્ટસ બાજુની શિસ્ત પણ શીખવે છે, જે ઔષધને લગતા ઉપયોગોને લાગે વળગે છે. આ ખાસ કરીને પરંપરાગત ચાઇનીઝ મારશલ આર્ટસમાં જોવા મળે છે, જે બોન-સેટ્ટીંગ, કીગોન્ગ, એક્યુપંક્ચર, એક્યપ્રેશર, તૂઇ ના અને અન્ય પરંપરાગત ચાઇનીઝ ઔષધના તબક્કાઓ શીખવાડી શકે છે ^[૨]. માર્શલ આર્ટસને ધર્મ અને આસ્થા સાથે પણ જોડી શકાય છે. વિખ્યાત અસંખ્ય પદ્ધતિઓ મળી આવી છે, તેનો પ્રચાર કરવામાં આવ્યો છે અથવા તેનો ઉપયોગ સાધુઓ અથવા સંન્યાસિનીઓ દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે, ગટકા એ શાખવાદનો આંતરિક ભાગ છે, કારણ કે આ સમાજને યુદ્ધમાં જવાની લાંબા સમયથી ફરજ પાડવામાં આવી છે. જાપાનીઝ પ્રકારો જેમ કે આઇકિડો, ઉર્જા અને શાંતિના પ્રવાહની મજબૂત તત્વજ્ઞાની માન્યતા ધરાવે છે.

આફ્રિકા

આફ્રિકાની છરીઓને કદાચ તેના આકારને પ્રમાણે વર્ગીકૃત્ત કરી શકાય—ખાસ કરીને "એફ" જૂથમાં અને "સર્ક્યુલર" જૂથ—અને તેને ઘણી વખત અયોગ્ય રીતે ફેંકવાની છરીઓ તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે. ^[૩] દક્ષિણ આફ્રિકામાં લાકડી યુદ્ધે ઝુલુ સંસ્કૃતિમાં અગત્યનો ભાગ ભજવ્યો હતો અને દક્ષિણ બોટ્સવાના અને ઉત્તર દક્ષિણ આફ્રિકામાં થતી હતી તેવી લડાઇ ઓબનુ બિલેટનો નોંધપાત્ર ભાગ છે. આ ઉપરાંત લાકડી યુદ્ધ પ્રાચીન ઇજિપ્તીયન સમાધિઓ પર પણ વર્ણવવામાં આવ્યું હતું, તેનો હજુ પણ ઉપલા ઇજિપ્ત (તાહટિબ)^[૪][૫]માં ઉપયોગ થાય છે અને આધુનિક સંગઠન 1970માં રચવામાં આવ્યું હતું. રફ એન્ડ ટમ્બલ (આરએટી) આધુનિક આફ્રિકન માર્શલ આર્ટ છે, જેમાં ઝુલુ અને સોથો સ્ટિકફાઇટીંગના તત્વોનો સમાવેશ થાય છે.

અમેરિકા

ઉત્તર અને દક્ષિણ અમેરિકાના વતનીઓ તેમની પોતાની માર્શલ તાલીમ ધરાવતા હતા જેનો પ્રારંભ બાળપણથી જ થયો હતો. કિશોરાવસ્થાના પ્રારંભમાં તીર, છરીઓ, બ્લોગન્સ, ભાલાઓ અને વોર ક્લબના વપરાશ માટેની તાલીમમાં મોટા ભાગના જૂથોએ વિવિધ લોકોની પસંદગી કરી હતી. પ્રથમ રાષ્ટ્રના પુરુષો અને ભાગ્યેજ કેટલીક સ્ત્રીઓને તેમણે લડાઇમાં પુરવાર કરતા યોદ્ધાઓ કહેવાતા હતા. યુદ્ધ ક્લબો પસંદગીનું શસ્ત્ર ગણાતુ હતું કારણ કે અમેરિકન યોદ્ધાઓ આમને સામને એક જ લડાઇમાં દુશ્મનોને મારી નાખીને પોતાનો સામાજિક દરજ્જો ઊંચો લાવી શક્યા હોત. ^{[સંદર્ભ આપો]} યોદ્ધાઓએ જીવનપર્યંત તાલીમ દરમિયાન તેમની શસ્ત્ર કુશળતા અને ચોરી છૂપીથી શિકાર સુધી પહોંચવાની ક્રિયાની તીક્ષ્ણ કરી હતી.

યુરોપીયન વસાહતીઓ અને સ્થાપિતોના આવ્યા બાદ નેટિવ અમેરિકન વસતીમાં ભારે ઘટાડો થયો હતો અને ભલજબરીથી તેમને અનામત પ્રદેશમાં ધકેલી દેવાયા હતા. આગ-શસ્ત્રોની રજૂઆતથી પરંપરાગત ઉત્તર અમેરિકન માર્શલ આર્ટસ બિનવપરાશી સાબિત થઇ હતી. 16મી સદીથી, પોર્ટુગીઝ વસાહતીઓને બ્રાઝિલમાં ગુલામ તરીકે રહેવા માટે પશ્ચિમ આફ્રિકાથી લાવવામાં આવ્યા હતા. આફ્રિકામાં ભારે ઊંડા મૂળ ધરાવતા બ્રાઝિલીયન લડાઇના પ્રકાર કેપોએઇરા જેવા નૃત્યની જેમ ગુલામી વિકસી હતી. સાનુકૂળતા અને સહનશીલતાનું ઊંચુ સ્તર સમાવતા તેમાં કિક્સ, એલ્બો સ્ટ્રાઇક, હેન્ડ સ્ટ્રાઇક, હેડ બુટ્ટસ, કાર્ટવ્હીલ્સ અને સ્વીપ્સનો સમાવેશ થાય છે.

તાજેતરનો ઇતિહાસ

એશિયામાં પશ્ચિમના પ્રભાવમાં વધારો થતા મોટા ભાગના લશ્કરી કર્મચારીઓએ બીજા વિશ્વ યુદ્ધ કોરીયન યુદ્ધ દરમિયાન ચીન, જાપાન અને દક્ષિણ કોરીયામાં સમય વીતાવ્યો હતો અને સ્થાનિક લડાઇના પ્રકારો સામે જોખમ ઊભુ કર્યું હતું. જુજુત્સુ, જૂડો અને કરાટે 1950-60ના દાયકાની વિચારધારામાં લોકપ્રિય બન્યા હતા. એશિયન અને હોલીવુડ માર્શલ આર્ટસ ચલ-ચિત્રોમાં ભાગલા હોવાથી આધુનિક અમેરિકન માર્શલ આર્ટસ ક્યાં તો એશિયન અથવા એશિયનના પ્રભાવમાંથી પ્રાપ્ત કરવામા આવી હતી.

બ્રાઝિલીયન જિયુ જિત્સુ, અથવા ગ્રેસી જિયુ-જિત્સુ બીજા વિશ્વ યુદ્ધના જુડો પહેલા સ્વીકારવામાં આવ્યું હતું જે બે ભાઈઓ કાર્લોસ અને હેલીયો ગ્રેસી દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું હતું, જેમણે મોટે ભાગે ગ્રાઉન્ડવર્ક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને કલાનું રમતમાં પુનઃસ્થાપન કર્યું હતું. આ પદ્ધતિ લોકપ્રિય બની હતી અને મિશ્ર માર્શલ આર્ટસ સ્પર્ધાઓ જેમ કે યુએફસી અને પ્રાઇડમાં અસરકારક સાબિત થઇ હતી. ^[૬] 1960 અને 1970 બાદમાં ચાઇનીઝ લડાઇ પદ્ધતિઓમાં માધ્યમોની આ પ્રત્યેની રુચિ અનુભવાઇ હતી, જેમાં માર્શલ આર્ટસ અને હોલીવુડ અભિનેતા બ્રુસ લીનો પ્રભાવ રહ્યો હતો. જિત કૂન ડોએ જે પદ્ધતિ શોધી હતી તેના મૂળ વિંગ ચૂન, પશ્ચિમી બોક્સીંગ, સાવટે અને ફેન્સીંગમાં હતા, જેમાં નકામુ હોય. અથવા એક માર્ગ તરીકે કોઇ માર્ગે ઉપયોગ ન કરવો તેવી માન્યતા પ્રવર્તતી હતી.

એશિયા

એશિયન માર્શલ આર્ટસની સ્થાપના કદાચ પ્રારંભિક ચાઇનીઝ અને ભારતીય માર્શલ આર્ટસનું મિશ્રણ હોવાની શક્યતા છે. રાજદ્વારીઓ, વેપારીઓ અને સાધુઓએ દક્ષિણ ભારતથી અને સુધી દરિયાઇ માર્ગે તેમજ સિલ્ક રોડ માર્ગે મુસાફરી કરતા આશરે 600 બીસીની આસપાસ આ રાષ્ટ્રો વચ્ચે વેપાર તીવ્ર બન્યો હતો. ચાઇનીઝ ઇતિહાસના ગાળામાં લડી રહેલા રાજ્યો સમયે (480-221 બીસી) માર્શલ માન્યતામાં તીવ્ર વિકાસ થયો હતો અને વ્યૂહરચના ઉભરી આવી હતી, આવું વર્ણન ધી આર્ટ ઓફ વોર માં સન ઝુ દ્વારા પણ કરવામાં આવ્યું છે. (સદી. 350 બીસી). ^[૭]

અગાઉની માર્શલ આર્ટની દંતકથા દક્ષિણ ભારતીય પલ્લવા રાજકુમારની વાર્તા કહે છે, જે બોધીધર્મા નામના સાધુ બન્યા હતા, જેઓ 550 એડીની આસપાસ સુધી જીવ્યા હોવાનું મનાય છે. તેમને ઝેન બુદ્ધવાદના સ્થાપક, શિસ્તનો લડાયક ગુણ, માનવતા, આત્મસંયમ અને માન આ માન્યતાને આભારી છે. ^[૮] આમ નૈતિક વર્તણૂંકના મૂલ્યો અને આત્મશિસ્ત પ્રારંભિક કાળથીજ માર્શલ વ્યવહાર સાથે સંકળાયેલા છે. ^[૯]

એશિયામાં માર્શલ આર્ટનું શિક્ષણ ઐતિહાસિક રીતે જ શિક્ષક-શિસ્ત એપ્રેન્ટીસશીપની સાસ્કૃતિક પરંપરાને અનુસર્યું છે. વિદ્યાર્થીઓને સખત રીતે સ્તરીકરણ વ્યવસ્થામાં ઇન્સ્ટ્રક્ટર દ્વારા તાલીમ આપવામાં આવે છે: કેન્ટોનેસેમાં સિફુ અથવા મેન્ડ્રેઇનમાં શિફુ ; જાપાનીઝમાં સેન્સેઇ ; કોરીયનમાં સેબેઓમ-નિમ ; સંસ્કૃતમાં ગુરુ , હિન્દી, તેલુગુ અને મલય; ખમેરમાં ક્રુ ; તાગાલોગમાં ગુરો ; મલયાલમમાં કાલારી ગુરુક્કલ અથવા કાલારી આસાન ; તામિલમાં આસાન ; થાઇમાં અચાન અથવા ખ્રુ ; અને બર્મીસમાં સાયા . આ તમામ શબ્દોનું માસ્તર, શિક્ષણ અથવા સલાહકાર તરીકે ભાષાંતર કરી શકાય. ^[૧૦]

તાજેતરનો ઇતિહાસ

એશિયન દેશોની યુરોપની વસાહતે પણ સ્થાનિક માર્શલ આર્ટસમાં, ખાસ કરીને ફાયરઆર્મસની રજૂઆતથી ઘટાડો આણ્યો હતો. આ બાબત 19મી સદીમાં બ્રિટીશ રાજની સંપૂર્ણ સ્થાપના બાદ ભારતમાં સ્પષ્ટપણે જોઇ શકાય છે. ^[૧૧] પોલીસ, લશ્કર અને સરકારી સંસ્થાઓનું સંચાલન કરવાની વધુ યુરોપીયન પદ્ધતિઓ અને ફાયરઆર્મસના વધતા જતા ઉપયોગે જ્ઞાતિ આધારિત ફરજો સાથે સંકળાયેલી પરંપરાગત લડાઇ તાલીમની જરૂરિયાત ઘટાડી હતી ^[૧૧] અને 1804માં બ્રિટીશ વસાહત સરકારે અસંખ્ય બળવાઓના પ્રતિભાવમાં કાલારીપાયત પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ^[૧૨] કાલારીપાયત અને અન્ય દ્રવીડીયન માર્શલ આર્ટસનું આખા દક્ષિણ ભારતમાં પ્રસર્યુ તે પહેલા તેલ્લીચેરીમાં 1920માં પુનરુત્થાન અનુભવાયું હતું, ^[૧૧] જ્યારે અન્ય પરંપરાગત પદ્ધતિઓ જેમ કે થાન્ગટાનું 1950માં પુનુરુત્થાન અનુભવાયું હતું. ^[૧૩] સમાન પ્રકારની અસાધારણ ઘટના દક્ષિણ પૂર્વની એશિયન વસાહતો જેમ કે મલેશિયા, ઇન્ડોનેશિયા, વિયેતનામ અને ફિલીપીન્સમાં બની હતી.

એશિયન માર્શલ આર્ટસમાં પશ્ચિમી રુચિ ભૂતકાળમાં 19મી સદીના અંતમાં જોવા મળી હતી, કારણ કે યુનાઇટેડ સ્ટેટસની સાથે ચીન અને જાપાનના વેપારમાં વધારો થયો હતો. સંબધિત રીતે ઓછા પશ્ચિમી લોકોએ ફક્ત કામગીરી તરીકેનું વિચારતા માર્શલ આર્ટનો ખરેખર ઉપયોગ કર્યો હતો. જાપાનમાં કામ કરતી વખતે 1894-97ની વચ્ચે રેલવે એન્જિનીયર એડવર્ડ વિલીયમ બાર્ટોન રીટે જુજુત્સુનો અભ્યાસ કર્યો હતો, તેઓ યુરોપમાં એશિયન માર્શલ આર્ટનું શિક્ષણ આપનારા પ્રથમ વ્યક્તિ હોવાનું મનાય છે. તેમણે બાર્ટીત્સુ નામની સંકલનાત્મક પ્રકારની પણ શોધ કરી હતી, જેમાં જુજુત્સુ, જૂડો, બોક્સીંગ, સાવટે અને લાકડી લડાઇનું મિશ્રણ છે. ચાઇનીઝ માર્શલ આર્ટસને પશ્ચિમી લોકોને શીખવનાર પ્રથમ ઇન્સ્ટ્રક્ટર તરીકે બ્રુસ લીને યશ આપવામાં આવે છે. જેકી ચાન અને જેટ લી ચલચિત્રના આગવા વ્યક્તિત્વ હતા, જેઓ ચાઇનીઝ માર્શલ આર્ટસને તાજેતરના વર્ષોમાં પ્રોત્સાહન આપવા માટે જવાબદાર છે.

યુરોપ

માર્શલ આર્ટસ મોટે ભાગે ગ્રીસમાં પ્રાચીન યુરોપ સંસ્કૃતિમાં અસ્તિત્વ ધરાવતી હતી, જ્યાં રમતો એ જીવનનો એક આંતરિક માર્ગ હતો. બોક્સીંગ (પિગ્મે , પિક્સ ), કુસ્તી (પાલે ) અને પંક્રેશન (પાન પરથી, "દરેક" અર્થ થાય છે, અને ક્રેટોસ નો, અર્થ "શક્તિ" અથવા "મજબૂતાઇ")ની રજૂઆત પ્રાચીન ઓલિમ્પીક રમતોમાં કરવામાં આવી હતી. રોમનોએ જાહેર પ્રદર્શન તરીકે ગ્લેડીયેટોરીયલ લડાઇ (પ્રાચીન રોમન તમાશાઓમાં જીવને સાટે લડનાર યોધ્ધાઓને લગતું) પેદા કરી હતી.

અસંખ્ય ઐતિહાસિક ફેન્સીંગ સ્વરૂપો અને મેન્યુઅલો અસ્તિત્વમાં રહ્યા છે અને અનેક જૂથો યુરોપીયન માર્શલ આર્ટસના પુનઃગઠન દિશામાં કામ કરી રહ્યા છે. પુનઃગઠનની પ્રક્રિયામાં 1400-1900 એ.ડી.માંથી ઉત્પન્ન થયેલી વિગતવાર લડાઇ સંધિઓનો ઉગ્ર અભ્યાસ અને વ્યવહારુ તાલીમ અથવા વિવિધ તરકીબો અને દાવપેચના મિશ્રણનો સમાવેશ થાય છે. તેમાં પ્રકારો જેમ કે તલવાર અને કવચ, બે ધારી તલવાર લડાઇ, ભાલા અને ફરસીનું સંયુક્ત હથિયારની લડાઇ, ઘોડે સવારોનું ભાલાયુદ્ધ અને અન્ય ઝપાઝપીના હથિયારોની લડાઇના અન્ય પ્રકારોનો સમાવેશ થાય છે. આ પુનઃગઠનનો પ્રયત્ન અને ઐતિહાસિક પદ્ધતિઓનો આધુનિક ભારે વિકાસ સામાન્ય રીતે પશ્ચિમ માર્શલ આર્ટસનો ઉલ્લેખ કરે છે. ઘણી મધ્યયુગીન માર્શલ આર્ટસ મેન્યુઅલ્સમાં, મુખ્યત્વે જર્મની અને ઇટાલીના સચવાઇ રહ્યા છે. આમાંથી સૌથી વિખ્યાત 14મી સદીની જોહાન્નેસ લિચટેનૌરના ફેચબુચ (ફેન્સીંગ બુક) છે, જે આજે જર્મન સ્કુલ ઓફ સ્વોર્ડમેનશીપના પાયાનો સમાવેશ કરે છે.

યુરોપમાં, માર્શલ આર્ટસમાં ફાયરઆર્મસના ઉદભવ બાદ ઘટાડો થયો હતો. પરિણામે, યુરોપમાં ઐતિહાસિક મૂળ ધરાવતી માર્શલ આર્ટસ આજે અસ્તિત્વ ધરાવતી નથી, જેવું અન્ય પ્રદેશોમાં પણ થયુ છે, કેમ કે પરંપરાગત માર્શલ આર્ટસ નાશ પામી છે અથવા રમતમાં વિકાસ પામી છે. સ્વોર્ડમેનશીપ ફેન્સીગમાં વિકાસ પામી હતી. બોક્સીંગ તેમજ કુસ્તીના સ્વરૂપો ટકી રહ્યા છે. યુરોપીયન માર્શલ આર્ટસે મોટે ભાગે બદલાતી જતી ટેકનોલોજીને સ્વીકારી છે, જેથી અન્ય કેટલીક પરંપરાગત કલાઓ હજુ પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે, લશ્કરી કર્મચારીઓને બેયોનેટ (બંદૂક કે જેમાં છરી આગળ રાખવામાં આવે છે) લડાઇ અને માર્કસેમેનશીપ જેવી કુશળતાઓમાં તાલીમ આપવામાં આવે છે. કેટલીક યુરોપીયન શસ્ત્ર પદ્ધતિ પણ લોક રમતો અને સ્વ-બચાવની પદ્ધતિઓ તરીકે અસ્તિત્વમાં રહી છે. તેમાં લાકડીની લડાઇની પદ્ધતિઓ જેમ કે ઇંગ્લેંડની ક્વાર્ટરસ્ટાફ, આયર્લેન્ડની બાટેઇરિચ, પોર્ટુગલની જોગો ડો પાઉ અને કેનરી આઇલેન્ડની જ્યુગો ડેલ પાલો (પાલો કેનારિયો) પ્રકારનો સમાવેશ થાય છે.

અન્ય માર્શલ આર્ટસને રમતોમાં સ્વીકારવામાં આવી હતી, જે આજે લડી શકાય તેવા સ્વરૂપમાં અસ્તિત્વ ધરાવતી નથી. તેનું એક ઉદાહરણ પુરુષોના વ્યાયામમાં પોમેલ હોર્સ (ઘોડા પર જીનનો આગળો ભાગ) છે, આ એવી કવાયત છે જેને ઘોડા પરથી કૂદકો મારવાની રમત પરથી પ્રાપ્ત કરવામાં આવી છે. અશ્વદળના સવારોને તેમના ઘોડા પર ઝડપથી તેમની સ્થિતિમાં ફેરફાર કરવાની, પડી જતા સાથીઓને બચાવવાની, ઘોડાની પાછળ લડાઇ કરવાની અને ઝડપથી દોડતા ઘોડા પરથી ઉતરી જવાની જરૂર છે. સ્ટેશનરી બેરલ પર આ કુશળતાઓની તાલીમ મેળવવાની ક્રિયા વ્યાયામની રમતોમાં પોમેલ હોર્સ કસરતમાં વિકાસ પામી હતી. શોટ પુટ (દોડની સ્પર્ધા જેમાં વધુમા વધુ મોટો ગોળો દોડવીરની સાથે લગાવવામાં આવે છે) અને હલકા ભાલાનો ઘા બન્ને વધુ પ્રાચીન ઉત્પત્તિ ધરાવે છે, બન્ને શસ્ત્રોનો રોમનો દ્વારા તીવ્ર રીતે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

પૂર્વ નજીક

મલ્લકુસ્તી અને સશસ્ત્ર લડાઇ બન્નેના સચિત્ર રેકોર્ડ તામ્ર યુગ પ્રાચીન પૂર્વ નજિકtના છે, જેમ કે બેની હાસન ખાતે એમેનેમહેટની સમાધિ અથવા 26મી સદીના "સ્ટાન્ડર્ડ ઓફ યુઆર"માં 20મી સદીના ભીંતચિત્ર.

આધુનિક ઇતિહાસ

કુસ્તી, હલકો ભાલો ફેંકવો, ફેન્સીંગ (1896 ઉનાળુ ઓલિમ્પીક), બાણવિદ્યા (1900), બોક્સીંગ (1904) અને તાજેતરની જૂડો (1964) અને તા ક્વોન ડો (2000)ને આધુનિક ઉનાળુ ઓલિમ્પીક રમતોમાં સમાવવામાં આવી છે. માર્શલ આર્ટસનો લશ્કર અને પોલીસ દળમાં ધરપકડ કરવા માટે અને સ્વ બચાવની પદ્ધતિઓ તરીકે વિકાસ થયો હતો જેમાં યુનિફાઇટ , કાપાપ અને ક્રાવ મેગા નો સમાવેશ થાય છે અને તે ઇઝરાયેલી સંરક્ષણ દળોમાં વિકસી હતી; ચાઇનીઝમાં સાન શૌ ; સિસ્ટેમા : જેનો વિકાસ રશિયન સશસ્ત્ર દળો અને રફ એન્ડ ટમ્બલ (આરએટી) માટે થયો હતો. : મૂળભૂત રીતે દક્ષિણ આફ્રિકન ખાસ દળો (રેકોન્નાઇસન્સ કમાન્ડોઝ) માટે વિકાસ કરવામાં આવ્યો હતો (હવે તેના શહેરી મર્યાદામાં શીખવવામાં આવે છે). નજીકના ગાળાના લડાઇ યુદ્ધોમાં વપરાતી વ્યૂહાત્મક કલાઓ એટલે કે લશ્કરી માર્શલ આર્ટસ ઉદાહરણ તરીકે યુએસી (બ્રિટીશ), એલઆઇએનઇ (યુએસએ). અન્ય લડાઇ પદ્ધતિઓ કે જે આધુનિક લશ્કરમાં તેમની ઉત્તપ્તિત ધરાવતી હતી તેમાં સોવિયેત બોજેવોજે (લડાઇ) સામ્બોનો સમાવેશ થાય છે. પાર્સ ટેક્ટીકલ ડિફેન્સ (તૂર્કી સલામતી વ્યક્તિગત સ્વ-બચાવ પદ્ધતિ) પ્રથમ અલ્ટીમેટ ફાઇટીંગ ચેમ્પીયનશીપ સાથે ફરીથી 1993માં આંતરિક કલા સ્પર્ધાઓ અમલમાં આવી હતી, ત્યારથી તેનો વિકાસ આધુનિક મિશ્ર માર્શલ આર્ટસની રમતોમાં થયો છે.

કેટલાક પરંપરાગત માર્શલ ખ્યાલોને આધુનિક લશ્કરી તાલીમમાં થતા હોવાનું જોવામાં આવ્યા છે. કદાચ તેનું અત્યંત તાજેતરનું ઉદાહરણ પોઇન્ટ શૂટીંગ છે, જે વિવિધ પ્રકારની વિચિત્ર પરિસ્થિતિઓમાં ફાયરઆર્મનો વધુ અસરકારક રીતે ઉપયોદ કરવા માટે બાવડાની તાકાત પર નિર્ભર છે, આ સંજોગોમાં આઇડોકા તેમની તલવાર સાથે શ્રેષ્ઠ હલચલ કરતા હતા. બીજા વિશ્વ યુદ્ધના યુગ દરમિયાનમાં શાઘાઇના પોલીસમેન વિલીયમ ઇ ફેયરબેઇર્ન, અને એશિયન લડાઇ તરકીબોમાં અગ્રણી પશ્ચિમી નિષ્ણાતની યુ.કે., યુ.એસ. અને કેનેડીયન ખાસ દળોને જુજુત્સુ શીખવવા માટે સ્પેશિયલ ઓપરેશન્સ એક્ઝિક્યુટિવ (એસઓઇ) દ્વારા ભરતી કરવામં આવી હતી. કર્નલ રેક્સ એપ્પલેગેટ દ્વારા લખાયેલા પુસ્તક કિલ ઓર ગેટ કિલ્ડ , હાથોહાથની લડાઇ પરનો સુંદર લશ્કરી કરાર બની ગયો હતો. આ લડાઇની પદ્ધતિ ડિફેન્ડુ કહેવાતી હતી.

પરંપરાગત હેન્ડ ટુ હેન્ડ, છરી અને ભાલો મારવાની યુક્તિઓ આજના યુદ્ધો માટે વિકસાવવામાં આવેલી સંયુક્ત પદ્ધતિઓમાં સતત વપરાશમાં જોવામાં આવી રહી છે. તેના ઉદાહરણોમાં યુરોપીયન યુનિફાઇટ, મેટ લાર્સન દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી યુ.એસ. લશ્કરની તકરારી પદ્ધતિ, ઇઝરાયેલી લશ્કર તેના સૈનિકોને કાપાપ અને ક્રાવ માગામાં તાલીમ આપે છે અને યુએસ મરીન કોર્પસના મરીન કોર્પસ માર્શલ આર્ટસ પ્રોગ્રામ (એમસીએમએપી)નો સમાવેશ થાય છે. તે સમયે શસ્ત્રો વિનાના કટાર બચાવ ઓળખી શકાય તેવા છે, જે ફિઓરે ડેઇ લિબેરીના મેન્યુઅલમાં મળી આવ્યા હતા અને કોડેક્ક વોલરસ્ટેઇનને યુ.એસ. આર્મીના તાલીમ મેન્યુઅલ સાથે 1942માં સંકલિત કરવામાં આવ્યા હતા ^[૧૪] અને આજની અન્ય પરંપરાગત પદ્ધતિઓ જેમ કે એસ્ક્રિમા સાથે પ્રભાવ દર્શાવવામાં સતત રહ્યા છે.

બંદૂક પરની છરી, જે ભાલામાં પોતાની ઉત્પત્તિ ધરાવે છે, તેનો ઉપયોગ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ આર્મી, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ મરીન કોર્પસ, અને બ્રિટીશ આર્મી દ્વારા તાજેતરના ઇરાક યુદ્ધમાં જોવામાં આવ્યો હતો. ^[૧૫]

જેઓને પોતાની પ્રગતિ અથવા ખાસ સંદર્ભમાં પોતાનું સ્તર નક્કી કરવા માગતા હોય તેમના માટે ઘણા પ્રવાહોમાં માર્શલ આર્નો ઉપયોગ કરનારાઓ માટે પરીક્ષણ અથવા મૂલ્યાંકન જરૂરી છે. વ્યક્તિગત માર્શલ આર્ટ વ્યવસ્થામાં રહેલા વિદ્યાર્થીઓ ઘણી વખત ઉચ્ચ સ્તરીય પ્રમાણિત સિદ્ધિઓ જેમ કે વિવિધ બેલ્ટ કલર અથવા ટાઇટલ પ્રાપ્ત કરવા માટે અગાઉથી તૈયારી કરવા પોતાના શિક્ષક પાસે સમયાંતરે પરીક્ષણ અને સ્તરીકરણ કરાવતા હોય છે. પરીક્ષણમાં વપરાતા પ્રકારો વ્યવસ્થાથી વ્યવસ્થામાં અલગ પડે છે, પરંતુ તેમાં સ્વરૂપો અથવા તાલીમના ભાગનો સમાવેશ થઇ શકે છે.

વિવધ સ્વરૂપો અને તાલીમના પ્રકારોનો માર્શલ આર્ટ પ્રદર્શનો અને ટૂર્નામેન્ટોમાં સામાન્ય ઉપયોગ થાય છે. નિયમોના સામાન્ય સેટનો ઉપયોગ કરીને કેટલીક સ્પર્ધાઓમાં વિવિધ પ્રવાહોના પ્રેક્ટિશનરોને એકબીજા સામે લડવા માટે તૈયાર કરવામાં આવે છે, તેને મિશ્ર માર્શલ આર્ટસ સ્પર્ધાઓ તરીકે ઉલ્લેખવામાં આવે છે. લડાઇની તાલીમના નિયમો કલા અને સંસ્થાઓ વચ્ચે અલગ હોય છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે તેને હળવા-પકડ , મધ્યમ પકડ , અને સંપૂર્ણ પકડ પ્રકારોમાં વહેંચવામાં આવે છે, વિરોધી સામે વપરાશમાં લેવાનાર શક્તિની માત્રાને છતી કરે છે.

હળવા અને મધ્યમ પકડ

આ પ્રકારની લડાઈની તાલીમ વિરોધીને મારવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા શકિતને મર્યાદામાં રાખે છે, હળવી લડાઇના તાલીમના પ્રકારમાં 'સ્પર્શ' પકડ સામાન્ય હોય છે, ઉદાહરણ તરીકે પકડ થયા પહેલા પંચને પહેલા 'ખેંચવો' જોઇએ. મધ્યમ પકડમાં (તેને કેટલીકવાર અર્ધ પકડ પણ કહેવામાં આવે છે)પંચને ખેચવામાં નહી આવે પરંતુ સંપૂર્ણ બળથી મારવામાં આવશે. વાપરવામાં આવનાર બળની માત્રા મર્યાદિત છે ત્યારે, આ પ્રકારની તાલીમના પ્રકારનો ઉદ્દેશ વિરોધીને બળપૂર્વક પછાડી દેવાનો હોતો નથી, સ્પર્ધાઓમાં પોઇન્ટ પદ્ધતિનો ઉપયોગ થાય છે. રેફરી ફાઉલ થાય છે કે તેની પર દેખરેખ રાખે છે અને મેચને અંકુશમાં રાખે છે, જ્યારે જજો બોક્સીંગની જેમ સ્કોર નોંધે છે. કોઇ ખાસ લક્ષ્યાંક પર પ્રતિબંધ આવી શકે છે (જેમને શિર પર મારવું અથવા જાંઘમૂળ પર પ્રહાર કરવો), ચોક્કસ પ્રકારની ટેકનિકો પર મનાઇ હોઇ શકે છે અને લડવૈયાઓને તેમના શિર, હાથોમાં, છાતીમાં, જાંઘ પર અથવા પગલમાં રક્ષણાત્મક સાધનો પહેરવાની જરૂર રહે છે. પકડી લેવાની કલા અકીડો પણ સમાન પ્રકારની ફરિયાદ તાલીમનો ઉપયોગ કરે છે, જે હળવા કે મધ્યમ પકડની જેવી જ હોય છે.

કેટલાક પ્રકારોમાં (જેમ કે ફેન્સીંગ અને કેટલીક ટાએકવોન્ડો લડાઇની તાલીમો) સ્પર્ધકો રેફરી દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે તે રીતે એક જ તરકીબના પ્રહાર અથવા પ્રહાર પર આધારિત પોઇન્ટ સ્કોર કરે છે, જેની પર રેફરી થોડા સમય માટે મેચ બંધ કરી દેશે, પોઇન્ટ આપશે અને મેચને ફરીથી શરૂ કરશે. વૈકલ્પિક રીતે, લડાઇ જજે નોંધેલા પોઇન્ટ સાથે ચાલુ રહી શકે છે. પોઇન્ટ આપવાની પદ્ધતિના કેટલાક ટીકાકારો માને છે તે આ તાલીમની પદ્ધતિ એવી રીતે શીખવાડે છે જે નીચા સ્તરની લડાઇ અસરકારકતામાં પરિણમે છે. હળવા પકડ વાળી લડાઇની તાલીમનો ઉપયોગ વિશિષ્ટ રીતે થઇ શકે છે, બાળકો અથવા અન્ય સ્થિતિઓ જ્યારે ભારે પકડ અયોગ્ય હોય છે (જેમ કે પ્રારંભિક લડવૈયાઓ), મધ્યમ પકડવાળી લડાઇની તાલીમનો ઘણી વાર સંપૂર્ણ પકડ માટેની તાલીમ માટે ઉપયોગ થાય છે.

સંપૂર્ણ પકડ

સંપૂર્ણ પકડ લડાઇની તાલીમ અથવા લડાઇને કેટલાક દ્વારા ખરેખર નામ વિનાની લડાઇમાં જરૂરી હોવા તરીકે માનવામાં આવે છે. ^[૧૬] સંપૂર્ણ પકડ લડાઇની તાલીમ કેટલીક રીતે હળવા અને મધ્યમ પકડ કરતા અલગ હોય છે, જેમાં પ્રહારના ઉપયોગ કે જેને ખેંચવામાં આવતા નથી પરંતુ પૂરતા બળથી ફેંકવામાં આવે છે, આવું તેનું નામ જ દર્શાવે છે. સંપૂર્ણ પકડ લડાઇની તાલીમમાં સ્પર્ધાત્મક મેચનો ઉદ્દેશ ક્યાં તો વિરોધીને પછાડી દેવાનો અથવા વિરોધીને શરણે આવવા માટે ફરજ પાડવાનો હોય છે. સંપૂર્ણ પકડવાળી લડાઇની તાલીમમાં સ્વીકૃત્ત હૂમલાઓની વિશાળ શ્રેણી અને શરીર પરના પકડ કરાનાર વિસ્તારોનો સમાવેશ થઇ શકે છે.

જ્યાં સ્કોરીંગ સ્થાન લે છે તે ગૌણ માપદંડ હોઇ શકે છે, ત્યારે તે ત્યારે જ વપરાય છે જ્યારે અન્ય હેતુ દ્વારા કોણ જીત્યું છે તે સ્થાપિત થયું ન હોય; અન્ય સ્પર્ધાઓમાં જેમ કે યુએફસી 1માં, સ્કોરીંગ હોતું નથી, જોકે હાલમાં મોટા ભાગના લોકો બેકઅપ તરીકે નક્કી કરવાના કોઇક સ્વરૂપનો ઉપયોગ કરે છે. ^[૧૭] આ પરિબળોને લીધે, સંપૂર્ણ પકડવાળી મેચો પાત્રની દ્રષ્ટિએ વધુ આક્રમક હોઇ શકે છે, પરંતુ નિયત કરવામાં આવેલા નિયમો હજુ પણ રક્ષણાત્મક હાથ મોઝાને ફરજિયાત બનાવે છે અને ચોક્કસ પ્રકારની તરકીબો અથવા પગલાંની મેચ દરમિયાન મનાઇ ફરમાવે છે, જેમ કે શિરના પાછળના ભાગમાં પ્રહાર કરવો.

મોટે ભાગે તમામ મિશ્ર માર્શલ આર્ટસ લીગ જેમ કે યુએફસી, પાનક્રેસ, શૂટો જેમ વ્યાવસાયિક બોક્સીંગ સંસ્થાઓ અને કે-૧ કરે છે તેમજ સંપૂર્ણ પકડના નિયમોનો ઉપયોગ કરે છે. ક્યોકુશીન કરાટેમાં ખુલ્લા આંગળના સાંધા પરના હાડકા સાથેના શ્રેષ્ઠ પ્રેક્ટિશનરની જરૂર પડે છે, જ્યારે સંપૂર્ણ પકડ વાળી તાલીમના પ્રકારમાં ફક્ત કરાટે ગી અને જંઘામૂળના રક્ષક પહેરેલા હોય છે, પરંતુ તે ફક્ત લાત અને ઢીંચણ પર જ પંચની મંજૂરી આપે છે, ચહેરા પર નહી. બ્રાઝિલીયન જિયુ-જિત્સુ અને જૂડો મેચોમાં પ્રહારનો સમાવેશ કરાતો નથી, પરંતુ સંપૂર્ણ પકડનો એવો અર્થ થાય છે કે પૂર્ણ બળને પક્કડ અને તરકીબો અપનાવવા માટે થાય છે.

લડાઇની તાલીમની ચર્ચાઓ

કેટલાક પ્રેક્ટિશનર માને છે કે નિયમો સાથેની રમત મેચો હાથોહાથની લડાઇ ક્ષમતા માટે સારો માંપદંડ નથી અને આ નિયંત્રણો માટેની તાલીમ વાસ્તવિક જીવનમાં સ્વ બચાવની સ્થિતિઓમાં અસરકારતામાં ઘટાડો કરે છે. આ પ્રેક્ટિશનરો નિયમ આધારિત માર્શલ આર્ટ સ્પર્ધાઓના મોટા ભાગના પ્રકારોમાં ભાગ નહી લેવાનું પસંદ કરી શકે છે (એટલું નજ નહી જેમ કે વાલે ટ્યુડોમાં પણ, જેમાં ઓછામાં ઓછા નિયમો હોય છે), ઓછી રીતે લડાઇની તરકીબોનો અભ્યાસ અથવા સ્પર્ધાત્મક નિયમો અથવા નૈતિક ચિંતાઓ અને કાયદાને બદલે પણ પસંદગી કરી શકે છે. (જે તરકીબોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે તેનો ઉદ્દેશ કદાચ વિરોધીને મારી નાખવાનો કે ગંભીર હાનિ પહોંચાડવાનો હોઇ શકે છે) અન્યો એવું જણાવે છે કે રેફરી અને રીંગ ડોકટર જેવી યોગ્ય અગમચેતીઓ આપવામાં આવી હોવા છતા, લડાઇની તાલીમનો પ્રકાર, ખાસ કરીને મૂળ નિયમો સાથેની સંપૂર્ણ પકડ વાળી મેચો જે તે વ્યક્તિની એકંદર લડાઇની ક્ષમતાના ઉપયોગી માનદંડ તરીકેનું પ્રમાણ પૂરું પાડે છે અને પ્રતિકાર કરતા વિરોધી સામે તરકીબોનું પરીક્ષમ કરવામાં નિષ્ફળતા સ્વ બચાવની પરિસ્થિતિમાં ક્ષમતામાં અંતરાય ઊભો કરી શકે છે.

માર્શલ આર્ટ

માર્શલ આર્ટસે જ્યારે લડાઈની તાલીમના પ્રકારો સ્પર્ધાત્મક બની ગયા હતા ત્યારે રમતોમાં સ્થાન લીધુ હતું, અને પોતાની રીતે જ એક રમત તરીકે ઉભરી આવી હતી, જે મૂળ લડાયક મૂળ જેમ કે પશ્ચિમી ફેન્સીંગથી અલગ પડી ગઇ હતી. ઉનાળુ ઓલિમ્પીક રમતોમાં જૂડો, ટાએકવોન્ડો, પશ્ચિમી બાણવિદ્યા, બોક્સીંગ, હલકો ભાલો ફેંકવાની રમત, કુસ્તી અને ફેન્સીંગનો ઘટનાઓ તરીકે ઉપયોગ થાય છે, જ્યારે ચાઇનીઝ વુશુ તાજેતરમાંજ તેમાં સમાવવામાં નિષ્ફળ ગયું હતું, પરંતુ હજુ પણ વિશ્વભરમાં સક્રિયપણે તેનો ઉપયોગ થાય છે. કેટલીક કલાઓના પ્રેક્ટિશનરો જેમ કે કિકબોક્સીંગ અને બ્રાઝિલીયન જિયુ-જિત્સુ ઘણી વાર રમત મેચો માટે તાલીમ આપે છે, જ્યારે અન્ય કલાઓ જેમ કે ઐકીડો અને વિંગ ચુન સામાન્ય રીતે આવી સ્પર્ધાઓનો અનાદર કરે છે. કેટલીક શાળાઓ માને છે કે સ્પર્ધાઓથી સારી રીતે ઉછેર થાય છે અને પ્રેક્ટિશનરો વધુ કાર્યક્ષમ બને છે અને ખેલદીલીની સારી સમજ આપે છે. અન્યો માને છે કે જે નિયમો હેઠળ સ્પર્ધાઓ યોજાય છે તેણે માર્શલ આર્ટની લડાયક અસરકારકતાનો નાશ કર્યો છેઅથવા તો એવી પ્રેક્સિસને ઉત્તેજન આપે છે જે ખાસ જુસ્સાવાળા પાત્રને કંડારવા કરતા ફક્ત ટ્રોફીઓ જીતવા પર જ ભાર મૂકે છે.

"કઇ શ્રેષ્ઠ માર્શલ આર્ટ છે" તેવા પ્રશ્નો સ્પર્ધાઓના નવા સ્વરૂપમાં પરિણમ્યા છે; મૂળ અલ્ટીમેટ ફાઇટીંગ ચેમ્પીયનશીપ અમેરિકામાં બહુ જ ઓછા નિયમો સાથે યોજાતી હતી, જેમાં લડાઇની દરેક પદ્ધતિને દાખલ કરવાની છૂટ અપાતી હતી અને તેમાં નિયમોનો સેટની મર્યાદા ન હતી. આ હવે અલગ લડાઇ રમત બની ગઇ છે જે મિશ્ર માર્શલ આર્ટસ (એમએમએ) તરીકે જાણીતી છે. સમાન પ્રકારની સ્પર્ધાઓ જેમ કે પાનક્રેસ, ડ્રીમ, અને શૂટોએ પણ જાપાનમાં સ્થાન લીધુ છે. કેટલીક માર્શલ આર્ટસ બિન-લડાઇ તાલીમ સ્પર્ધાઓમાં સ્પર્ધા કરે છે જેમ કે બ્રેકીંગ અથવા કોરિયોગ્રાફ્ડ વારંવારની તરકીબો જેમ કે પૂમ્સે, કાટા અને આકા, અથવા માર્શલ આર્ટસના આધુનિક સ્વરૂપો કે જેમાં નૃત્ય આધારિત સ્પર્ધાઓ જેમ કે ટ્રીકીંગનો સમાવેશ થાય છે. માર્શલ પરંપરાઓ પર સરકારનો પ્રભાવ છે જેથી રાજકીય હેતુ તરીકે વધુ રમત તરીકે વિકસાવી શકાય; રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના દ્વારા ચાઇનીઝ માર્શલ આર્ટસને સમિતિ સંચાલિત વુશુની રમતમાં સ્થાપિત કરવા માટેના પ્રયત્ન તરીકે કેન્દ્રિત ઉત્તેજન, ખાસ કરીને પારિવારીક વંશવેલાની પદ્ધતિ હેઠળ માર્શલ તાલીમના શક્યતઃ વિધ્વંશક તરીકે જોયુ હતુ તે દબાણ કરતું હતું. ^[૧૮]

ઉપર જણાવ્યા અનુસાર વિવિધ સંસ્કૃતિઓમાં જેમ કે લડાઇ માટેની તૈયારીમાં ક્રૂરતા દર્શાવવા અથવા વધુ શૈલીયુક્ત રીતે કુશળતા દર્શાવવા માટે કેટલીક માર્શલ આર્ટસને વિવિધ કારણોસર નૃત્યની જેમ સેટ્ટીંગ્સમાં દર્શાવી શકાય. આ પ્રકારની ઘણી માર્શલ આર્ટસમાં સંગીત, ખાસ કરીને મજબૂત પદાર્થ અથડાવીને રિધમનો સમાવેશ થાય છે.

આ પ્રકારના યુદ્ધ નૃત્યોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• બ્રુનેઇના અડુક અડુક
• કુવૈત અને કતારના આર્ડા
• રશિયાના બુઝા
• બ્રાઝિલના કેપોઇરા, તેમજ તેના જેવી જ કેટલીક એફ્રો-કેરીબિયન કલાઓ
• યુક્રેઇનની કોમ્બેટ હોપાક
• યુરોપીયન તલવાર નૃત્ય અથવા વિવિધ પ્રકારના શસ્ત્ર નૃત્ય
• પ્રાચીન સ્પાર્ટાની જિમનોપાઇડીઆઇ
• ન્યુ ઝીલેન્ડની હાકા
• હવાઇની હુલા અને લુઆ
• ખટ્ટાક નૃત્ય - અફઘાનિસ્તાન અને ઉત્તરપૂર્વ પાકિસ્તાન
• માસાઇ મોરાન (યોદ્ધો એઇજ સેટ ) નૃત્યો
• કોલોમ્બિયાના માચેટેરો
• બર્મીસ બાનશાયના પેન્થર સ્વોર્ડ નૃત્ય
• ઇન્ડોનેશિયાનું રાંડાઇ

• ખાચાતુરીયનના બેલેટ ગયાને માં વર્ણવેલ સાબ્રે નૃત્ય
• સ્કોટ્ટીશ તલવાર નૃત્યો જેમ કે દાનલા બાયોડેગ
• ઉપલા ઇજિપ્તમાં તાહટિબ
• વેનેઝુએલાના તામુનેન્ગ
• ઓમાન અને યુએઇના યોલાહ

પ્રાથમિક રીતે માર્શલ આર્ટનો ઉદ્દેશ સ્વ બચાવ અને જીવન ટકાવી રાખવાનો હતો. આજે, એ જરૂરિયાતો ચાલુ રહી છે પરંતુ કોઇ વ્યક્તિએ તેની સાથે તેની જાતને શા માટે વ્યસ્ત ન રાખવી જોઇએ તેવું પ્રાથમિક કારણ રહ્યું નથી. માર્શલ આર્ટસમા તાલીમ તાલીમ લેનારને શરીરસંબંધી અને આધ્યાત્મિક એમ બન્ને રીતે ફાયદાઓ પૂરા પાડે છે. માર્શલ આર્ટસમાં પદ્ધતિસરની કવાયતથી જે તે વ્યક્તિની શારીરિક તંદુરસ્તીમાં (મજબૂતાઇ, સહનશક્તિ, અનુકૂળતા, હલચલની ક્રિયા વગેરે) વધારો થાય છે કેમ કે આખા શરીરને કસરત મળે છે અને સમગ્ર સ્નાયુ પદ્ધતિ સક્રિય થઇ જાય છે. સાચી શ્વાસોચ્છવાસની તરકીબ શીખવાના અને સુધરેલો અને સંપૂર્ણ ખોરાકના સંદર્ભમાં માર્શલ આર્ટ અસંખ્ય સમસ્યાઓ અને સમકાલીન સમાજના રોગો સામે અને બેઠાડુ જીવન સામે લડવાનો અને સામાન્ય રીતે રોગ મુક્ત વ્યવસ્થાનો અસરકારક માર્ગ છે.

સ્વ-નિયંત્રણ, નિશ્ચય અને કેન્દ્રિતતા તાલીમ લેનારને અલગ પાડે છે, જે હંમેશા પરિસ્થિતિમાં જરૂરી હોય ત્યારે પરિણામલક્ષી રીતે અને તાણ વિહીન પ્રતિભાવ આપે છે. સ્વ બચાવ અને ત્યાર બાદ મજબૂત સ્વ નિયંત્રણ ગંભીર તાલીમ બાદ પરિણમે છે. દરેક વ્યક્તિ પોતાની જાત વિશે શીખે છે અને તેમની ક્ષમતાઓમાં સુધારો કરે છે એટલું જ નહી પરંતુ તેમની માન આપવાની અને ન્યાય કરવાની ક્રિયામાં પણ સુધારો લાવે છે.

બ્રુસ લીના અનુસાર, માર્શલ આર્ટસ લાગણીયક્ત સંદેશાવ્યવહાર અને સંપૂર્ણ પ્રતિભાવ દર્શાવતા હોવાથી કલાનો એક પ્રકાર ધરાવે છે. માર્શલ આર્ટને જે તે વ્યક્તિને પોતાની જાતને અને તેમના વાતાવરણને શોધવા માટેના જે તે વ્યક્તિના એક માર્ગ તરીકે પણ વર્ણવી શકાય.