श्रुति (संगीत)

भारत के संगीत में प्रयुक्त शब्द

shruti hindustani music हिन्दुस्तानी शास्त्रीय संगीतवह छोटे से छोटा नाद जो कानो को स्पष्ट सुनाई दे , व समझा जा सके , श्रुति कहलाता है।

          प्राचीन ग्रंथो में श्रुति की परिभाषा ' श्रूयतेति श्रुति ' दी गई है । संस्कृत में श्रृ का अर्थ है सुनना। अर्थात जो कानो से सुनी जा सके वह श्रुति है । श्रुति की संख्या २२ है । इन्ही से 7  स्वरों की उत्पति होती है।

बाईस श्रुतिया -

तीव्रा

कुमुदती

मंदा

छंदोवती

दयावती

रंजनी

रक्तिका

रौद्री

क्रोधा

वार्जिका

प्रसारिणी

प्रीति

मार्जनी

क्षिति

रक्ता

संदीपनी

आलापिनी

मंदति

रोहिणी

रम्या

उग्रा

क्षोभीणीरणद्भिराघट्टनया नभस्वतः पृथग्विभिन्नश्रुतिमण्डलैः स्वरैः ।स्फुटीभवद् ग्रामविशेषमूर्छनामवेक्ष्यमानं महतीं मुहुर्मुहुः ःशिशुपालवधम् प्रथम सर्ग । श्रुतिमण्डल - ध्वनिसमूह जिनसे षड्ज ऋषभ गान्धार मध्यम पंचम धैवत और निषाद स रि ग म प ध नि ये सात स्वर उत्पन्न होते हैं।

🔥 Top keywords: सट्टासुनील छेत्रीक्लियोपाट्रा ७मुखपृष्ठविशेष:खोजभारत के राज्य तथा केन्द्र-शासित प्रदेशपृथ्वीराज चौहानभारत के प्रधान मंत्रियों की सूचीस्वाति मालीवालभारतीय आम चुनाव, 2019ब्लू (2009 फ़िल्म)भारतीय आम चुनाव, 2024नरेन्द्र मोदीभारत का संविधानलोक सभारासायनिक तत्वों की सूचीहिन्दी की गिनतीलोकसभा सीटों के आधार पर भारत के राज्यों और संघ क्षेत्रों की सूचीकबीरभीमराव आम्बेडकरहिन्दीभारतीय राष्ट्रीय कांग्रेसभारतमिस्रमहात्मा गांधीबिहार के लोकसभा निर्वाचन क्षेत्रखाटूश्यामजीमिया खलीफ़ाभारत का प्रधानमन्त्रीमाधवराव सिंधियासंज्ञा और उसके भेदराहुल गांधीप्रेमचंदभारत के राजनीतिक दलों की सूचीभारतीय राज्यों के वर्तमान मुख्यमंत्रियों की सूचीतुलसीदासश्रीमद्भगवद्गीताभारतीय जनता पार्टीबिहार के जिले