Բուլղարիայի ժողովրդագրություն

Բուլղարիայի Հանրապետության ժողովրդագրությունը վերահսկվում է Բուլղարիայի Ազգային վիճակագրական ինստիտուտի կողմից։Այս հոդվածը Բուլղարիայի բնակչության առանձնահատկությունների մասին է՝ այդ թվում և էթնիկ խմբի, կրթվածության մակարդակի, բնակչության առողջության, տնտեսական կարգավիճակի, կրոնական պատկանելության և բնակչության այլ հատկանիշների^[1]։Բուլղարիան ունի բնակչության զարգացվածության շատ բարձր մակարդակ՝ 0.782։ Այն 2012 թվականի ցուցանիշներով գտնվում է 57-րդ հորիզոնականում ամբողջ աշխարհում և պահում է 38-րդ հորիզոնականը Newsweek-ի այն երկրների ցանկում, որ ամենահարմարն են ապրելու համար^[2]։

Ժողովրդագրության պատմություն

Բուլղարիայի բնակչության պիկը եղել է 1989 թվականին, երբ կես դար տոտալիտարական ռեժիմից հետո բացվեցին սահմանները, իսկ բնակչությունը հասավ 9,009,018-ի^[3]։

1900–1915

^[4]^[5]^[6]

	Միջին բնակչություն (x 1000)	Ծնունդներ	Մահեր	Բնական աճ	Ծնելիություն (1000)	Մահացություն (1000)	Բնական աճ (1000)
1900	3 710	157 000	84 000	73 000	42.3	22.6	19.7
1901	3 740	141 000	87 000	54 000	37.7	23.3	14.4
1902	3 800	149 000	91 000	58 000	39.2	23.9	15.3
1903	3 850	159 000	88 000	71 000	41.3	22.9	18.4
1904	3 910	167 000	84 000	83 000	42.7	21.5	21.2
1905	4 000	174 000	87 000	87 000	43.5	21.8	21.8
1906	4 100	179 000	91 000	88 000	43.7	22.2	21.5
1907	4 150	180 000	92 000	88 000	43.4	22.2	21.2
1908	4 200	169 000	102 000	67 000	40.2	24.3	16.0
1909	4 280	173 000	113 000	60 000	40.4	26.4	14.0
1910	4 350	180 000	100 000	80 000	41.4	23.0	18.4
1911	4 400	176 000	94 000	82 000	40.0	21.4	18.6
1912	4 430	185 000	91 000	94 000	41.8	20.5	21.2
1913	4 200	108 000	122 000	-14 000	25.7	29.0	-3.3
1914	4 240	191 000	88 000	103 000	45.0	20.8	24.3
1915	4 280	172 000	85 000	87 000	40.2	19.9	20.3

1916–1940

	Միջին բնակչություն (x 1000)	Ծնունդներ	Մահեր	Բնական աճ	Ծնելիություն (per 1000)	Մահացություն (per 1000)	Բնական աճ (per 1000)	Ծնելիության ցուցանիշներ
1916	4 660	99 000	97 000	2 000	21.2	20.8	0.4
1917	4 690	81 000	99 000	-18 000	17.3	21.1	-3.8
1918	4 740	100 000	152 000	-52 000	21.1	32.1	-11.0
1919	4 790	157 000	97 000	60 000	32.8	20.3	12.5
1920	4 850	193 000	104 000	89 000	39.8	21.4	18.4
1921	4 890	197 000	106 000	91 000	40.3	21.7	18.6
1922	5 010	203 000	106 000	97 000	40.5	21.2	19.4
1923	5 090	192 000	108 000	84 000	37.7	21.2	16.5
1924	5 210	207 000	108 000	99 000	39.7	20.7	19.0
1925	5 310	196 000	102 000	94 000	36.9	19.2	17.7
1926	5 420	203 000	93 000	110 000	37.5	17.2	20.3
1927	5 510	183 000	112 000	71 000	33.2	20.3	12.9
1928	5 590	185 000	99 000	86 000	33.1	17.7	15.4
1929	5 670	173 000	103 000	70 000	30.5	18.2	12.3
1930	5 740	180 000	93 000	87 000	31.4	16.2	15.2	4,05
1931	5 800	171 000	98 000	73 000	29.5	16.9	12.6	3,80
1932	5 884	186 000	96 000	90 000	31.6	16.3	15.3	4,07
1933	5 961	174 000	93 000	81 000	29.2	15.6	13.6	3,76
1934	6 039	181 795	85 046	96 749	30.1	14.1	16.0	3,88
1935	6 102	160 951	89 086	71 865	26.4	14.6	11.8	3,39
1936	6 154	159 146	87 723	71 423	25.9	14.3	11.6	3,33
1937	6 196	150 771	84 674	66 097	24.3	13.7	10.7	3,12
1938	6 244	142 415	85 373	57 042	22.8	13.7	9.1	2,92
1939	6 292	138 883	84 150	54 733	22.1	13.4	8.7	2,81
1940	6 341	140 564	85 046	55 518	22.2	13.4	8.8	2,84

1941-ից մինչև այժմ

	Միջին բնակչություն (x 1000)	Ծնունդներ	Մահեր	Բնական աճ	Ծնելիություն (per 1000)	Մահացություն (per 1000)	Բնական աճ (per 1000)	Ծնելիության աճ
1941	6 711	147 293	85 011	62 282	21.9	12.7	9.3	2,80
1942	6 767	153 272	88 082	65 190	22.6	13.0	9.6	2,91
1943	6 823	148 840	88 386	60 454	21.8	13.0	8.9	2,79
1944	6 879	151 013	94 082	56 931	22.0	13.7	8.3	2,83
1945	6 936	166 960	103 591	63 369	24.1	14.9	9.1	3,09
1946	6 993	179 226	95 799	83 427	25.6	13.7	11.9	3,29
1947	7 048	169 501	94 395	75 106	24.0	13.4	10.7	3,06
1948	7 130	175 771	89 927	85 844	24.7	12.6	12.0	3,16
1949	7 195	177 734	84 675	93 059	24.7	11.8	12.9	3,17
1950	7 251	182 571	74 134	108 437	25.2	10.2	15.0	2,94
1951	7 258	152 803	77 364	75 439	21.1	10.7	10.4	2,45
1952	7 275	154 014	84 254	69 760	21.2	11.6	9.6	2,44
1953	7 346	153 220	68 055	85 165	20.9	9.3	11.6	2,41
1954	7 423	149 902	68 384	81 518	20.2	9.2	11.0	2,36
1955	7 499	150 978	67 960	83 018	20.1	9.1	11.1	2,41
1956	7 576	147 910	71 153	76 757	19.5	9.4	10.1	2,36
1957	7 651	141 035	65 807	75 228	18.4	8.6	9.8	2,26
1958	7 728	138 294	60 734	77 560	17.9	7.9	10.0	2,23
1959	7 798	136 892	73 850	63 042	17.6	9.5	8.1	2,23
1960	7 867	140 082	63 665	76 417	17.8	8.1	9.7	2,31
1961	7 943	137 861	62 562	75 299	17.4	7.9	9.5	2,29
1962	8 013	134 148	69 640	64 508	16.7	8.7	8.1	2,24
1963	8 078	132 143	66 057	66 086	16.4	8.2	8.2	2,21
1964	8 144	130 958	64 479	66 479	16.1	7.9	8.2	2,19
1965	8 201	125 791	66 970	58 821	15.3	8.2	7.2	2,09
1966	8 258	123 039	68 366	54 673	14.9	8.3	6.6	2,03
1967	8 310	124 582	74 696	49 886	15.0	9.0	6.0	2,02
1968	8 370	141 460	72 176	69 284	16.9	8.6	8.3	2,27
1969	8 434	143 060	80 183	62 877	17.0	9.5	7.5	2,27
1970	8 490	138 745	77 095	61 650	16.3	9.1	7.3	2,17
1971	8 536	135 422	82 805	52 617	15.9	9.7	6.2	2,10
1972	8 576	131 316	84 174	47 142	15.3	9.8	5.5	2,03
1973	8 621	139 713	81 470	58 243	16.2	9.5	6.8	2,15
1974	8 679	149 196	85 239	63 957	17.2	9.8	7.4	2,29
1975	8 721	144 668	89 974	54 694	16.6	10.3	6.3	2,23
1976	8 759	144 929	88 348	56 581	16.5	10.1	6.5	2,24
1977	8 804	141 702	94 362	47 340	16.1	10.7	5.4	2,20
1978	8 814	136 442	92 445	43 997	15.5	10.5	5.0	2,15
1979	8 826	135 358	94 403	40 955	15.3	10.7	4.6	2,11
1980	8 862	128 190	97 950	30 240	14.5	11.1	3.4	2,05
1981	8 891	124 372	95 441	28 931	14.0	10.7	3.3	1,99
1982	8 917	124 166	100 293	23 873	13.9	11.2	2.7	2,02
1983	8 940	122 993	102 182	20 811	13.8	11.4	2.3	2,00
1984	8 961	122 303	101 419	20 884	13.6	11.3	2.3	1,97
1985	8 960	118 955	107 485	11 470	13.3	12.0	1.3	1,95
1986	8 958	120 078	104 039	16 039	13.4	11.6	1.8	2,00
1987	8 971	116 672	107 213	9 459	13.0	12.0	1.0	1,96
1988	8 981	117 440	107 385	10 055	13.1	12.0	1.1	1,97
1989	8 877	112 289	106 902	5 387	12.6	12.0	0.6	1,90
1990	8 718	105 180	108 608	-3 428	12.1	12.5	-0.4	1,81
1991	8 632	95 910	110 423	-14 513	11.1	12.8	-1.7	1,65
1992	8 540	89 134	107 998	-18 864	10.4	12.6	-2.2	1,54
1993	8 472	84 400	109 540	-25 140	10.0	12.9	-2.9	1,45
1994	8 444	79 442	111 787	-32 345	9.4	13.2	-3.8	1,37
1995	8 406	71 967	114 670	-42 703	8.6	13.6	-5.0	1,23
1996	8 363	72 188	117 056	-44 868	8.6	14.0	-5.4	1,24
1997	8 312	64 125	121 861	-57 736	7.7	14.7	-7.0	1,09
1998	8 257	65 361	118 190	-52 829	7.9	14.3	-6.4	1,11
1999	8 211	72 291	111 786	-39 495	8.8	13.6	-4.8	1,23
2000	8 170	73 679	115 087	-41 408	9.0	14.1	-5.1	1,26
2001	7 910	68 180	112 368	-44 188	8.6	14.2	-5.6	1,22
2002	7 849	66 499	112 617	-46 118	8.5	14.3	-5.8	1,21
2003	7 786	67 359	111 927	-44 568	8.6	14.3	-5.7	1,23
2004	7 781	69 886	110 110	-40 224	9.0	14.2	-5.2	1,29
2005	7 740	71 075	113 374	-42 299	9.2	14.6	-5.4	1,31
2006	7 699	73 978	113 438	-39 460	9.6	14.7	-5.1	1,38
2007	7 660	75 349	113 004	-37 655	9.8	14.8	-5.0	1,42
2008	7 623	77 712	110 523	-32 811	10.2	14.5	-4.3	1,48
2009	7 585	80 956	108 068	-27 112	10.7	14.2	-3.5	1,57
2010	7 534	75 513	110 165	-34 652	10.0	14.6	-4.6	1,49
2011	7 348	70 846	108 258	-37 412	9.6	14.7	-5.1	1,51
2012	7 305	69 678	109 281	-39 603	9.5	15.0	-5.4	1,50
2013	7 246	66 578	104 345	-37 767	9.2	14.4	-5.2	1,48

Կանխատեսումներ

Հետևյալ կանխատեսումը ապագա բնակչության մասին Բուլղարիայի պետական վիճակագրական ինստիտուտի պաշտոնական գնահատումն է։^[7]

Տարի	Բնակչություն
2015	7,159,819
2020	6,950,436
2025	6,734,989
2030	6,519,217
2035	6,311,454
2040	6,115,526
2045	5,929,267
2050	5,748,061
2055	5,567,060
2060	5,384,040

Էթնիկ խմբեր

**Բուլղարիայի բնակչությունն ըստ էթնիկ խմբերի (1900–1946)**
Էթնիկ խումբ	մարդահամար 1900		մարդահամար 1905		մարդահամար 1910		մարդահամար 1920		մարդահամար 1926		մարդահամար 1934		մարդահամար 1946		մարդահամար 1956
Էթնիկ խումբ	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%
Բուլղարացիներ^[8]	2,888,219	77.1	3,203,810	79.4	3,518,756	81.1	4,036,056	83.3	4,557,706	83.2	5,204,217	85.6	5,903,580	84.0	6,506,541	85.5
Թուրքեր^[8]	531,240	14.2	488,010	12.1	465,641	10.7	520,339	10.7	577,552	10.5	591,193	9.7	675,500	9.6	656,025	8.6
Ցիգաններ^[8]	89,549	2.4	99,004	2.5	122,296	2.8	98,451	2.0	134,844	2.5	149,385	2.5	170,011	2.4	197,865	2.6
Ռուսներ	1,685	0.0	3,275	0.2	2,505	0.2	9,080	0.2	19,706	0.4	11,928	0.2	13,200	0.2	10,551	0.1
Հայեր	14,581	0.4			12,932	0.3	11,509	0.2	27,332	0.5	25,963	0.4	21,637	0.3	21,954	0.3
Կարակաչինցիներ			6,128	0.2	7,251	0.2									2,085	0.0
Մակեդոնացիներ	0	-	0	-	0	-	0	-	0	-	0	-	²	2.4	187,789²	2.5
Հույներ	66,635	1.8	63,487	1.6	43,275	1.0	42,074	0.9	10,564	0.2	9,601	0.2			7,437	0.1
Հրեաներ	33,661	0.9	37,663	0.9	40,133	0.9	43,209	0.9	46,558	0.8	48,565	0.8	44,209	0.6	6,027	0.1
Ռումինացիներ	71,063	1.9	75,773	1.9	79,429	1.8	57,312	1.2	69,080	1.2	16,504	0.3			3,749	0.0
Թաթարներ	18,884	0.5	17,942	0.4	18,228	0.4			6,191	0.1					5,993	0.1
Գագաուզներ			10,175	0.3					4,362	0.1
Այլք															13,199	0.2
Ոչ պաշտոնական	0	-	0	-	0	-	0	-	0	-	0	-	0	-	0	-
Ընդհանուր	3,744,283		4,035,575		4,337,513		4,846,971		5,528,741		6,077,939		7,029,349		7,613,709
²Կան ցուցումներ, որ 1946 1956 թվականների մարդահամարներին բնակչությունը բռնի ուժով է միացել էթնիկ մակեդոնացիների խմբին^[9]^[10]

**Բուլղարիայի բնակչությունն ըստ 1965-2011 էթնիկ խմբի**
Էթնիկ խումբ	1965 մարդահամար		1975 մարդահամար		^[11] 1992 մարդահամար		^[12] 2001 մարդահամար		^[13] census 2011¹
Էթնիկ խումբ	Number	%	Number	%	Number	%	Number	%	Number	% / % of Total
Բուլղարացիներ^[8]	7,231,243	87.9	7,930,024	90.9	7,271,185	85.7	6,655,210	83.9	5,664,624	84.8 / 76.9
Թուրքեր^[8]	780,928	9.5	730,728	8.4	800,052	9.4	746,664	9.4	588,318	8.8 / 8.0
Ցիգաններ^[8]	148,874	1.8			313,396	3.7	370,908	4.7	325,343	4.9 / 4.4
Ռուսներ	10,815	0.1			17,139	0.2	15,595	0.2	9,978	0.1
Հայեր	20,282	0.2	14,526	0.2	13,677	0.2	10,832	0.1	6,552	0.1
Վալախներ					5,159	0.1	10,566	0.1	3,684	0.1
Ցարակացիներ					5,144	0.1	4,107	0.1	2,556	0.0
Ուկրաինացիներ					1,864	0.0	2,489	0.0	1,789	0.0
Մակեդոնացիներ	9,632	0.1			10,803	0.1	5,071	0.1	1,654	0.0
Հույներ	8,241	0.1			4,930	0.1	3,408	0.0	1,379	0.0
Հրեաներ	5,108	0.1	3,076	0.0	3,461	0.0	1,363	0.0	1,162	0.0
Ռումինացիներ					2,491	0.0	1,088	0.0	891	0.0
Թաթարներ	6,430	0.1	5,963	0.1	4,515	0.1	1,803	0.0
Գագաուզներ					1,478	0.0	540	0.0
Այլք					23,542	0.3	12,342	0.2	19,659	0.3
Ոչ պաշտոնական	0	-	0	-	8,481	0.1	86,915	1.1	736,981	10.0¹
Total	8,227,966		8,727,771		8,487,317		7,932,984		7,364,570
¹ 2011 թվականին կատարված այս հարցումը չի ընդգրկում մոտ 700.000 հոգու, ովքեր չեն մասնակցել հարցմանը

1880, 1887 և 1892 թվականներին անցկացված մարդահամարները չեն պարունակել էթնիկ խմբի մասին հարցում։

Բուլղարիայի մարզերը	Ազգային ծագում	Ազգային ծագում	Ազգային ծագում
	Բուլղարացիներ	Turkish	Ցիգաններ
Բլագոևգրադ	89%	6%	3%
Բուրգաս	80%	13%	5%
Դոբրիխ	75%	13%	9%
Գաբրովո	92%	6%	1%
Հասկովո	79%	13%	7%
Կարձալի	30%	66%
Կյուստենդիլ	93%	0%	6%
Լովեչ	91%	3%	4%
Մոնտանա	86%	0%	13%
Պազարժիկ	84%	6%	8%
Պերնիկ	96%	0%	3%
Պլևեն	91%	4%	4%
Պլովդիվ	87%	6%	5%
Ռազգրադ	43%	50%	5%
Ռուս	81%	13%	4%
Շումեն	59%	30%	8%
Սիլիստրա	57%	36%	5%
Սլիվեն	77%	10%	12%
Սմոլյան	91%	5%	0%
Սոֆիա քաղաք	96%	1%	2%
Սոֆիա մարզ	91%	0%	7%
Ստարա Զագովա	86%	5%	8%
Տարգովիշտե	55%	36%	7%
Վառնա	87%	7%	3%
Վելիկո Տարնովո	90%	7%	2%
Վիդին	91%	0%	8%
Վրատսվա	93%	0%	6%
Յամբոլ	87%	3%	8%
Աղբյուր (2011 թվականի մարդահամար)^[14]։

Կրոն

Ըստ Բուլղարիայի սահմանադրության՝ Բուլղարիայի պետական լեզուն օրթոդոքս քրիստոնեությունն է։ Վերջին երկու մարդահամարների ընթացքում հիմնական կրոնը և աշխարհիկ կյանքը, որը նույնպես տարածված է Բուլղարիայում, նշված են աղյուսակում։ Ուշագրավ է այն փաստը, որ 2011 թվականի մարդահամարի ժամանակ բնակչության մեկ հինգերորդը հրաժարվել է այս հարցին պատասխանելուց։


	2001^[15]	2011^[3]^[16]
Օրթոդոքս քրիստոնեություն	82.6%	59.4%
Մուսոլմանություն	12.2%	7.8% (7.4 % Sunni; 0.4 % Shia)
Կաթոլիկներ	0.6%	0.7%
Բողոքականներ	0.5%	0.9%
Այլ	0.2%	0.15%
Ոչ մեկը	3.9%	9.3%
Առանց արձագանքի	-	21.8 %

Խումբ	Բնակչություն	Հրապարակվածների %	Ընդհանուր %
Օրթոդոքս քրիստոնեություն	4,374,135	76.0%	59.4%
Չհրապարակվածներ	1,606,269	-	21.8%
ԱՆհավատներ	682,162	11.8%	9.3%
Իսլամ	577,139	10.0%	7.8%
Բողոքականներ	64,476	1.1%	0.9%
Ռոմանական կաթոլիկություն	48,945	0.8%	0.7%
Արևելյան օրթոդոքսներ	1,715	0.0%	0.0%
Հրեաներ	706	0.0%	0.0%
Այլ	9,023	0.2%	0.1%
Տոկոսային գործիք	-	5,758,301	7,364,570

Բուլղարիայում 2001 թվականի մարդահամարի արդյունքներն ըստ էթնիկ խմբերի ամենավերջին մարդահամարն է, որում էթնիկ պատկանելության նշումը պարտադիր էր։^[17]^[18]


Էթնիկ խմբեր ըստ խոստովանությունների	Ընդհանուր		Բուլղարացիներ		Թուրքեր		Ցիգաններ		Այլ
Էթնիկ խմբեր ըստ խոստովանությունների	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%	Համար	%
Օրթոդոքսներ	6,552,751	82.6	6,315,938	94.9	5,425	0.7	180,326	48.6	51,062
Իսլամիստներ	966,978	12.2	131,531	2.0	713,024	95.5	103,436	27.9	18,987
Անհավատներ	308,116	3.9	151,008	2.3	23,146	3.1	59,669	16.1
Հռոմեական կաթոլիկություն	43,811	0.6	37,811	0.6	2,561	0.3
Բողոքականներ	42,308	0.5	14,591	0.2	2,066	0.3	24,651	6.6	1,000
Այլ	14,937	0.2	4,331	0.1	442	0.1
Ընդհանուր բնակչություն	7,928,901	100.0	6,655,210	100.0	746,664	100.0	370,908	100.0		100.0

Կյանքի տևողությունը

Ընդհանուր բնակչություն։

74.02 տարի

Տղամարդիկ։

70.62 տարի

Կանայք։

77.55 տարի

Տարիքային կազմ

0–14 տարեկան։

13.2%

15–65 տարեկան։

68.3%

65 և ավելի բարձր։

18.5% (Census 2011)

Տարիքային կառուցվածք (2011)
(0 – 17)	(18 – 64)	(65 and over)
1 172 208 (16.0%)	4 789 967 (65.1%)	1 389 059 (18.9%)

^[19]

2011 թվականի տվյալներով միջին տարիքը 40-ն է։

Սեռերի հարաբերակցություն

2011 թվականի տվյալներով՝ 7,364,570 բնակչությունից 3,586,571-ը տղամարդիկ են, իսկ 3,777,999-ը՝ կանայք։ 1000 տղամարդուն հասնում է 1053 կին։

Կրթություն

Բնակչության 98%-ը կրթված է, տղամարդիկ ավելի կրթված են, քան կանայք։

Գործազրկություն

2011 թվականին միջին գործազրկությունը երկրում եղել է 10.1%։

ՄԻԱՎ

Բուլղարիան աշխարհում ՄԻԱՎ-ի տարածվածության ցուցակում վերջին հորիզոնականում է՝ ունենալով 0.1% կամ 3,800 վարակված մարդ։

Ներգաղթ

1 միլիոնից ավելի բուլղարացիներ են ներգաղթել երկիր 1989 թվականին սահմանների բացումից հետո։

Ուրբանիզացիա

Բուլղարացիների մեծամասնությունը բնակվում են ուրբանիզացված տարածքներում։

Ուրբանիզացված բնակչություն։

5,338,261 or 72.5% of total population (Census 2011)

Գյուղական բնակչություն։ 2,026,309 or 27.5%

Ուրբանիզացիայի տոկոսը։ -0.3% annual rate of change (2005–10 est.)

Ժողովրդագրական քաղաքականություն

Բուլղարիայի բնակչության առաջադեմ նվազումը խոչընդոտում է տնտեսական աճի եւ բարեկեցության բարելավմանը, եւ բացասական հետեւանքների մեղմացման համար ձեռնարկված կառավարման միջոցները չեն լուծում խնդրի էությունը։ 2017-2021 թվականների կառավարության ծրագիրը առաջինն է, որի նպատակն է վերացնել միտումը։ Ծրագիրը նաեւ սահմանում է այդ նպատակին հասնելու առաջնահերթ միջոցները `ծնելիության բարձրացման միջոցառումները, նվազեցնել երիտասարդության արտագաղթը. եւ մշակել ժամանակակից ներգաղթի քաղաքականության իրականացման կարգավորիչ եւ ինստիտուցիոնալ կարողություն `բուլղարական բիզնեսի կարիքների համար^[20]։

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Բուլղարիայի ժողովրդագրություն կատեգորիայում։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Search