Կլինոդակտիլիա

Կլինոդակտիլիան բավականին տարածված մեկուսի բնածին տարբերություն է, որը հաճախ մնում է աննկատ («բանի տեղ չեն դնում»)^[3],  բայց կարող է հանդես գալ նաև այլ շեղումների հետ համատեղ մի շարք գենետիկական համախտանիշների կազմում^[4]։ Հաճախականությունը տատանվում է 1%-ից 19.5%-ի սահմաններում^[5]։ Հաճախ լինում է երկկողմանի և ավելի շատ տղամարդկանց մոտ^[6]։

Մեկուսի բնածին կլինոդակտիլիան աուտոսոմ դոմինանտ հատկանիշ է, որն օժտված է փոփոխական արտահայտվածությամբ (էքսպրեսիայով) ու մասնակի թափանցելիությամբ (պենետրանտությամբ)^[7]։

Կլինոդակտիլիան կարող է փոխանցվել ժառանգաբար ինչպես որպես մեկուսի բնածին տարբերություն, այնպես էլ որպես գենետիկական համախտանիշների բաղադրիչ, ինչպիսիք են Դաունի համախտանիշը, Շերեշևսկու-Թերների համախտանիշը,  Աարսկոգի-Սկոտի համախտանիշը, Կարպենտերի համախտանիշը, Սեկելի համախտանիշը, Կորնելիա դե Լանգեի համախտանիշը, բերանդիմամատնային համախտանիշ 1-ը, 13q դելեցիայի համախտանիշը, Սիլվերի-Ռասելի համախտանիշը Ռուբինշտեյնի-Թեյբիի համախտանիշը և այլն^[8]։ Ռայանն ու Ապտոնն իրենց գրքում նշում են, որ կլինոդակտիլիան հանդիպել է ավելի քան 65 համախտանիշների դեպքում^[3]։

Պրենատալ հայտնաբերման դեպքում (օրինակ, մանկաբարձական ուլտրաձայնային հետազոտության ժամանակ, կլինոդակտիլիան կարող է հանդես գալ որպես պտղի քրոմոսոմային անալիզի համար ներարգանդային նմուշառման ցուցում, քանզի այն վիճակագրորեն փոխկապակցված է պտղի մոտ քրոմոսոմային աբերացիաների բարձր վտանգի հետ։

Միջին մատոսկրի զարգացման խաթարման պատճառով այն լինում է բրգաձև կամ կոնաձև կամ «դելտա-մատոսկրի» տեսքով և տեղի է ունենում հեռադիր միջմատոսկրային հոդի մակերեսի անոմալ դասավորություն, ինչը հանգեցնում է ափի/ներբանի հարթությունում մատի անգուլյացիայի։

Մատը միաժամանակ կարող է լինել նաև թեթևակի կամ խիստ ծալված (կամպտոդակտիլիա)։ Կամպտոդակտիլիայից բացի կլինոդակտիլիան կարող է ուղեկցվել նաև ձեռքի այլ բնածին տարբերություններով, ինչպիսիք են սինդակտիլիան, պոլիդակտիլիան, ճեղքված ձեռքը (էկտրոդակտիլիան), եռաֆալանգ բթամատը և սիմֆալանգիզմը:^[3]Սիմֆալանգիզմ

Չկա միասնական կարծիք առ այն, թե ինչ աստիճանի անգուլյացիան պետք է համարել կլինոդակտիլիա^[9]։ Որպես կանոն, մատի ծայրի 10-15° թեքումը հաճախ է հանդիպում և համարվում է նորմա^[10]։ Կլինոդակտիլիայի համար տիպիկ է 15°-30° թեքվածությունը, և ավելի քան 20° անգուլյացիան կարող է ֆունկցիոնալ խնդիր ներկայացնել^[3]։

Ախտորոշման և վիրահատական բուժման պլանավորման, ինչպես նաև հետվիրահատական հսկողության համար կատարվում է ռենտգենոգրաֆիա։

Կլինոդակտիլիայի նման հնչողության մեկ այլ տերմին է կամպտոդակտիլիան, ինչը մատի ծալված դեֆորմացիան է։

Կլինոդակտիլիան պետք է տարբերակել նաև բրախիֆալանգիայից, որի դեպքում միջին մատոսկրը կարճ է և ուղղանկյունաձև^[3]։

Այն պետք է տարբերակել նաև Կիրների դեֆորմացիայից, որի դեպքում ճկույթի ծայրը շեղված է լինում ափ-ճաճանչային ուղղությամբ^[11]։

Այն կարող է լինել նաև ոտնաթաթին։

Շատ դեպքերում միայն ախտորոշման հստակեցումը բավարար է լինում ծնողների համար և որևէ բուժվում չի պահանջվում^[12]։

Դեռևս 1979 թվականին պարզվել է, որ օրթեզավորումը և առավել ևս մերսումը, վարժություններն (կինեզիթերապիա) ու ֆիզիոթերապիան դրական ազդեցություն չեն թողնում, քանի որ կլինոդակտիլիայի գլխավոր խնդիրը մատոսկրի ոչ ճիշտ զարգացումն է։ Իսկ նշված միջոցառումները չեն կարող շտկել ոսկրային խնդիրը^[13]։

Վիրահատական բուժում անհրաժեշտ է միայն այն դեպքում, երբ մատի ծայրի թեքվածությունը հանգեցնում է ֆունկցիայի խաթարման և/կամ պատճառում է արտահայտված հոգեհուզական դիսթրես։ Վիրաբուժական միջամտության եղանակները տարբեր են, և կոնկրետ եղանակի ընտրությունը կախված է հիմնականում հիվանդի տարիքից, ինչպես նաև ձեռքի վիրաբույժի նախընտրությունից։ Ընդունված վիրահատական եղանակներից են մատոսկրի ֆիզիոլիզը^[14][15], փակվող սեպաձև ոսկրահատումը^[16], բացվող սեպաձև ոսկրահատումը^[17], հակադարձ սեպաձև ոսկրահատումը^[18] և դիստրակցիոն ոսկրահատումը^[19]։ Վիրահատական միջամտության այս կամ այն եղանակի ընտրության ու պլանավորման հարցում օգնում է մատների ռենտգենոգրաֆիան։ Մասնավորապես մինչև 6 տարեկանը, երբ ռենտգենով մատոսկրի վրա դեռ երևում է էպիֆիզային C-աձև աճառային կիսաշրջանը, ավելի նպատակահարմար է կատարել ֆիզիոլիզ^[10], իսկ ավելի մեծ տարիքում, երբ արդեն տեղի է ունեցել ոսկրացում, կատարվում է ոսկրահատում և օստեոսինթեզ մետաղական շյուղով։ Ծանր աստիճանի կլինոդակտիլիան կարող է պահանջել նաև փափուկ հյուսվածքների շտկում, ինչպիսին է մաշկի պլաստիկան, տարածիչ ջլի տեղափոխումը կամ կոլատերալ կապանի առաջբերումը^[20]։

Ինչպես և ձեռքի շատ այլ բնածին տարբերությունների դեպքում, կլինոդակտիլիայի ժամանակ միայն կոսմետիկ նպատակով վիրահատություն չի կատարվում^[10]։

Խիստ արտահայտված կլինոդակտիլիայի դեպքում, երբ ոսկրային շեղումների հետ մեկտեղ առկա է նաև փափուկ հյուսվածքների ախտահարում և հոդային կարկամություն (անշարժություն), ձեռքի վիրաբույժը երբեմն ստիպված է լինում առաջարկել մատի անդամահատում^[9]։

• 
  Ձախ ձեռքի ճկույթի կլինոդակտիլիայի ռենտգենոգրաֆիկ պատկեր
• 
  Աջ ձեռքի ճկույթի կլինոդակտիլիա
• 
  «Խորանապատկեր 3 սրբերով. Վինսենթ, Հակոբ և Եվստաթեոս»: Նկարիչներ՝ Պոլայոլո եղբայրներ, 1467-1468 թվականներ, Ֆլորենցիա, Իտալիա: Մասնագետների կարծիքով սրբերի ձեռքերին առկա են տարբեր ձևախախտումներ, որոնք բնորոշ այնպիսի պաթոլոգիաներին, ինչպիսիք են կամպտոդակտիլիան ու կլինոդակտիլիան (Սբ. Վինսենթ և Սբ. Եվստաթեոս) և օստեոարթրոզը (Սբ. Հակոբ):^[1]

• Կամպտոդակտիլիա