Մասնակից:Angela hovhannisyan/Ավազարկղ6
Արտադրությունը իրենից ներկայացնում է՝ աշխատուժի, մեքենաների, գործիքների, քիմիական կամ կենսաբանական մշակման ու ձևակերպման միջոցով ապրանքի արտադրություն: Սա տնտեսության երկրորդային (արտադրական) ոլորտի բնույթն է[1]: Տերմինը կարող է վերաբերել մարդու գործունեության մի շարք տեսակների՝ ձեռքի աշխատանքից մինչև բարձր տեխնոլոգիաների, բայց այն առավել հաճախ կիրառվում է արդյունաբերական ձևավորման մեջ, որի ընթացքում առաջնային ոլորտից անմշակ հումք հանդիսացող նյութերը վերածվում են պատրաստի ապրանքների: Նման ապրանքները կարող են վաճառվել այլ արտադրողների` ավելի բարդ ապրանքների արտադրության համար, ինչպիսիք են ինքնաթիռները, կենցաղային տեխնիկաները, կահույքը, սպորտային սարքավորումները, մեքենաները կամ երրորդային (ծառայությունների ոլորտ)-ի միջոցով բաշխվեն արդյունաբերության վերջնական սպառողներին: Սա հիմնականում իրականացվում է մեծածախ վաճառականների միջոցով, ովքեր իրենց հերթին վաճառում են մանրածախ վաճառականներին վերջիններս էլ` հաճախորդներին:
Արտադրական ճարտարագիտությունը կամ արտադրական գործընթացը փուլերն են, որոնց միջոցով հումքային նյութերը վերածվում են վերջնական արտադրանքի: Արտադրական գործընթացը սկսվում է արտադրանքի ձևավորմամբ և նյութերի դասակարգմամբ, որոնցից և պատրաստվում է ապրանքը: Այնուհետև այս նյութերը արտադրական գործընթացի միջոցով ձևափոխվում են և վերածվում պահանջվող զանգվածի:
Ժամանակակից արտադրությունը ներառում է բոլոր միջին մակարդակի գործընթացները, որոնք անհրաժեշտ են արտադրանքի և դրա բաղադրիչների միավորման գործընթացում: Որոշ արտադրողներ, ինչպիսիք են կիսահաղորդչային և պողպատե իրերի արտադրողները, սրա փոխարեն օգտագործում են «կեղծիք» տերմինը:
Արտադրական ոլորտը սերտորեն կապված է ճարտարագիտության և արդյունաբերական ձևավորման հետ: Հյուսիսային Ամերիկայի խոշոր արտադրողներից են` «Ջեներալ մոթորս» ընկերությունը, «Ջեներալ էլեկտրիկ»-ը, «Պրոքտեր ընդ Գամբլ»-ը, «Ջեներալ Դինամիկ» ասոցիացիան, «Բոինգ» ընկերությունը, «Պֆայզեր»-ը, «Փրսիժն Քյասթփարթ»-ը և «Ֆեիթ Քրիսլր ավտոմոբիլային» կազմակերպությունը: Եվրոպայում խոշոր արտադրողներից են` «Վոլցվագեն Գրուպ»-ը, «Սիեմենս»-ը, «ԲԻ.ԷՆ.ԷՍ.ԷՖ.»-ը, և «Միչելին»-ը: Ասիայի խոշոր արտադրողներն են` «Տոյոտա»-ն, «Յամահա-ն, «Պանասոնիկ»-ը, «ԷԼ ՋԻ»-ն, «Սամսունգ»-ը և «Թաթա Մոթորս»-ը:
Պատմություն և զարգացում
Արտադրությունը սկսվել է 19-րդ դարում[2]: Այն սովորաբար իրականացվում էր հմուտ արհեստավորների և նրանց օգնականների կողմից: Ուսուցումն իրականացվում էր աշկերտելու միջոցով: Նախաարդյունաբերական աշխարհի մեծ մասում գիլդիական համակարգը (վաճառականների միավորումներ) պաշտպանում էր քաղաքային արհեստավորների արտոնություններն ու առևտրական գաղտնիքները:
Նախաարդյունաբերական աշխարհում արտադրության մեծ մասը տեղի էր ունենում գյուղական տարածքներում, որտեղ տնային տնտեսությունների վրա հիմնված արտադրությունը ծառայում էր որպես գյուղատնտեսության լրացուցիչ կենսապահովման ռազմավարություն (դեռ շարունակում է տեղի ունենալ որոշ վայրերում): Դուրս բերման համակարգի միջոցով ձեռնարկատերերը կազմակերպում էին մի շարք արտադրական տնային տնտեսություններ մեկ ձեռնարկության մեջ:
Գործարանային համակարգն առաջին անգամ ընդունվեց Բրիտանիայում 18-րդ դարի վերջին արդյունաբերական հեղափոխության սկզբում և հետագայում տարածվեց ամբողջ աշխարհում[3]: Գործարանային համակարգի հիմնական առանձնահատկությունը մեքենաների օգտագործումն է, որոնք ի սկզբանե աշխատում էին ջրով կամ գոլորշիով, իսկ հետագայում արդեն էլեկտրաէներգիայով: 19-րդ դարում արտադրության ամերիկյան համակարգում գրանցվեցին տնտեսությունների, գործարանների կենտրոնացման և փոխարինելի մասերի ստանդարտացման աճ:
Մեքենայացված արտադրական գործընթացը ստեղծվել է, որպեսզի հավաքագրվեն կրկնվող մասերը, առանձին աշխատողների օգնությամբ, ովքեր այդ գործընթացի ընթացքում հատուկ քայլեր են իրականացնում: Սա հանգեցրել է արդյունավետության զգալի աճի՝ նվազեցնելով վերջնական գործընթացի արժեքը: Ավելի ուշ ստեղծվեցին ավտոմատ սարքեր, որպեսզի աստիճանաբար փոխարինեն մարդկանց, միտում, որն արագացել է համակարգիչների և ռոբոտների զարգացման հետ մեկտեղ:
Խորհրդային Միությունում արտադրությունը հիմնված էր կոլեկտիվիզմի վրա:
Արդյունաբերական քաղաքականություն
Արտադրական տնտեսագիտություն
Նոր տեխնոլոգիաները Միացյալ Նահանգների Արտադրական գոտում առաջատար արտադրական աշխատանքային հնարավորությունների մեջ որոշակի աճ են ապահովել: Արտադրությունը ապահովում է կարևոր նյութական աջակցություն ազգային ենթակառուցվածքների և ազգային պաշտպանության համար:
Մյուս կողմից, արտադրության մեծ մասը կարող է ներառել սոցիալական և բնապահպանական զգալի ծախսեր: Օրինակ վտանգավոր թափոնների մաքրման ծախսերը կարող են գերազանցել այդ թափոնները ստեղծող արտադրանքի օգուտներին: Վտանգավոր նյութերը կարող են ռիսկի ենթարկել աշխատողների առողջությունը: Այս ծախսերն այժմ քաջ հայտնի են, և դրանց արդյունավետ լուծման, թափոնների կրճատման, արդյունաբերական փոխազդեցության օգտագործման, վնասակար քիմիական նյութերի վերացման համար ջանքեր են գործադրվում:
Արտադրության բացասական ծախսերը կարող են նաև լուծվել օրինական ճանապարհով: Զարգացած երկրները արտադրական գործունեությունը կարգավորում են աշխատանքային և բնապահպանական օրենքներով: Ամբողջ աշխարհում արտադրողները կարող են ենթարկվել կանոնակարգերի և աղոտման համար նախատեսված հարկերի, որպեսզի փոխհատուցեն արտադրական գործունեության բնապահպանական ծախսերը: Աշխատանքային արհմիությունները և արհեստավորական գիլդիաները պատմական դեր են խաղացել աշխատողների իրավունքների և աշխատավարձների բանակցություններում: Զարգացած երկրներում գոյություն ունեցող շրջակա միջավայրի պահպանության և աշխատանքային ապահովագրության մասին օրենքները կարող են անհասանելի լինել երրորդ աշխարհի երկրներում: Քաղաքացիական իրավախախտման և արտադրանքի պատասխանատվության վերաբերյալ օրենքը լրացուցիչ գին է սահմանում արտադրության համար: Սա վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում տեղի ունեցող ընթացիկ գործընթացում կարևոր խթան է հանդիսանում` արտադրության վրա հիմնված արդյունաբերության համար, որը գործողությունները տեղափոխում է զարգացող աշխարհի տնտեսություն, որտեղ արտադրության ծախսերը զգալիորեն ցածր են, քան զարգացած աշխարհի տնտեսությունում:
Անվտանգություն
Արտադրությունն առողջությանը և անվտանգությանը յուրահատուկ մարտահրավերներ է նետում: Այն անվտանգության ու առողջության ազգային ինստիտուտի կողմից Ազգային պրոֆեսիոնալ հետազոտական օրակարգում ճանաչվել է որպես գերակա արդյունաբերական ոլորտ` առողջապահական և անվտանգության հարցերի միջամտության ռազմավարությունների սահմանման ու մշակման համար[4][5]:
Արտադրություն և ներդրում
Արտադրության և ներդրման մեջ միտումների, խնդիրների վերաբերյալ ուսումնասրություններն ու հետազոտություններն ամբողջ աշխարհում կենտրոնանում են հետևյալի վրա:
- Զգալի փոփոխության բնույթն ու աղբյուրները, որոնք տեղի են ունենում միջազգայնորեն արտադրության ու ավելի լայն արդյունաբերական տնտեսական աճի ոլորտներում:
- Մրցակցություն
- Գրավչություն օտարերկրյա անմիջական ներդրողների համար:
Ընդհանուր ակնարկներց բացի, հետազոտողները ուսումնասիրել են արտադրության զարգացման առանձնահատուկ առանցքային տեսակետների վրա ազդող հատկություններն ու գործոնները: Նրանք համեմատել են արտադրությունն ու ներդրումներն արևմտյան և ոչ արևմտյան մի շարք երկրներում և առանձին կարևոր արդյունաբերական և շուկայական-տնտեսական ոլորտներում իրականացրել են աճի ու արդյունավետության վերաբերյալ ուսումնասիրություններ[6][7]:
2009 թվականի Հունիսի 26-ին Ջեֆրի Իմելթը` «Ջեներալ էլեկտրիկ» ընկերության գործադիր տնօրենը, կոչ արեց ԱՄՆ-ին մեծացնել իր արտադրական բազային զբաղվածությունը աշխատուժի 20%-ով` մեկնաբանելով, որ ԱՄՆ-ն որոշ տարածքներում չափազանց շատ ծախսեր է կրճատել և այլևս չի կարող հույս դնել ֆինանսական ոլորտի ու սպառողների ծախսի վրա, որպեսզի բավարարի պահանջները[8]: Բացի այդ, թեև ԱՄՆ-ում արտադրությունը լավ է աշխատում համեմատած իր մնացած տնտեսությունների հետ, միևնույնն է ուսումնասրությունները ցույց են տալիս, որ այն այնքան էլ լավ չէ աշխատում համեմատած այլ բարձր աշխատավարձ ունեցող երկրների արտադրության հետ[9]: 2000-ից 2007 թվականներին ընդհանուր առմամբ փակվել է ԱՄՆ արտադրական 3,2 մլն աշխատատեղից, յուրաքանչյուր վեցերորդը[10]: Մեծ Բրիտանիայում, արտադրողների կազմակերպությունը կոչ է արել Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությանը վերականգնել հավասարակշռությունը և ավելի քիչ վստահել ֆինանսական ծառայություններին ու ակտիվորեն խթանել արտադրական օրակարգը:
Սրանք Համաշխարհային բանկի տվյալներով ԱՄՆ-ում դոլարով արտադրության արտադրանքի ընդհանուր արժեքով լավագույն 50 երկրներն են[11]:
Շարք | Երկիր/Մարզ | Միլիոնավոր ԱՄՆ դոլար | Տարի |
---|---|---|---|
1 | Չինաստան | 3,896,345 | 2019 |
2 | ԱՄՆ | 2,317,176 | 2018 |
3 | Ճապոնիա | 1,027,967 | 2018 |
4 | Գերմանիա | 747,731 | 2019 |
5 | Հարավային Կորեա | 416,903 | 2019 |
6 | Հնդկաստան | 394,531 | 2019 |
7 | Իտալիա | 298,442 | 2019 |
13 | Բրազիլիա | 173,668 | 2019 |
8 | Ֆրանսիա | 266,634 | 2019 |
9 | Միացյալ Թագավորություն | 243,114 | 2019 |
10 | Ռուսաստան | 222,544 | 2019 |
11 | Ինդոնեզիա | 220,503 | 2019 |
12 | Մեքսիկա | 217,852 | 2019 |
14 | Իսպանիա | 154,833 | 2019 |
15 | Կանադա | 151,724 | 2016 |
16 | Թուրքիա | 143,017 | 2019 |
17 | Թաիլանդ | 137,544 | 2019 |
18 | Շվեյցարիա | 131,718 | 2019 |
19 | Իռլանդիա | 119,868 | 2019 |
20 | Լեհաստան | 100,011 | 2019 |
21 | Նիդերլանդներ | 99,648 | 2019 |
22 | Սաուդյան Արաբիա | 99,438 | 2019 |
23 | Ավստրալիա | 78,657 | 2019 |
24 | Մալայզիա | 78,279 | 2019 |
25 | Ավստրիա | 74,710 | 2019 |
26 | Սինգապուր | 73,677 | 2019 |
27 | Ֆիլիպիններ | 69,568 | 2019 |
28 | Շվեդիա | 69,262 | 2019 |
29 | Բելգիա | 63,569 | 2019 |
30 | Վենեսուելա | 58,236 | 2014 |
31 | Արգենտինա | 57,726 | 2019 |
32 | Բանգլադեշ | 57,284 | 2019 |
33 | Չեխիա | 55,270 | 2019 |
34 | Իրան | 53,417 | 2017 |
35 | Նիգերիա | 51,634 | 2019 |
36 | Եգիպտոս | 48,241 | 2019 |
37 | Պուերտո Ռիկո | 47,834 | 2018 |
38 | Դանիա | 45,507 | 2019 |
39 | Իսրայել | 44,314 | 2018 |
40 | Վիետնամ | 43,172 | 2019 |
41 | Ռումինիա | 42,453 | 2019 |
42 | Հարավային Աֆրիկա | 41,400 | 2019 |
43 | Ալժիր | 41,278 | 2019 |
44 | Ֆինլանդիա | 38,670 | 2019 |
45 | ԱՄԷ | 36,727 | 2019 |
46 | Կոլումբիա | 35,439 | 2019 |
47 | Պակիստան | 34,658 | 2019 |
48 | Օման | 30,283 | 2018 |
49 | Հունգարիա | 29,349 | 2019 |
50 | Պերու | 28,733 | 2018 |