Նյոշատել (քաղաք, Շվեյցարիա)
Նյոշատել, նաև՝ Նևշատել[2] (ֆր.՝ Neuchâtel /nœʃatel/) կամ Նոյենբուրգ (գերմ.՝ Neuenburg. երեք անվանումներն էլ նշանակում են Նոր ամրոց), քաղաք և համայնք Շվեյցարիայում, նույնանուն լճի հյուսիսարևմտյան ափին։ Այդ նույն անունը կրող կանտոնի վարչական կենտրոնն է։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Նյոշատել | |||||
| ֆր.՝ Neuchâtel | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Շվեյցարիա | ||||
| Հիմնադրված է | 1011 թ. | ||||
| Մակերես | 18,05 կմ², 18,06 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 434 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | ֆրանսերեն | ||||
| Բնակչություն | ▼33 475 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1] | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 032 | ||||
| Փոստային դասիչ | 2000 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | NE | ||||
| Պաշտոնական կայք | neuchatelville.ch(ֆր.) | ||||
| |||||
Ունի մոտավորապես 34.000 բնակիչ (իսկ ամբողջ մետրոպոլիսային տարածքում ապրում է շուրջ 80.000 մարդ)[3]։ Սկզբնապես մաս է կազմել Հռոմեական սրբազան կայսրության, հետագայում՝ 1707-ից մինչև 1848 թվականը գտնվել է Պրուսիայի տիրապետության տակ։
Ինչպես քաղաքում, այնպես էլ կանտոնում պաշտոնական լեզուն ֆրանսերենն է։
Քաղաքն ընդգրկված է Եվրոպայի խորհրդի և Եվրոպական հանձնաժողովի «Միջմշակութային քաղաքներ» ծրագրում։
Ժողովրդագրություն
2018 թվականի դեկտեմբերի տվյալներով քաղաքի բնակիչների թվաքանակը եղել է 33.489: Նրանց 32.1%-ը օտարերկրացիներ էին[4]։ 2000–ից 2010 թվականներն ընկած մեկ տասնամյակի ընթացքում բնակչության թվաքանակի փոփոխության միջին տարեկան ցուցանիշը կազմել է 3.9%, ընդ որում՝ 2,4 տոկոս՝ միգրացիայի հաշվին և 1 տոկոս՝ ծնունդների ու մահերի թվաքանակների տարբերության հաշվին[5]։ Շվեյցարիայի քաղաքացիություն ունեցող իգական սեռի բնակիչների թիվը եղել է 12,366 (37.5%), ոչ շվեյցարացիներինը՝ 4,892 (14.8%)[6]:
Պատմամշակութային հուշարձաններ
Նյոշատելի 32 պատմամշակութային հուշարձաններ ընդգրկված են Շվեյցարիայի համազգային նշանակության պատմամշակութային ժառանգության ցանկում։ Նրա հին քաղաքամասն ամբողջությամբ ներառված է նաև Շվեյցարական ժառանգության գույքացանկում[7]։
- Հնագիտական վայրեր։ Հինքարեդարյան Մոնրուց բնակավայրը
Տեսարան հնավայրից
_2_110124.jpg)
- Եկեղեցիներ
Սբ. Անդրեի աբբայություն
Վանական համալիրի եկեղեցին
Աստվածամոր եկեղեցին
- Շենքեր
Maison des Halles
Maison at Rue du Pommier 7
Maison at Rue du Pommier 8
Maison at Rue du Pommier 9
Կոփածո երկաթե աշխատանք Villa James de Pury-ի մուտքի վերնամասում
- Գրադարաններ ու թանգարաններ
Bibliothèque des Pasteurs de Neuchâtel
Galeries de l'histoire à Neuchâtel
Automatons at the Musée d‘art et d‘histoire de Neuchâtel
Musée d‘ethnographie
Musée d'histoire naturelle
- Դպրոցներ. լատինական քոլեջը
- Հասարակական շենքեր
Ամրոցը
Արդարադատության շատրվանը
Fountain de la place de l‘Hôtel de Ville
Fountain de la rue des Moulins
Fountain de la rue du Château
Fountain du Banneret
Fountain du Griffon
Fountain du Lion
Fountain du Neubourg
Քաղաքային ամրությունները
Grande Rochette
Քաղաքապետարանը
Hôtel du Peyrou
Կանտոնային աստղադիտարանը
Petite Rochette-ի դարպասը
Գլխավոր փոստի շենքը
Բանտի աշտարակը
Պատմական ժողովրդագրություն
Պատմական ժամանակի ընթացքում քաղաքի բնակչության թվաքանակը կրել է հետևյալ փոփոխությունները[8].
| Պատմական տվյալներ բնակչության վերաբերյալ | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Տարին | Ամբողջ բնակչ. | Ֆրանսախոս | Գերմանախոս | Բողոքական | Կաթոլիկ | Այլ | Հրեա | Իսլամ | Կրոնը չնշած | Շվեյցարացի | Ոչ շվեյց. |
| 1850 | 7,901 | 7,098 | 789 | 7,068 | 833 | ||||||
| 1870 | 12,934 | 11,012 | 2,327 | 11,306 | 2,284 | ||||||
| 1888 | 16,565 | 11,511 | 4,651 | 13,973 | 2,387 | 143 | 94 | 14,447 | 2,118 | ||
| 1900 | 21,195 | 15,566 | 4,596 | 17,548 | 3,500 | 232 | 80 | 18,108 | 3,087 | ||
| 1910 | 24,171 | 17,543 | 5,161 | 19,750 | 3,944 | 476 | 111 | 20,625 | 3,546 | ||
| 1930 | 22,668 | 17,027 | 4,612 | 18,615 | 3,638 | 306 | 63 | 20,640 | 2,028 | ||
| 1950 | 27,998 | 21,897 | 4,784 | 21,439 | 5,891 | 308 | 58 | 26,307 | 1,691 | ||
| 1970 | 38,784 | 26,200 | 5,117 | 21,882 | 15,262 | 2,352 | 59 | 76 | 791 | 30,012 | 8,772 |
| 1990 | 33,579 | 24,579 | 2,467 | 13,198 | 13,305 | 4,462 | 55 | 481 | 5,634 | 24,250 | 9,329 |
| 2000 | 32,914 | 25,881 | 1,845 | 10,296 | 10,809 | 3,767 | 58 | 1,723 | 7,549 | 22,801 | 10,113 |
Կլիմա
| Նյոշատել (1981-2010)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 3.3 (37.9) | 5.0 (41) | 9.9 (49.8) | 14.1 (57.4) | 18.6 (65.5) | 22.1 (71.8) | 24.9 (76.8) | 24.3 (75.7) | 19.5 (67.1) | 13.9 (57) | 7.6 (45.7) | 4.3 (39.7) | 14.0 (57.2) |
| Միջին օրական °C (°F) | 1.2 (34.2) | 2.1 (35.8) | 5.9 (42.6) | 9.5 (49.1) | 13.9 (57) | 17.2 (63) | 19.7 (67.5) | 19.2 (66.6) | 15.2 (59.4) | 10.7 (51.3) | 5.3 (41.5) | 2.3 (36.1) | 10.2 (50.4) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −0.7 (30.7) | −0.4 (31.3) | 2.5 (36.5) | 5.5 (41.9) | 9.7 (49.5) | 12.9 (55.2) | 15.1 (59.2) | 14.8 (58.6) | 11.6 (52.9) | 8.0 (46.4) | 3.1 (37.6) | 0.4 (32.7) | 6.9 (44.4) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 70 (2.76) | 63 (2.48) | 69 (2.72) | 68 (2.68) | 88 (3.46) | 87 (3.43) | 85 (3.35) | 103 (4.06) | 93 (3.66) | 89 (3.5) | 75 (2.95) | 89 (3.5) | 978 (38.5) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 9.9 | 9.3 | 9.9 | 9.7 | 11.9 | 10.6 | 9.9 | 10.0 | 8.6 | 10.4 | 9.7 | 10.4 | 120.3 |
| % խոնավություն | 84.9 | 79.7 | 72.6 | 68.1 | 68.5 | 67.3 | 64.9 | 68.5 | 73.5 | 80.4 | 82.2 | 84.4 | 74.6 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 45 | 81 | 137 | 165 | 185 | 208 | 238 | 221 | 166 | 99 | 57 | 39 | 1641 |
| աղբյուր: MeteoSwiss[9] | |||||||||||||
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
| Վիքիճամփորդն ունի Neuchâtelին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 19 (11th ed.). 1911. էջ 424.
- Նյոշատել քաղաքի պաշտոնական կայք
- (Ֆրանսերեն) Transports Publics du Littoral Neuchâtelois Արխիվացված 2017-09-11 Wayback Machine
- Թանգարաններ
- Զբոսաշրջության գրասենյակ
- Neuchâtel Junior College
- Hotel Beaulac on Lake Neuchâtel
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նյոշատել (քաղաք, Շվեյցարիա)» հոդվածին։ |