Պինգալա
Պինգալա[2] (սանսկրիտ՝ पिङ्गल; piṅgalá IAST մ. թ. ա. 150[1] - անհայտ), հին հնդիկ մաթեմատիկոս, հայտնի է իր «Չանդաս-շաստրա» կամ «Չանդաս-սուտրա» անուններով աշխատությունով, այն սանսկրիտ լեզվի վերափոխման մասին տրակտատ է համարվում է Վեդանգաներից մեկը[3]։Հնդկական գրական ավանդույթում Պինգալան նույնացվում է Մ.թ.ա. 5-րդ դարի հին հնդիկ լեզվաբան Պանինիի կրտսեր եղբոր հետ։ Մեկ այլ ավանդույթի համաձայն, նա նույնացվում է Պատանջալիի հետ (մ.թ.ա. III-II դդ.), ով Պանինի սուտրաների համար գրել է «Մեծ մեկնաբանությունը» («Mahabhashya»):Շաստրան բաժանված է ութ գլուխների։ Դա անցումային փուլ է վեդայական չափի և դասական սանսկրիտ էպոսի չափի միջև։ X դարի մաթեմատիկոս Հալայուդան մեկնաբանություններ է գրել դրա վերաբերյալ և ընդլայնել այն[4]։ Պինգալան ներկայացնում է գիտությանը հայտնի երկուական թվային համակարգի առաջին նկարագիրը։ Նա նկարագրել է հաշվարկման երկուական համակարգը՝ կապված կարճ և երկար վանկերով վեդայական վերափոխման չափերի ցուցակի հետ։ Չափերի կոմբինատորիկայի նրա նկարագրությունը համապատասխանում է Նյուտոնի երկանդամին։ Հալայուդայի մեկնաբանությունը ներառում է Պասկալի եռանկյունու գաղափարի ներդրումը։ Պինգալայի աշխատանքը պարունակում է նաև Ֆիբոնաչիի թվերի հիմնական գաղափարը։Զրո թվի օգտագործումը երբեմն սխալմամբ վերագրվում է Պինգալային ՝ երկուական թվերի նկարագրության պատճառով (0 և 1 – ի ժամանակակից մեկնաբանությամբ), մինչդեռ Պինգալան խոսում էր միայն կարճ և երկար վանկերի մասին։ Չնայած չորս կարճ վանկերը (երկուական «0000») Պինգալայի համակարգում, այնուամենայնիվ, ներկայացնում էին ոչ թե զրո, այլ թիվ մեկ։ Զրոյի դիրքային գրառման օգտագործումը սկսվում է ավելի ուշ դարերից և հայտնի էր Հալայուդային, բայց ոչ Պինգալային։
| Պինգալա | |
|---|---|
| Ծնվել է | մ. թ. ա. 150[1] |
| Մահացել է | անհայտ |
| Քաղաքացիություն |  Հնդկաստան |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս, լեզվաբան, ակադեմիկոս և գրող |
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Amulya Kumar Bag, 'Binomial theorem in ancient India', Indian J. Hist. Sci. 1 (1966), 68–74.
- George Gheverghese Joseph (2000). The Crest of the Peacock, p. 254, 355.
- Klaus Mylius, Geschichte der altindischen Literatur, Wiesbaden (1983).
- Van Nooten, B. (1993-03-01). "Binary numbers in Indian antiquity". Journal of Indian Philosophy. 21 (1): 31–50. doi:10.1007/BF01092744.