Վանեք

Բնակավայրը տեղակայված է Աճանան գետի վերին հոսանքի աջ ափին^[3]։ Ծովի մակարդակից բարձր է 1225-ից^[3] 1240 մ^[4][5]։ Սյունիքի մարզի մարզկենտրոն Կապան քաղաքից հեռու 23 կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք^[4][5]։

Հնում ներկայիս Վանեք գյուղի մոտակայքում եղել է Վանիգ բնակավայրը^[4]։

Ռուսական կայսրության ժամանակաշրջան

Մինչև 19-րդ դարի սկզբները գյուղի բնակչությունը եղել են հայեր, որից հետո այն հայաթափվել է^[5]։

Կարադիգյա անվանումով ընդգրկված է եղել Արևելյան Հայաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում^[6]։

Խորհրդային ժամանակաշրջան

Խորհրդային Միության ժամանակաշրջանում գյուղը գտնվել է Խորհրդային Հայաստանի Ղափանի շրջանում և ընդգրկված է եղել Նորաշենիկի գյուղխորհուրդի կազմում։ Խորհրդային ժամանակաշրջանում բնակեցված է եղել ադրբեջանցիներով, ովքեր հեռացել են 1988 թվականին։ 1989-ից թվականից Վանեքը վերաբնակեցվել է Խորհրդային Ադրբեջանից բռնագաղթված և Կապանի տարածաշրջանի բնակավայրերից այստեղ տեղափոխված հայերով^[4]։

Պատմամշակութային կառույցներ

Վանեք գյուղի տարածքում առկա պատմամշակութային հուշարձաններից պետության կողմից հաշվառվել է հանրապետական նշանակության երկու միավոր։ Վանեքից 1 կմ հարավ պահպանվել են Հոռոմանց (Հռոմանց) գյուղի ավերակները։ Այն թվագրվում է 17-ից 20-րդ դարերով։ Բնակիչները հեռացել են 1926 թվականից հետո։ Գյուղում է գտնվում 17-րդ դարով թվագրվող եկեղեցի^[3][7], գերեզմանոց^[3]։

Համաձայն 2011 թվականին Հայաստանում անցկացված մարդահամարի արդյունքների՝ Վանեքի մշտական բնակչությունը կազմել է 61, առկա բնակչությունը՝ 30 մարդ^[2]։ Ռուսական կայսրության և Խորհրդային Միության ժամանակաշրջաններում մինչև 1989 թվականը գյուղը բնակեցված է եղել ադրբեջանցիներով^[8][9], որոնց հեռանալուց հետո այնտեղ վերաբնակվել են հայեր։ Ստորև ներկայացված է Վանեք գյուղի բնակչության թվային փոփոխությունն ըստ տարիների^[3].

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ։