Օգյուստ Մարիետ
Ֆրանսուա Օդյուստ Ֆերդինան Մարիետ (ֆր.՝ François Auguste Ferdinand Mariette, փետրվարի 11, 1821[1][2][3][…], Բոլուն սյուր Մեր[4][5] - հունվարի 18, 1881[5][6], Կահիրե, Եգիպտոս[4][5]), ֆրանսիացի եգիպտագետ, ով 19-րդ դարի կեսերին եգիպտական իշխանություններից ստացել է մենաշնորհ երկրում հնագիտական հետազոտություններ կատարելու համար։ Կահիրեի Եգիպտական թանգարանի հիմնադիրն ու առաջին ղեկավարը։
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 11, 1821[1][2][3][…] Բոլուն սյուր Մեր[4][5] |
| Մահացել է | հունվարի 18, 1881[5][6] (59 տարեկան) Կահիրե, Եգիպտոս[4][5] բնական մահով |
| Գերեզման | Կահիրե |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ֆրանսիա[7] |
| Մասնագիտություն | եգիպտագետ, հնագետ, ֆոնդապահ և գրող |
| Գործունեության ոլորտ | Եգիպտագիտություն |
| Պաշտոն(ներ) | թանգարանի տնօրեն, տնօրեն և ֆոնդապահ |
| Անդամակցություն | Արձանագրությունների և բելետրիստիկայի ակադեմիա[8][9][10], Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[5][11], Société nationale des Antiquaires de France?[12], Academia Imperial de Belas Artes (Brazil)?[13], Արձանագրությունների և բելետրիստիկայի ակադեմիա[14], Բելգիայի գիտությունների, գրականության և կերպարվեստի թագավորական ակադեմիա[15], Բրիտանացի ճարտարապետների թագավորական ինստիտուտ[16], Société nationale des Antiquaires de France?[17] և Royal Academy of Archaeology of Belgium?[18] |
| Տիրապետում է լեզուներին | ֆրանսերեն[1] |
| Պարգևներ | |
Ստորագրություն | |
 Auguste Mariette Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
Մարիետը Հին Եգիպտոսով տարվել է, ուսումնասիրելով իր կուզենի՝ մոտիկ ընկեր և ուղեկից Շամպոլյոնի թղթերը։ 1849 թվականին նա ծառայության մտավ Լուվրում և հաջորդ տարի ուղարկվեց Եգիպտոս՝ հին ձեռագրերի որոնման համար։ Գրադարանի լռության մեջ աշխատելու փոխարեն նա ուղևորվեց Սահարայում գտնվող Աստիճանավոր բուրգ և սկսեց ուսումնասիրել նրա շրջակայքը։ Շուտով նրա կողմից հայտնաբերվեցին Սֆինքսների Ալլեան և Սերապեումը՝ սուրբ ցուլերի հուղարկավորության վայրը։ Մարիետը 4 տարի շարունակում էր իր հնագիտական հետազոտությունները Սահարայում, Լուվր ուղարկելով բազում գտածոներ, ինչի համար Ֆրանսիա վերադառնալուց հետո նշանակվեց հսկիչ։ Հենց նա է ներշնչել Ջուզեպպե Վերդիին գրել հին եգիպտական թեմայով օպերա։
1858 թվականին Մարիետը ընդունեց եգիպտական իշխանությունների «Պեղումների և եգիպտական հնությունների» բաժնում հնությունների վերակացու աշխատելու հրավերը և նորից ուղևորվեց Եգիպտոս, բայց այս անգամ ընդմիշտ։ Նա արգելք դրեց հնությունների վաճառքի և երկրից արտահանելու վրա, ինչպես նաև վճռական միջոցներ ձեռնարկեց հնագետ - սիրահարների կողոպտիչ գործունեության դեմ։ Պատմության մեջ առաջին անգամ նա պեղումներ իրականացրեց Կառնակում, Աբիդոսում, Դեյր էլ-Բահարիում, Թանիսում և Ջեբել - Բարկալում։ Նրա հայտնագործություններից են՝ հրաշալի պահպանված Սեթի I - ի տաճարը, Էդֆուի և Դանդերի տաճարները։ Նրա կողմից հրապարակված Սահարայի պատերի գրությունները թույլ տվեցին վերստեղծել Հին Թագավորության կյանքի մանրամասն պատկերը։ Մեծ Սֆինքսը նրա ղեկավարությամբ ազատվել է բազմադարյա ավազոտ շերտերից և ձեռք է բերել իր ներկայիս տեսքը։
Իր բազում ծառայությունների համար Մարիետը, բացի եվրոպական ակադեմիաների անդամակցությունից, արժանացել է տեղական իշխանությունների կողմից արժանացել է փաշայի և բեյի կոչումների։ 1859 թվականին նա թույլատվություն է ստացել իր գտածոները ցուցադրել Կահիրեում հատուկ այդ նպատակով կառուցված շենքում։
1869 թվականի հոկտեմբեր - նոյեմբեր ամիսներին Մարիետը եղել է Եվգենյա կայսրուհու անձնական զբոսավարը, նրա Եգիպտոս այցելության ժամանակ, երբ եկել էր Սուեզի ջրանցքի բացումը կատարելու։
1859 թվականին Մուհամեդ Սաիդ փաշայի կառավարման ժամանակ, որպեսզի վերջ դնի հնագիտական պեղումների վայրերի կողոպուտներին և փրկի թանկագին գտածոները ֆրանսիացի եգիպտագետ Օգյուստ Մարիետը գլխավորեց «Եգիպտական հնությունների ծառայությունը»[27]։ 1878 թվականին նրա կողմից գլխավորած Բուլակյան թանգարանը տուժեց ջրհեղեղից, որը վնասեց ցուցանմուշները, ոչնչացրեց նկարներն ու գրառումները։ Թանգարանը փակեցին վերակառուցողական աշխատանքների համար մինչև 1881 թվականը[27]։ Կուրացած ու թույլ գիտնականը հետնորդ նշանակեց Գաստոն Մասպերոյին։
Նրա կտակի համաձայն Մարիետին դրել էին մարմարե սարկոֆագի մեջ և թաղել Թահրիր հրապարակում իր կողմից հիմնված թանգարանի այգում[27]։
Հիշատակ
Օգյուստ Մարիետի հուշարձանը գտնվում է Կահիրեի Եգիպտական թանգարանի մեծ եգիպտագետներին նվիրված հուշահամալիրում[28]։ Բրոնզե արձանը հիշեցնում է երկաթյա կամքով, եգիպտական արտեֆակտները պահպանող գիտնականի մասին[27]։