Novial
Novial es un lingua auxiliar international publicate per Otto Jespersen in 1928.
| Novial | |
|---|---|
| Nomine native: | Novial |
| instantia de: | lingua artificial, Lingua auxiliar international, Esperantido |
| subclasse de: | Lingua auxiliar international |
 | |
| |
| Scriptura: | alphabeto latin |
| Phylogenese: | |
| Statuto official | |
| Codices de position | |
| ISO 639-3 | nov |
| Glottolog | novi1234 |
| Linguasphere | 51-AAB-dc |
| IETF ID | nov |
| Wikimedia ID | nov |
| Commons: | Novial |
| categoria principal: | Categoria:Novial |
Grammatica
Pronomines personal, subjecto e objecto
| Persona | Interlingua (nominativo) | Interlingua (accusativo) | Novial |
|---|---|---|---|
| Prime singular | io | me | me |
| Secunde singular | tu | te | vu |
| Tertie singular (mascule) | ille | le | lo |
| Tertie singular (feminine) | illa | la | la |
| Tertie (commun) | illo | lo | le |
| Tertie singular (neutre) | illo | lo | lu |
| Impersonal | on | uno | on |
| Prime plural | nos | nos | nus |
| Secunde plural | vos | vos | vus |
| Tertie plural (mascule) | illes | les | los |
| Tertie plural (feminine) | illas | las | las |
| Tertie plural (commun) | illos | los | les |
| Tertie plural (neutre) | illos | los | lus |
Nota que in novial le pronomines nominative e accusative son identic.
Le normal ordine de parolas es subjecto-verbo-objecto, como in lingua anglese. Dunque, le objecto require esser marcate pro distinguer lo ex le subjecto:
- me observa vu – "Io observa te"
- vu observa me – "Tu observa me"
Le adjectivos possessive personal son formate ab le pronomines per addition -n o post un consonante -en. Isto es, de facto le possessivo del pronomine men significa e "mi" e "mie" ("de me"):E.g.:
- "Mi can" = Men Hunde
- "Le can es mie" = Li Hunde es men
Possession pote tamben exprimite con le pronomine de: de me, de vu, etc.
| Persona | Interlingua | Novial |
|---|---|---|
| Prime singular | mi/mie | men |
| Secunde singular | tu/tue | vun |
| Tertie singular (mascule) | su/sue | lon |
| Tertie singular (feminine) | su/sue | lan |
| Tertie singular (commun) | su/sue | len |
| Tertie Singular (neutre) | su/sue | lun |
| Impersonal | su/sue | onen |
| Prime plural | nostre | nusen |
| Secunde plural | vostre | vusen |
| Tertie plural (mascule) | lor/lore | losen |
| Tertie plural (feminine) | lor/lore | lasen |
| Tertie plural (commun) | lor/lore | lesen |
| Tertie plural (neutre) | lor/lore | lusen |
Verbos
Formas de verbo nunquam cambia con persona o numero. Le plus multe tempores, modos e voces de verbo son exprimite con verbos auxiliar precedente le forma de radice del verbo principal. Le auxiliatores seque ordine de parolas identic como le anglese equivalente. Le pronomines son indicate con parentheses e son date pro intentiones de exemplo.
| Grammatica | Interlingua | Novial |
|---|---|---|
| Infinitivo | proteger | protekte |
| Presente | (io) protege | (me) protekte |
| Presente perfecte | (io) ha protegite | (me) ha protekte |
| Passato | (io) protegeva | (me) did protekte o (me) protekted |
| Passato perfecte | (io) habeva protegite | (me) had protekte |
| Futuro | (io) protegera | (me) sal protekte o (me) ve protekte |
| Futuro perfecte | (io) habera protegite | (me) sal ha protekte o (me) ve ha protekte |
| Futuro in le passato | (io) vadeva proteger | (me) saled protekte |
| Conditional | (io) protegerea | (me) vud protekte |
| Conditional perfecte | (io) haberea protegite | (me) vud ha protekte |
| Imperativo del prime persona | Que (io) protege! | Let (me) protekte! |
| Imperativo del secunde persona | protege! | protekte! |
- Participio presente active: protektent – "protegente"
- Passive participio passate: protektet – "protegite"
Voce passive
Novial clarmente distingue le passive de devenir e le passive de esser. In lingua anglese le formas son frequentemente identic, usante le verbo auxiliar esser sequite per le participio passate. Totevia, le passive de devenir es tamben frequentemente exprimite con le verbo devenir le qual es usate in le exemplos in basso.
Le voce passive de devenir es formate con le auxiliator bli sequite per le forma de radice de verbo.
| Grammatica | Interlingua | Novial |
|---|---|---|
| Infinitivo | devenir protegite | bli protekte |
| Presente | (io) deveni protegite | (me) bli protekte |
| Presente perfecte | (io) ha devenite protegite | (me) ha bli protekte |
| Passato | (io) deveniva protegite | (me) blid protekte |
| Passato perfecte | (io) habeva devenite protegite | (me) had bli protekte |
| Futuro | (io) devenira protegite | (me) sal bli protekte o (me) ve bli protekte |
| Futuro perfecte | (io) habera devenite protegite | (me) sal ha bli protekte o (me) ve ha bli protekte |
| Futuro in le passato | (io) vadeva devenir protegite | (me) saled bli protekte |
| Conditional | (io) devenirea protegite | (me) vud bli protekte |
| Conditional perfecte | (io) haberea devenite protegite | (me) vud ha bli protekte |
| Imperativo del prime persona | Que (io) deveni protegite! | Let (me) bli protekte! |
| Imperativo del secunde persona | deveni protegite! | bli protekte! |
Le voce passive de esser es formate con le auxiliator es sequite per le participio passate passive (thema + -t).
| Grammatica | Interlingua | Novial |
|---|---|---|
| Infinitivo | esser protegite | es protektet |
| Presente | (io) es protegite | (me) es protektet |
| Presente perfecte | (io) ha essite protegite | (me) ha es protektet |
| Passato | (io) esseva protegite | (me) did es protektet o (me) esed protektet |
| Passato perfecte | (io) habeva essite protegite | (me) had es protektet |
| Futuro | (io) essera protegite | (me) sal es protektet o (me) ve es protektet |
| Futuro perfecte | (io) habera essite protegite | (me) sal ha es protektet o (me) ve ha es protektet |
| Futuro in le passato | (io) vadeva esser protegite | (me) saled es protektet |
| Conditional | (io) esserea protegite | (me) vud es protektet |
| Conditional perfecte | (io) haberea essite protegite | (me) vud ha es protektet |
| Imperativo del prime persona | Que (io) esse protegite! | Let (me) es protektet! |
| Imperativo del secunde persona | esse protegite! | es protektet! |
Articulos
Le articulo definite es li le qual es invariante. On usa lo como in lingua anglese.
Il non ha articulo indefinite, ben que on pote usar un (un).
Substantivos
Le substantivo plural es formate per adder –s al singular (-es post un consonante).
Le accusativo es generalmente identic al nominativo ma pote optionalmente esser marcate con le fin -m (-em post un consonante) con le plural essente -sem (-esem post un consonante) o con le preposition em.
Le genitivo es formate con le fin -n (-en post un consonante) con le plural essente -sen (-esen post un consonante) o con le preposition de.
Altere casos son formate con prepositiones.
Adjectivos
Tote adjectivos fini in -i, ma isto pote esser rejectate si il es facile bastante a pronunciar e il non essera confusion causate. Adjectivos precede le substantivo qualificate. Adjectivos non concorda con le substantivo ma pote esser date fines de substantivo si il non es substantivo presente pro reciper los.
Adverbios
Un adjectivo es convertite a un adverbio correspondente per adder -m post le -i fin del adjectivo.
Specimenes
Nusen Patro
Nusen Patro kel es in siele, mey vun nome bli sanktifika, mey vun regno veni, mey vun volio eventa sur tere kom in siele. Dona a nus disidi li omnidiali pane, e pardona a nus nusen ofensos kom anke nus pardona a nusen ofensantes, e non dukte nus en li tento ma fika nus liberi fro li malum.
Un objetione
Un objetione kel bli ofte fa konter konstruktet lingues es ke les pove nulitem es tam boni kam li natur-lingues. (O. Jespersen)
Opiniones
Ingvar Stenström
Mi prime reaction vidente Novial esseva probabilemente simile a illo de multe alteres: Que es isto? Non Ido que es un obvie filio illegitime de Eo. Ni Occ., -- proque non immediatemente comprensibile. Io ha justo perlegite 6 kilos de documentos in e re Novial, correspondentia e tote le deliberationes del "Lingue-Jurie del Novialistes" que discuteva durante plure annos sub le direction de Sr. Valter Ahlstedt de Stockholm. Durante iste discussiones le lingua se cambiava tote le tempore e remaneva in un "stato liquide", certo un idioma plus perlaborate e apte que le original de Jespersen. Le "documentos final" es un grammatica de Novial per Alessandro Baietti e un altere, plus complete per Valter Ahlstedt, le persona sin dubita le plus qualificate. Sed durante ille annos on faceva nulle effortios pro organisar se e trovar assi un garantia que Novial superviverea. Le 2-e guerra mundial poneva un fin definitive a Novial e ha debilisate Occidental irreparabilemente.
ab: Discurso al Conferentia International de Interlingua, Nederland 1989, imprimite in Interlinguistica e Interlingua, comenciate in p. 39: "Que pote nos apprender ab le alteres e ab lor experientias de un seculo?" per Ingvar Stenström, p. 42
Vide etiam
Ligamine externe
- An International Language Otto Jespersen (1928)
- Novial Lexike
- Novial Wiki Book: A Novial course for beginners.
- Novial Discussion Group: Novial discussion group at Yahoo!
- Paginas super Novial 1928 per Bruce Gilson Archived 2009-12-12 at the Wayback Machine
