Сыртқы істер министрі
Сыртқы істер министрі — министр дәрежесі бар мемлекеттің сыртқы саясат ведомствосын басқаратын лауазымды тұлға. Ол үкімет мүшесі (министрлер кабинеті, министрлер кеңесі, т.б.). Үкіметтегі ең маңызды лауазымдардың бірі. Кейде кабинетте екінші адам.
Дәстүр бойынша лауазым келесідей аталады - Сыртқы істер министрі. Алайда, ерекше жағдайлар бар: Америка Құрама Штаттарында бұл лауазым мемлекеттік хатшы деп аталады. Ұлыбританияда ол Сыртқы істер және Достастық істері жөніндегі мемлекеттік хатшы. Кейбір елдерде: сыртқы қарым-қатынастар министрі, сыртқы байланыстар министрі, халықаралық істер министрі, сыртқы істер және сауда министрі, сыртқы істер жөніндегі мемлекеттік хатшы және т.б. Латын Америкасының көптеген елдерінде сыртқы істер министрі canciller деп аталады (яғни канцлер).
Тарих
Сыртқы саясат ведомствасының басшысы лауазымы мемлекет пен дипломатияның пайда болуымен дерлік пайда болды. Лауазымы әртүрлі аталды. Жалпы атаулардың бірі – кеңсе басшысы. Орта ғасырларда - канцлер, дегенмен бұл лауазым әділет министрінің лауазымына сәйкес келеді. Византияда сыртқы істер бөлімінің меңгерушісі лауазымы «кеңсе магистрі» деп аталды.
XVI ғасырда Францияда Сыртқы істер министрі лауазымының прототипіне айналған сыртқы істер жөніндегі мемлекеттік хатшы қызметі құрылды. XVII ғасырда адам Сыртқы істер жөніндегі мемлекеттік хатшы лауазымын алып, біраз уақыттан кейін мемлекеттік министр болды. Дегенмен, ерекше жағдайлар болды. XVIII ғасырда бұл лауазым осы атаумен бекітілді.
Ватиканда Сыртқы істер министрі лауазымы Ватикан Мемлекеттік Хатшылығының мемлекеттермен байланыстар жөніндегі хатшысы деп аталады.
Қазақстанда сыртқы істер министрі министрліктердің құрылуымен пайда болды.
Елдер бойынша сыртқы істер министрлерінің тізімдері
Аустралия және Океания
Аустралия: Сыртқы істер министрлері;
Вануату: Сыртқы істер министрлері
Кирибати: Сыртқы істер министрлері
Маршалл аралдары: Сыртқы істер министрлері
Микронезия: Сыртқы істер министрлері
Науру: Сыртқы істер министрлері
Жаңа Зеландия: Сыртқы істер министрлері
Палау: Сыртқы істер министрлері
Папуа — Жаңа Гвинея: Сыртқы істер министрлері
Самоа: Сыртқы істер министрлері
Соломон аралдары: Сыртқы істер министрлері
Тонга: Сыртқы істер министрлері
Тувалу: Сыртқы істер министрлері
Фиджи: Сыртқы істер министрлері.
Азия
Әзірбайжан[1]: Сыртқы істер министрлері;
Армения: Сыртқы істер министрлері;
Бангладеш: Сыртқы істер министрлері;
Бутан: Сыртқы істер министрлері;
Вьетнам: Сыртқы істер министрлері;
Грузия[1]: Сыртқы істер министрлері;
Израиль: Сыртқы істер министрлері;
Үндістан: Сыртқы істер министрлері;
Қазақстан[2]: Сыртқы істер министрлері;
Кипр: Сыртқы істер министрлері;
Қытай: Сыртқы істер министрлері;
Түрікменстан: Сыртқы істер министрлері;
Түркия[3]: Сыртқы істер министрлері;
Шри-Ланка: Сыртқы істер министрлері;
Жапония: Сыртқы істер министрлері.
Африка
Ангола: Сыртқы істер министрлері;
Габон: Сыртқы істер министрлері;
Гана: Сыртқы істер министрлері;
Гвинея: Сыртқы істер министрлері;
Ливия: Сыртқы істер министрлері
Сьерра-Леоне: Сыртқы істер министрлері;
Тунис: Сыртқы істер министрлері;
ОАР: Сыртқы істер министрлері;
Еуропа
Аустрия: Сыртқы істер министрлері;
Албания: Сыртқы істер министрлері;
Андорра: Сыртқы істер министрлері;
Беларусь: Сыртқы істер министрлері;
Бельгия: Сыртқы істер министрлері;
Болгария: Сыртқы істер министрлері;
Босния және Герцеговина: Сыртқы істер министрлері;
Ватикан: Мемлекеттермен байланыстар жөніндегі хатшылар;
Ұлыбритания: Сыртқы істер министрлері;
Венгрия: Сыртқы істер министрлері;
Германия: Сыртқы істер министрлері;
Грекия: Сыртқы істер министрлері;
Дания: Сыртқы істер министрлері;
Ирландия: Сыртқы істер министрлері;
Исландия: Сыртқы істер министрлері;
Испания: Сыртқы істер министрлері;
Италия: Сыртқы істер министрлері;
Латвия: Сыртқы істер министрлері;
Литва: Сыртқы істер министрлері;
Лихтенштейн: Сыртқы істер министрлері;
Люксембург: Сыртқы істер министрлері;
Мальта: Сыртқы істер министрлері;
Солтүстік Македония: Сыртқы істер министрлері;
Молдова: Сыртқы істер министрлері;
Монако: Сыртқы істер министрлері;
Нидерланд: Сыртқы істер министрлері;
Норвегия: Сыртқы істер министрлері;
Польша: Сыртқы істер министрлері;
Португалия: Сыртқы істер министрлері;
Ресей[4]: Сыртқы істер министрлері;
Румыния: Сыртқы істер министрлері;
Сан-Марино: Сыртқы істер министрлері;
Сербия: Сыртқы істер министрлері;
Словакия: Сыртқы істер министрлері;
Словения: Сыртқы істер министрлері;
Украина: Сыртқы істер министрлері;
Финляндия: Сыртқы істер министрлері;
Франция: Сыртқы істер министрлері;
Хорватия: Сыртқы істер министрлері;
Черногория: Сыртқы істер министрлері;
Чехия: Сыртқы істер министрлері;
Швейцария: Сыртқы істер министрлері;
Швеция: Сыртқы істер министрлері;
Эстония: Сыртқы істер министрлері;
ПМР: Сыртқы істер министрлері;
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Солтүстік Америка
Канада: Сыртқы істер министрлері;
Куба: Сыртқы істер министрлері;
Мексика: Сыртқы істер министрлері;
АҚШ: Мемлекеттік хатшылары.
.svg){kind=small}
Оңтүстік Америка
Аргентина: Сыртқы істер министрлері;
Уругвай: Сыртқы істер министрлері;
Чили: Сыртқы істер министрлері;
Сондай-ақ қараңыз
- Сыртқы істер министрлігі