ယုတ္တိဗေဒ

ဒဿနိကဗေဒ၏ အဓိက ကိုင်းခွဲကဏ္ဍ ၄ ခုအနက် တစ်ခု ဖြစ်သော အကြောင်း-အကျိုး ဗေဒ (ခေါ်) ယုတ္တိဗေဒ (အင်္ဂလိပ်: Logic) ဆိုသည်မှာ ကျိုးကြောင်းဆင်ခြင်မှုဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာပင်ဖြစ်သည်။ ယုတ္တိဗေဒဖြင့် လူတို့သည် အမှန်အမှားကို ခွဲခြားနိုင်ပေသည်။

အတွေးအခေါ်ပညာရှင် အရစ္စတိုတယ် ၏ ယုတ္တိဗေဒ ဆိုင်ရာ ဥပမာ တစ်ခုမှာ အောက်ပါ အတိုင်းဖြစ်သည်။

• လူတိုင်းသည် တစ်ချိန်တွင် သေမည်။
• အရစ္စတိုတယ်သည် လူဖြစ်သည်။
• ထို့ကြောင့် အရစ္စတိုတယ်သည် တစ်ချိန်တွင် သေမည်။

• ${\displaystyle \land }$ ကို AND ဟု ဖတ်ပြီး နှစ်ခုစလုံး မှန်ရမည် သို့ ဖြစ်ရမည် ဟု ဆိုလိုသည်။
• ${\displaystyle \lor }$ ကို OR ဟု ဖတ်ပြီး နှစ်ခုထဲမှ အနည်းဆုံး တစ်ခု မှန်ရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။
• ${\displaystyle \rightarrow }$ သည် အဓိပ္ပာယ် ရသည် သို့ မဟုတ် အကယ်၍ ... ဖြစ်သောကြောင့် ဟု ဆိုလိုသည်။
• ${\displaystyle \lnot }$ ကို NOT ဟု ဖတ်ပြီး ဆန့်ကျင်ဘက် သို့မဟုတ် ဤသို့သော ကိစ္စမဟုတ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

( နှင့် ) စသည့် ကွင်းစကွင်းပိတ်များကို ရှင်းလင်းစွာ မြင်နိုင်ရန် သို့မဟုတ် အရင်လုပ်ရန်ကိစ္စအတွက် သုံးသည်။ ကွင်းထဲမှ အဖြေကို အရင်ရှာပြီးမှ ကွင်းအပြင်ဘက်မှ အဖြေကို ရှာရမည် ဖြစ်သည်။

ယုတ္တိဗေဒ၏ သင်္ကေတများကို အသုံးပြု၍ ယခင် ဥပမာကို ပြန်ရေးပြရမည် ဆိုလျှင် အောက်ပါ အတိုင်း ဖြစ်သည်။

${\displaystyle {\rm {((human\rightarrow mortal)\land (Aristotle\rightarrow human))\rightarrow (Aristotle\rightarrow mortal)}}}$

ယေဘူယျအားဖြင့် အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြနိုင်သည်။

${\displaystyle {\rm {((a\rightarrow b)\land (c\rightarrow a))\rightarrow (c\rightarrow b)}}}$