ဂျူယက်စစ် ကာလ

ဂျူယက်စစ် ကာလ (အင်္ဂလိပ်: Jurassic Period; /dʒʊˈræs.sɪk/ juu-RASS-ik ^[၁] ) ဆိုသည်မှာ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်သန်းပေါင်း ၂၀၃.၃ ± ၀.၆ မှ နှစ်ပေါင်း ၁၄၅ ± ၄ နှစ်ကြားကာလကို ခေါ်သည်။ ထိုအချိန်တွင် ကမ္ဘာ့ကုန်းမြေများသည် ဆင့်ကဲဖြစ်ပေါ်မှု သီအိုရီ (Evolution Theory)အရ ထို ကာလတွင် ကမ္ဘာ့ကုန်းမြေများသည် ယနေ့ကဲ့ သို့ တိုက်ကြီးများအဖြစ် ကွဲထွက်ခြင်း မရှိသေးဘဲ ကုန်းမြေကြီးဘဲ တစ်စပ် တည်း တည်ရှိနေသည့် အချိန်ကာလဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၂၀၁.၃သန်းခန့်မှ အစအထိ ပြန့်နှံ့သွားသော ဘူမိဗေဒခေတ်နှင့် စထရိုး 201.3 စနစ် ဖြစ်သည်။ ဂျူယက်စစ် ကာလသည် သက်လယ်ခေတ်၏ အလယ်ပိုင်းကိုဖွဲ့စည်းထားပြီး ဂျူးရား တောင်တန်းကိုအစွဲပြုကာ ထိုခေတ်မှ ထုံးကျောက်လွှာများကိုပထမဆုံးဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။

ဂျူယက်စစ် ကာလ၏အစကို Central Atlantic magmatic province ၏ပေါက်ကွဲမှုနှင့်ဆက်စပ်သောအဓိက တြာယာဆီက်-ဂျူရာဆီက်မျိုးသုဉ်းခြင်းဖြစ်ရပ် ဖြင့်မှတ်သားခဲ့သည်။ Toarcian Stage ၏အစကို လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၁၈၃ သန်းခန့်ကစတင်ခဲ့ပြီး ကျယ်ပြန့်သော oceanic anoxia ၊ ocean acidification နှင့် Karoo-Ferrar ပေါက်ကွဲမှုကြောင့်ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ကြီးမားသော မီးသင့်ဒေသများ ၏ အပူချိန်များ မြင့်မားလာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေသော မျိုးသုဉ်းခြင်းဖြစ်စဉ်ကို မှတ်သားထားသည်။ ဂျူရာဆီက်ယုဂ် ၏အဆုံးသတ်သည် ခရီတေးရှတ်ယုဂ်နှင့်ရှင်းလင်းစွာနယ်နိမိတ်မရှိသည့်အပြင်တရားဝင်သတ်မှတ်မထားသောဘူမိဗေဒဆိုင်ရာကာလများကြားတွင်တစ်ခုတည်းသောနယ်နိမိတ်ဖြစ်သည်။

ကုန်းမြေပေါ်တွင်၊ ဒိုင်နိုဆော မိုရ်နှင့် Pseudosuchian Archosaurs တို့မှ ပူးတွဲလွှမ်းမိုးထားသော တြာယာဆီက် တိရစ္ဆာန်များမှ ကူးပြောင်းသွားသော တိရစ္ဆာန်များသည် ဒိုင်နိုဆော များချည်းသာ လွှမ်းမိုးထားသည်။ သီရိုပေါ့ဒ် ဒိုင်နိုဆောများမှ ပြောင်းလဲလာသော ဂျူယက်စစ်တွင် ပထမဆုံး ငှက်များ ပေါ်လာသည်။ အခြားသော အဓိကဖြစ်ရပ်များတွင် အစောဆုံး အိမ်မြှောင်များ၏ အသွင်အပြင်နှင့် သီရီယန်နို့ တိုက်သတ္တဝါများ၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်များ ပါဝင်သည်။ Crocodylomorphs များသည် ကုန်းနေမှ ရေနေသတ္တဝါအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းစေခဲ့သည်။ သမုဒ္ဒရာများတွင် ichthyosaurs နှင့် plesiosaurs ကဲ့သို့သော ရေနေတွားသွားသတ္တဝါများ နေထိုင်ကြပြီး pterosaurs များသည် ကျောရိုးရှိ ပျံသန်းနေသော ကျောရိုးရှိသတ္တဝါများဖြစ်သည်။