Bachelor

Bachelor is een term die oorspronkelijk afstamt van het Latijnse woord baccalarius (9e eeuw). De betekenis hiervan was destijds "iemand van nobele of gegoede afkomst met een sociale of maatschappelijke status die niet al te hoog is maar ook niet de allerlaagste". Aangezien dit vaak jonge mensen betrof verbreidde de betekenis van het woord zich ook uit naar een ongetrouwde man of vrouw. De universiteiten gaven het Latijnse woord een eigen betekenis. Zo werd in de 13e eeuw voor het eerst de laagste universitaire graad aangeduid met de term baccalaureatus. Waarschijnlijk is deze term een samenvoeging van de Latijnse termen baccalarius en laureatus (wat gelauwerde betekent). In het Engels maakte men hier weer bachelor van. In tegenstelling tot de Engelstalige landen was de graad in Nederland (en Vlaanderen) geheel in onbruik geraakt. In Nederland en Vlaanderen bestond er een gelijkwaardige titel kandidaat voor de eerste graad aan de universiteit (2 of 3 jaar studie). Na 1980 werd deze in Nederland vervangen in propedeuse (1e jaar), terwijl in Vlaanderen de naam "kandidaturen" (2 of 3 jaar) bleef bestaan.

Titel baccalaureus

Vóór de invoering van de bachelor-masterstructuur (BaMa) kende men in Nederland na een afgeronde vierjarige hbo-studie ook de titel van baccalaureus (bc) en tot begin jaren 1970 in het universitair onderwijs bij bepaalde vijfjarige studies die men (verkort) na 4 jaar afsloot met een zogeheten baccalaureaats-examen (bacc).

Bolognaverklaring

In 1999 werd de Bolognaverklaring ondertekend. Deze verklaring had de intentie een Europese hogeronderwijsruimte te creëren. De praktische uitkomst hiervan was de geleidelijke invoering van de BaMa in Nederland en Vlaanderen. Op die manier tracht men de verschillende hogeronderwijsopleidingen in de deelnemende Europese landen op elkaar af te stemmen. Als gevolg van de BaMa is de graad "bachelor" weer helemaal terug.

Alle Nederlandse en Vlaamse opleidingen dienen geaccrediteerd te zijn door de daarvoor wettelijk verantwoordelijke instantie, de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO).

In Nederland is er (de laatste jaren) een wildgroei aan bacheloropleidingen ontstaan waarvan lang niet alle legitiem zijn.^[bron?] Nederlandse bacheloropleidingen die geaccrediteerd én erkend zijn door de overheid staan geregistreerd in de Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (CROHO) van de Dienst Uitvoering Onderwijs.

In Vlaanderen heeft de overheid strikt vastgelegd welke instellingen welke onderwijsbevoegdheid hebben. Bovendien mogen de instellingen deze opleidingen enkel blijven aanbieden indien zij op regelmatige tijdstippen een kwaliteitsevaluatie ondergaan en dan een accreditatie van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie verkrijgen. Accreditatie resulteert in de registratie van de opleiding in het Hogeronderwijsregister. Alleen de Bacheloropleidingen die voorkomen in dit register worden erkend door de Vlaamse overheid en mogen de graad van bachelor afleveren.

Een academische bachelor wordt in Nederland een 'wo-bachelor' en in Vlaanderen een 'academisch gerichte' of 'academische bachelor' genoemd. De studieduur van zo'n academische bacheloropleiding is in Nederland en Vlaanderen 180 studiepunten of drie jaar. Na afronding van deze bacheloropleiding volgt men in de regel een (academische) masteropleiding.

Een professionele bachelor wordt in Nederland een 'hbo-bachelor' en in Vlaanderen een 'professioneel gerichte' of 'professionele bachelor' (vroeger: regent) genoemd. De studieduur in Nederland houdt in principe 240 studiepunten of vier jaar in, hoewel er via dispensaties in sommige gevallen studieduurverkorting van 60 studiepunten of één jaar wordt aangeboden. In dit laatste geval heeft de student bijvoorbeeld reeds een vwo-diploma, mbo-diploma, veel werkervaring of combineert hij de studie met zijn werk. De studieduur in Vlaanderen houdt in principe 180 studiepunten of drie jaar in.

Academische bachelor

Academische bacheloropledingen zijn de reguliere en wetenschappelijk georiënteerde bacheloropleidingen aan de universiteiten en, in associatie met een universiteit, aan de hogescholen in Vlaanderen. De student krijgt er een brede academische basisopleiding, met als bedoeling zich voor te bereiden op de te vervolgen en aansluitende academische masteropleiding.

In Nederland worden alleen degenen met een vwo, hbo-diploma of, eventueel met toegangseisen, een hbo-propedeuse^[1] toegelaten tot het volgen van een academische bacheloropleiding. In Vlaanderen is iedereen die houder is van een diploma secundair onderwijs vrij om aan een academische bacheloropleiding te beginnen.

Ter verduidelijking, en om onderscheid te kunnen maken met de professionele bachelor, worden er bij academische bachelors de internationaal herkenbare specificaties of Arts, of Science en of Laws gebruikt. Sinds 2014 zijn in Nederland ook Hogescholen gerechtigd om de titel BSc (Bachelor of Science) te verlenen, mits de opleiding is geaccrediteerd door NVAO.

In Vlaanderen bepaalt het Besluit van de Vlaamse Regering van 8 juli 2011 welke academische bachelors van deze specificaties gebruik mogen maken.

Professionele bachelor

De professionele bachelor is een volledig afgeronde beroepsgerichte opleiding met als bedoeling uit te stromen naar de arbeidsmarkt. Wel kan men nog één jaar (60 studiepunten) een bachelor na bachelor volgen voor een bijkomende vorming of specialisatie. De professionele bacheloropleidingen worden aangeboden door hogescholen.

• In Nederland duurt deze meestal 240 studiepunten (ECTS) of vier jaar omdat men in Nederland kan starten na 5 jaar havo of mbo als vooropleiding.
• In Vlaanderen duurt een Bachelor meestal drie jaar, (180 studiepunten). De bachelor in de verpleegkunde duurt vanaf het schooljaar 2016-2017 bijvoorbeeld 4 jaar of 240 studiepunten. Het secundair onderwijs in Vlaanderen duurt immers zes jaar: aso, tso, kso of zeven jaar voor het bso.

Vlaanderen

In tegenstelling tot de academische bachelors heeft de Vlaamse overheid het hier echter niet nodig geacht om achter professionele bachelorgraden eveneens Engelstalige specificaties toe te voegen. Als "specificatie" wordt achter deze graad simpelweg de Nederlandstalige naam van een opleiding of specialisme toegevoegd (bijvoorbeeld Bachelor in het onderwijs, Bachelor in het bedrijfsmanagement, Bachelor in de elektromechanica etc.). Binnen deze opleiding kan de school nog differentiëren naar afstudeerrichting, maar dit is niet officieel, en wordt niet op het diploma vermeld.

De verschillende Bacheloropleidingen in Vlaanderen waren:

Studiegebied architectuur:

Studiegebied Audiovisuele en beeldende kunsten:

• Studiegebied biotechniek:

Studiegebied gezondheidszorg:

Studiegebied management, handelswetenschappen en bedrijfskunde:

Studiegebied industriële wetenschappen en technologie, en nautische wetenschappen:

• Bachelor in de audiovisuele technieken: assistentie
• Bachelor in de audiovisuele technieken: beeld-geluid-montage
• Bachelor in de audiovisuele technieken: film, TV en video
• Bachelor in de audiovisuele technieken: fotografie
• Bachelor in de autotechnologie
• Bachelor in de bouw
• Bachelor in de chemie
• Bachelor in de elektromechanica
• Bachelor in de elektronica-ICT
• Bachelor in de verpakkingstechnologie
• Bachelor in de elektrotechniek
• Bachelor in het facilitair management
• Bachelor in de grafische en digitale media
• Bachelor in de houttechnologie
• Bachelor in de logistiek
• Bachelor in de luchtvaart
• Bachelor in de mechanische ontwerp- en productietechnologie
• Bachelor in de milieuzorg
• Bachelor in de modetechnologie
• Bachelor in de multimedia en communicatietechnologie
• Bachelor in de scheepswerktuigkunde
• Bachelor in de textieltechnologie
• Bachelor in het vastgoed
• Bachelor in de zorgtechnologie

Studiegebied muziek en podiumkunsten:

• Bachelor in de dans
• Bachelor in musicaltheater
• Bachelor in muziek

Studiegebied onderwijs:

• Educatieve bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs
• Educatieve bachelor in het onderwijs: lager onderwijs
• Educatieve bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs

Studiegebied sociaal-agogisch werk:

• Bachelor in de maatschappelijke veiligheid
• Bachelor in de orthopedagogie
• Bachelor in het sociaal werk
• Bachelor in de toegepaste psychologie
• Bachelor in de sociale readaptatiewetenschappen
• Bachelor in de gezinswetenschappen

Nederland

In Nederland worden achter professionele bachelorgraden wél Engelstalige specificaties toegevoegd, dit om de herkenbaarheid van een Nederlandse professionele bachelor in het buitenland te behouden en te vergroten. Tevens om een veelvoud van allerlei toevoegingen te voorkomen (dat wil zeggen iedere opleiding zijn eigen specificatie) heeft de Vereniging Hogescholen in Nederland geadviseerd uit te gaan van een beperkt aantal specificaties per domein. Hierbij is een domein een samenstel van opleidingen die zowel qua inhoud als qua werkveld veel verwantschap hebben (bijvoorbeeld de opleiding commerciële economie en de opleiding small business). Eveneens raadt de Vereniging Hogescholen hierbij aan de internationale conventies te volgen, dat wil zeggen het gebruik van specificaties en graden die internationaal herkenbaar zijn en vaak toegepast worden (bijvoorbeeld Bachelor of Engineering of Bachelor of Business Administration). Het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op grond van deze adviezen de volgende domeinspecificaties toegewezen voor ieder type professionele bachelor:

Hoger Technisch & Natuurwetenschappelijk Onderwijs (HTNO):

Hoger Economisch Onderwijs (HEO):

Hoger Communicatief Onderwijs (HCO):

Hoger Nautisch Onderwijs (HNO):

Hoger Sociaal-Agogisch Onderwijs (HSAO):

Hoger Pedagogisch Onderwijs (HPO):

Hoger Europees Onderwijs (HEBO):

Hoger Gezondheidszorgonderwijs (HGZO):

Hoger Kunstonderwijs (KUO):

Hoger Politie Onderwijs:

Na een professionele bachelor kan men:

• doorstromen naar de arbeidsmarkt;
• kiezen voor één bijkomend jaar op bachelor niveau, een bachelor na bachelor (banaba in Vlaanderen, post bachelor of post-hbo in Nederland);
• kiezen voor een schakelprogramma (meestal eenjarig, bij technisch en natuurwetenschappelijk onderwijs tweejarig) om in te stromen in een (academische) masteropleiding;
• direct doorstromen naar een masteropleiding (in bepaalde gevallen).

In Engelstalige landen wordt iemand die de bachelorfase volgt ook wel aangeduid met de term undergraduate.

• Bachelor of Business Administration
• Doctoraalexamen
• Master (graad)