Cartoon Network

Op 17 september 1993 ging het van start met de Europese versie in het Engels, zonder ondertiteling. Door de jaren heen heeft Cartoon Network in Nederland en Vlaanderen een aantal veranderingen ondergaan.^[1]

Er kwam een Nederlandse versie op 12 juli 1997 van 06.00 tot 00.00 uur. Sindsdien kwam er Nederlandse ondertiteling op Cartoon Network en enkele programma's kwamen met een Nederlandse nasynchronisatie.^[2] Op Koninginnedag 1999 werden alle programma's en reclames uitgezonden met een oranje schijn.^[3] De Nederlandse website werd opgericht op 1 februari 2000.^[4] Op 13 april 2000 kwam de eerste uitgave van het Nederlandstalige ‘Cartoon Network Magazine’. Na elf nummers en één special stopte men met uitgeven.^[5]

In het begin kwamen er slechts enkele programma’s in het Nederlands: de kleuterprogramma’s in de ochtend (onder de naam ‘Cartoon Club’^[6]) samen met een paar andere tekenfilms zoals The Mask: The Animated Series, Yogi Bear en The Real Adventures of Jonny Quest. In het jaar 2000 kwam daar echter verandering in: alle Cartoon Cartoons kregen plots een Nederlandse nasynchronisatie, en later volgde ook Dastardly and Muttley in their Flying Machines en enkele What a Cartoon en Looney Tunes shorts. Op belangrijke uren kwamen deze tekenfilms met Nederlands stemmen, de rest van de dag zond men ze uit met ondertiteling.

De Nederlandse versie stopte op 1 augustus 2001 en werd vervangen door de Europese versie met een Nederlands ondertiteling- of audiospoor. Hierbij stopte Cartoon Network om 22.00 uur.^[7] Er kwamen geen Nederlandse speelgoedreclames meer^[8] en de aankondigingen voor nieuwe tekenfilms verschenen sindsdien in het Engels. De Cartoon Cartoons werden bovendien steeds minder in het Engels uitgezonden.

De Nederlandse versie werd beëindigd omdat het Nederlandse Turner Broadcasting System bureau in Amsterdam ermee ophield. Alle twaalf werknemers werden ontslagen.^[9]

Steeds meer analoge tv providers stopten met het aanbieden van Cartoon Network. Uiteindelijk verdween het in heel Nederland achter de decoder. De voormalige tv-zender Yorin zond sinds 5 november 2001 verschillende tekenfilms van Cartoon Network uit. Deze werden uitgezonden bij Yorkiddin (het jongerenblok) onder de naam Yorkiddin presents Cartoon Network.^[1][10] In juni 2003 moest Yorin een boete betalen omdat de presentatrice Cindy Pielstroom rechtstreeks reclame had gemaakt voor Cartoon Network.^[11] Eind 2003 hield Yorkiddin presents Cartoon Network op met bestaan.

In Vlaanderen gebeurde ongeveer het omgekeerde. Cartoon Network was er enkel gratis te zien met een schotelantenne (Astra)^[12] en werd op 21 april 1998 een betaalkanaal bij Canal+.^[13] In maart 2000 werd het ook een betaalkanaal bij UPC (Leuven).^[14] Op 1 maart 2003 kwam de zender in het analoge zenderaanbod van Telenet terecht. Dit bedrijf bediende toen 70 procent van de Vlaamse huishoudens.^[15] Als reactie hierop werd de zender ook gratis te ontvangen bij UPC (Leuven).

Vanaf 1 april 2003 stopte Cartoon Network nog een uur vroeger: voortaan eindigden de uitzendingen al om 21.00 uur.^[15] Het kreeg een nieuw logo op 21 april 2006. Oorspronkelijk kwamen alle programma's in het Nederlands of met Nederlandse ondertiteling, maar sinds 2007 kwam Atomic Betty in het Engels zonder ondertiteling. In 2008 volgde ook Skunk Fu! en in 2009 de Zuid-Afrikaanse versie van Cartoon Network Dance Club. Het is opvallend dat Atomic Betty en Skunk Fu! wel in het Nederlands werden uitgezonden op Jetix/Disney XD. Atomic Betty kwam ook in het Nederlands op VT4 en Skunk Fu! in het Engels met ondertiteling op 2BE.

UPC (Nederland) voegde op 25 april 2008 een optioneel Engels audiospoor toe aan Cartoon Network. Later volgden andere kabelbedrijven, zoals Telenet, Ziggo, Numericable en KPN.^[16] Enkele providers, waaronder Telenet en UPC (Nederland), begonnen een 24-uurse versie door te geven. Van 21.00 tot en met 06.00 uur kwamen echter alle programma's in het Engels zonder ondertiteling.

Sinds begin 2010 kwamen de reclames weer in het Nederlands, maar de tekst op het scherm bleef Engels. Op 17 november 2010 werd de Europese versie vervangen door een Nederlandse versie. Die zendt 24 uur per dag uit en heeft een nieuw logo. Alle reclames worden nu in het Nederlands uitgezonden (inclusief de tekst in beeld) en voor elk programma is er een Nederlandse nasynchronisatie aanwezig: de drie Engelse programma’s worden niet meer uitgezonden.^[17]

Sommige tv-providers (zoals Belgacom, TV Vlaanderen en CanalDigitaal) bleven de Europese versie van Cartoon Network uitzenden tot en met 31 januari 2011. Dit was de laatste dag dat de Europese versie in het Nederlands uitzond. Sinds februari kreeg iedereen de Nederlandse Cartoon Network.^[18]

Beide versies leken absoluut niet op elkaar. Hierdoor was er twee en een halve maand verwarring. Op de Europese versie ging Angelo Rules wat later in première dan op de Nederlandse versie. Wel zond het Batman: Mask of the Phantasm uit, met een nieuwe Nederlandse nasynchronisatie. De Nederlandse versie zond deze film een jaar later uit.

In 2010 werd Cartoon Network opnieuw een digitale zender, maar inmiddels keek meer dan 80 procent van de Belgen digitaal.^[19] De zender is intussen weer in meer Nederlandse huishoudens te zien, maar nog steeds niet in zoveel als in het jaar 2000.

Sinds november 2011 kreeg Vlaanderen zijn eigen reclameblokken. De speelgoedreclames zijn specifiek voor Vlaanderen, terwijl de zenderreclames voor Cartoon Network nog steeds dezelfde zijn als die in Nederland.^[20] Nickelodeon pakt dit duidelijk anders aan: het heeft een zender voor Nederland en een andere voor Vlaanderen, voornamelijk omdat de Nederlandse en Vlaamse schoolvakanties niet overeenkomen. Andere kinderzenders volgen wel dezelfde strategie als Cartoon Network.

De Nederlandse Cartoon Network heeft zes verschillende stijlen gehad, die era’s ('tijdperken') genoemd worden.

De 'Checkerboard' era (vanaf 17 september 1993)

Cartoon Network begon in Europa op 17 september 1993. Dit was dan ook de allereerste stijl. Het werd zo genoemd omdat de meeste filmpjes tijdens deze era een dambordpatroon als achtergrond hadden. Ook het logo van Cartoon Network was gebaseerd op een dambord.

In deze periode zond Cartoon Network vooral herhalingen uit van oudere tekenfilms. Deze era is volledig gemaakt door het Amerikaanse bedrijf Hatmaker Studios. In de Verenigde Staten begon deze stijl al op 1 oktober 1992.

Op 17 juli 1997 ging de Nederlandse Cartoon Network van start.^[2] De programma-aankondigingen en filmpjes tijdens de reclame leken erg op die uit andere Europese landen, maar dan met Nederlandse tekst.

De Europese 'Powerhouse' era (vanaf 1999/2000)

Dit was de eerste stijl die exclusief was voor Europa. De filmpjes die het volgende programma aankondigden, leken vaak erg op een computerbeeld. Zo verscheen er vaak een muiscursor op het scherm. Ook kwamen er veel korte filmpjes waarin het logo van de zender centraal stond, zoals bijvoorbeeld een op Arkanoid lijkend spel waarin het dambordlogo blok voor blok werd weggekaatst.

Deze era is gemaakt door Cosgrove Hall Films in het Verenigd Koninkrijk en is gebaseerd op de Amerikaanse Powerhouse era van het bedrijf Primal Screen.^[21] De Amerikaanse versie startte op 16 juli 1997. De naam komt van het lied 'Powerhouse' van Raymond Scott, dat toen vaak op de zender te horen was.^[22]

Op 1 augustus 2001 werd de Nederlandse Cartoon Network vervangen door de Europese versie. De reclames waren sindsdien in het Engels.^[7]

De 'Casillas' era (vanaf september 2002)

Dit is de tweede stijl die exclusief was voor Europa. Alle filmpjes bestonden uit een aantal blokken (wat in het Spaans 'Casillas' is). In iedere blok verscheen een fragment uit een andere tekenfilm. Een bepaalde tekenfilmfiguur deed iets en wanneer die bepaalde handeling was afgelopen, werd het verder gezet door een andere tekenfilmfiguur in een aangrenzende blok.

Zo ontstond er steeds een ingenieuze serie van handelingen en die kon soms enkele minuten duren. Deze filmpjes zijn gemaakt door het Spaanse bedrijf Ink Apache. Hiervoor kregen ze verschillende Promax Gold Awards, een prijs voor de beste design en marketing in de reclamebusiness.^[23] Nieuwe filmpjes werden bijgemaakt door het Britse bedrijf Yeti Motion Graphics Ltd,^[24] maar deze bevatten geen blokken.

Tijdens de aftiteling verschenen er blokken met een tekenfilmfragment en een pijl die aangaven wat de volgende tekenfilm was. Soms verschenen deze blokken pas na de aftiteling. Tijdens het programma zelf gaf men dit aan met behulp van een klok, die vlak onder het dambordlogo in de rechterbovenhoek verscheen.

Deze stijl wordt in het Engels de 'Blocks' era genoemd.

De 'City' era (vanaf 21 april 2006)

Deze hele era speelde zich af in en een fictieve stad met alle tekenfilmfiguren van Cartoon Network. Bovendien kreeg de zender een nieuw logo.

Net na de aftiteling gaf een verkeerslicht aan wat het volgende programma was. Tijdens het programma zelf deed men dit met behulp van postzegels of notitieblaadjes, die in de linkerbovenhoek van het scherm verschenen.

Deze era is verzonnen door het Australische bedrijf Animal Logic.^[25] In de Verenigde Staten ging het al in première op 14 juli 2004.

Later werden er enkele Europese filmpjes bijgemaakt door Ink Apache.^[26]

De programma-aankondigingen verschenen nog steeds in het Engels met Greenwich Mean Time (GMT) voor de uitzenduren. Vanaf april 2008 werd GMT op de Europese zender vervangen door de Midden-Europese Tijd (CET) van Brussel en Amsterdam.^[27][28]

De 'Arrow' era (vanaf 11 april 2009)

In deze stijl verschenen tijdens de onderbreking filmpjes vol met rode pijlen die in of uit het Cartoon Network-logo sprongen. Deze era is gemaakt door het Amerikaanse bedrijf Stardust^[29], ook al werd het nooit in Amerika gebruikt.

Tegen het einde van een tekenfilm kwamen er onderaan het scherm rode pijlen die het volgende programma aangaven. Ook tijdens de aftiteling verschenen er links in beeld pijlen met dezelfde functie.

Er kwamen later ook filmpjes met kleine kleiachtige rode en zwarte wezens die uiteindelijk in bovenaanzicht het logo van de zender vormden. Deze werden gemaakt door het Zweedse bedrijf Meindbender.^[30]

De 'Check It' era (vanaf 17 november 2010)

Cartoon Network kreeg nu opnieuw een volledig Nederlandse versie, met een gloednieuw logo. Voor het eerst staat het logo ook niet in de rechterbovenhoek, maar rechts onderaan. Deze era stelt een soort digitale wereld voor. De Europese zender kreeg deze stijl op 7 december 2010.

Het is verzonnen door het Amerikaanse bedrijf Brand New School^[31] en ging in de Verenigde Staten in première op 29 mei 2010. Later werd het verdergezet door twee andere Amerikaanse bedrijven: Awesome Incorporated^[32] en Impactist.^[33] In Europa werd extra beeldmateriaal bijgemaakt door de Britse bedrijven Blue-Zoo^[34] en Karrot^[35] en het Zweedse Cinematic.^[36]

In 2012 vierde Cartoon Network zijn twintigste verjaardag in de Verenigde Staten. Wereldwijd werden er nostalgische filmpjes uitgezonden die gemaakt waren door Primal Screen.^[21] Deze filmpjes waren ook in Nederland te zien.

Sinds 6 november 2014 staat het logo weer in de rechterbovenhoek.

De 'Dimensional' era (vanaf 2017/2018)

In tegenstelling tot vorige transities, werd de Check It era niet abrupt maar gradueel vervangen door de Dimensional era. In 2017 verschenen voor het eerst nieuwe leaders in Nederland. Pas in de zomer van 2018 was de overgang compleet. In alle 'Dimensional' animaties zijn tekenfilmfiguren in felle kleuren te zien. De leaders zijn ontworpen door Bent Design Lab.

Dit is een lijst met programma's van de Nederlandse Cartoon Network.^{[37][38][39][40][41][42][43][44][45]}

Als er geen oorspronkelijke zender vermeld staat, werd het oorspronkelijk uitgezonden op de Amerikaanse Cartoon Network.

Noot: Deze lijst is mogelijk incompleet. Het is onduidelijk welke Scooby-Doo-televisieseries werden uitgezonden, en welke tekenfilms er tijdens de programmablokken 'Power Zone' en 'Chuck en Earl's Big Toon Trip' werden uitgezonden.

• Cartoon Network Internationaal
• Cartoon Network Verenigde Staten
• Cartoon Network Nederland
• Cartoon Network België