Macaronesia

Lo nom ven del grèc μακάρων, astruc e νῆσοι, illas qu'èra las "illas astradas", tèrme utilizat pels geografes per designar las illas a oèst de las Colomnas d'Ercules.

Pasmens que totas las illas de Macaronesia an una origina volcanica, la natura d'aquel volcanisme sonqu'es clara dins lo cas de las Açòres, qu'emergís dirèctament sus la dorsala centroatlantica. Per las autras archipèlas, se deduch l'existéncia d'uns punchs cauds dins l'ocean Atlantic. E mai, dins unas illas situadas sus la rusca de transicion continental-oceanica, coma Lanzarote e Fuerteventura, d'apòrt de material piroclastic podèt aver estat transportat cap a la superfícia del material sedimentari de la riba continentala.^[2]

Paleomacaronesia

Las ròcas mai ancianas de l'actuala Macaronesia se situan en Salvatja Granda, amb un edat de 27 milons d'ans, faser pensar qu'es la primièra illa del grop. Pr'amor, amb los sistèmas modèrnes de cartografia submarina, foguèron descubèrtas de sèrras e monts susmarins que presentan de provas qu'avián emergit. Aqueles monts susmarins datan del Paleogèn (64-25 Ma BP) deguts a l'activitat dels quita punchs cauds que mai tard faguèron naisser las illas d'ara que son Madèira e Canàrias. Un tresen punch caud auriá format l'archipèla del Sahara, entre Canàrias e lo Cap Verd, ara submergit. Fin finala, al sud de las Açòres s'encontra una autra archipèla formada sonque de monts submarins nomenada Gran Meteor. Los mai ancians d'aqueles montes submarins, Omonde (província volcanica de Madèira) e Lars (província volcanica de Canàrias) an mens 70 milons d'ans, qu'emergiguèron al Cretacèu. Aquó multiplica per tres l'edat estimat de l'esnsems de las illas macaronesians.^[3]

Lo clima macaronesican es determinat pels vents dominants, los alisis e lo siròc, los corrents oceanics (corrent de Canàrias) e per la latituda geografica. Va del clima occenic, temperat e umid de las Açòres e Madèira, fins al tropical suau amb pluviositat fòrça escaça e irregulara al Cap Verd.^[2]

Las illas presentan d'ecosistemas unics compausats per una fauna e flòra endemica. Pasmens que fa pas partit geologicament del contiment african, la biodiversitat atenguèt las illas mercé a las vias aerianas e maritimas.^[2]

S'i encontra los espandiments de laurisilva, un tipe de bòsc rèsta de l'èra terciària que cobrís de zonas de Madèira, Açòres e Canàrias e son de traças d'aqueles qu'existissian en zona mediterranèa abans las Glaciacions. Lo talh dels bòscs per far de fusta e de tèrras cultivablas provoquèt una granda reculada de la vegetacion nativa, mermant la laurisilva a de reduchs pichons. Çò que tanben se passa pel Dracaena draco, present en Canàrias, Cap Verd e Marròc, e amb una bona partida de la biòta de las illas, que son en dangièr greu d'atudament.

La flòra varia en funcion de l'altutud e de l'exposicion o non als vents umids alisis, venent del nord-èst. Atal, en Canàrias per exemple, se distinguisson d'estatges bioclimatios plan diferencats:

• Zona bassa. Que tanben se divisa en una cencha costièra dominada per l' Euphorbia balsamifera, l' Euphorbia aphylla o lo Tamarix canariensis fins a 100 m e, al delà, los ensems xerofitics, formats per Euphorbia canariensis, Launaea arborescens, Senecio kleinia, Aeonium, Dracaena draco e Phoenix canariensis.
• laurisilva. Apareis dins aquelas illas amb de montanhas sufisentament nautas per generar la mar de nívols, plan sovent suls penjals septentrionals entre 600 e 1500 m. Las lauracèas ne son las plantas predominantas, acompanhadas de Filicopsida, sàlvias e cineràrias, e tanben bruga blanca e Myrica faya.
• Pineda. Lo Pinus canarAunque cobija poco sotobosqueiensis es la principala espècia e pòt èsser present fins a 1900 m d'altitud. Pasmens se lo sotabòsc es pauc ric apareisson Adenocarpus, Cistus symphytifolius o Micromeria.
• Montanha Nauta. Las zonas de las simas de las illas amb montanhas mejanas presentan una vegetacion arbustiva formada per fòrça endemics.^[4]

Nom	Archipèla	Estat	Poblacion (2009)	Superfícia (km²)	Altitud maxim (msnm)	Descubèrta
Alegranza	Canàrias	Espanha	0	10,30	289
Boa Vista	Cap Verd	Cap Verd	5398	620,00	387
Branco	Cap Verd	Cap Verd	0	3,00	126
Brava	Cap Verd	Cap Verd	6642	67,00	976	1462
Bugio	Madèira	Portugal	0	3,00	411	1420
Chão	Madèira	Portugal	0	1,00	104	1420
Corvo	Açòres	Portugal	425	17,13	718	1452
Deserta Grande	Madèira	Portugal	0	10,00	479	1420
Faial	Açòres	Portugal	15476	173,00	1043	1451
Flores	Açòres	Portugal	3907	143,00	914	1452
Fogo	Cap Verd	Cap Verd	37861	476,00	2829	1460
Fuerteventura	Canàrias	Espanha	103167	1659,74	812	1402
La Gomera	Canàrias	Espanha	22769	369,76	1487
Graciosa	Açòres	Portugal	5500	60,84	402	1450
La Graciosa	Canàrias	Espanha	644	29,05	266
Grand Canària	Canàrias	Espanha	838397	1560,10	1949	1341
El Hierro	Canàrias	Espanha	10892	268,71	1501
Lanzarote	Canàrias	Espanha	141938	845,94	670	1312
Lobos	Canàrias	Espanha	0	4,58	127
Madèira	Madèira	Portugal	245806	740,70	1862	1418
Maio	Cap Verd	Cap Verd	7506	265,00	436	1460
Montanha Clara	Canàrias	Espanha	0	2,70	256
La Palma	Canàrias	Espanha	86996	708,32	2426
Pico	Açòres	Portugal	15500	444,80	2351	1439
Pitón Grande	Açòres Illas Salvatjas	Portugal	0	0.20	49	1438
Ilhéu de Fora	Açòres Illas Salvatjas	Portugal	0	0.08	18	1438
Porto Santo	Madèira	Portugal	4474	42,17	517	1418
Raso	Cap Verd	Cap Verd	0	7,00	73
Roque del Este	Canàrias	Espanha	0	0,06	84
Roque del Oeste	Canàrias	Espanha	0	0,01	41
Sal	Cap Verd	Cap Verd	17631	216,00	406	1460
Salvatja Granda	Açòres Illas Salvatjas	Portugal	0	2.45	163	1438
Santa María	Açòres	Portugal	5578	97,40	590	1427
Santa Luzia	Cap Verd	Cap Verd	0	35,00	395	1462
Santiago	Cap Verd	Cap Verd	266161	991,00	1394	1460
Santo Antão	Cap Verd	Cap Verd	47484	779,00	1979	1462
São Jorge	Açòres	Portugal	10500	237,59	1053	1439
São Miguel	Açòres	Portugal	126000	746,00	1103	1427
São Nicolau	Cap Verd	Cap Verd	13310	388,00	1340	1462
São Vicente	Cap Verd	Cap Verd	74136	227,00	725	1462
Tenerife	Canàrias	Espanha	899833	2034,38	3718
Terceira	Açòres	Portugal	55833	402,20	1023	1439

• 
  Salvatja Nòrd
• 
  Salvatja Sur
• 
  Canàrias
• 
  Madèira
• 
  Açòres
• 
  Cap Verd

• (es)A Macaronésia - Considerações geológicas, biogeográficas e paleoecológicas (em castelhano)