ਪੌਲ ਰੋਮਰ
ਪੌਲ ਮਾਈਕਲ ਰੋਮਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Paul Michael Romer; ਜਨਮ 6 ਨਵੰਬਰ, 1955) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ (ਹੁਣ ਛੁੱਟੀ ਤੇ) ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ (ਵਿਲੀਅਮ ਨੋਰਡਹਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਐਂਡੋਜੀਨਸ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਮੋਢੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ "ਤਕਨੀਕੀ ਕਾਢਾਂ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੈਕਰੋਕੋਨੋਮਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ" ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।[1]
.jpg)
ਰੋਮਰ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਜਨਵਰੀ 2018 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਚਿਲੀ ਦੀ "ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨੀ" ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਨਵਰੀ 2018 ਵਿੱਚ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[2][3] ਰੋਮਰ ਨੇ NYU ਦੇ ਸਟਰਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ ਵਿਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।
ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਰੋਮਰ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬਰਕਲੇ, ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ,[4] ਅਤੇ ਰੋਚੈਸਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ।[5][6] ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਦੇ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ, ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫੌਰ ਇਕਨਾਮਿਕ ਪਾਲਿਸੀ ਰਿਸਰਚ, ਹੂਵਰ ਇੰਸਟੀਚਿਊਸ਼ਨ, ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਗਲੋਬਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਸਾਥੀ ਸੀ।[7]
ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
ਰੋਮਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕੋਲਰਾਡੋ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਗਵਰਨਰ ਰਾਏ ਰੋਮਰ ਅਤੇ ਬੀਟ੍ਰਿਸ "ਬੀਏ" ਮਿਲਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਚਾਰ ਭਰਾ ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਭਰਾ, ਕ੍ਰਿਸ ਰੋਮਰ, ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜ ਸੈਨੇਟਰ ਹੈ।[8]
ਉਸਨੇ ਫਿਲਿਪਜ਼ ਐਕਸੀਟਰ ਅਕੈਡਮੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ 1977 ਵਿੱਚ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਬੀਐਸ ਅਤੇ 1978 ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ. 1983 ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ, 1977 ਤੋਂ 1979 ਤੱਕ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਅਤੇ 1979 ਤੋਂ 1980 ਤੱਕ ਕਵੀਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ।[9]
ਕੈਰੀਅਰ
ਰੋਮਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕੰਮ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਐਂਡੋਜੀਨਸ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਟਾਈਮ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੁਆਰਾ 1997 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ 25 ਸਭ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ,[10] ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਸਟ ਕਲਾਜ਼ ਰੈਕਨਵਾਲਡ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 2015 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਜੌਨ ਆਰ. ਕਾਮਨਜ਼ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸੀ, ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਸਨਮਾਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਓਮਿਕਰੋਨ ਡੈਲਟਾ ਐਪਸਿਲਨ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[11]
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਲੀਅਮ ਨੋਰਡਹਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।[12] ਰੋਮਰ ਨੂੰ 2018 ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਚੁਣਦੇ ਹੋਏ ਰਾਇਲ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਸੀ ਕਿ "ਕਿਵੇਂ ਗਿਆਨ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਚਾਲਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। [ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਮੈਕਰੋ-ਆਰਥਿਕ ਅਧਿਐਨ] ਨੇ ਇਹ ਮਾਡਲ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਆਰਥਿਕ ਫੈਸਲੇ ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੌਲ ਰੋਮਰ ਨੇ ਇਹ ਦਰਸਾ ਕੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਆਰਥਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਫਰਮਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।"[1]
ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੋਮਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਕਾਢਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ:"ਮੈਂ ਜੋ ਸਵਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁੱਛਿਆ, ਉਹ ਸੀ, ਤਰੱਕੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ?. . . ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ਼ ਤੇਜ਼ੀ ਕਿਉਂ ਫੜਦੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ? ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਖੋਜਣ ਲਈ ਜੇਕਰ [ਇੱਕ ਲਖੂਖਾ ਲੋਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ] , ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸਨੂੰ ਲੱਭ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।"[13]