ਮੱਛੀ
ਮੱਛੀ ਸ਼ਲਕਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਜਲਚਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇੱਕ ਜੋੜਾ ਪੰਖਾਂ ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਛਲੀਆਂ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰ ਤਟ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਛਲੀਆਂ ਖਾਣ ਅਤੇ ਪੋਸਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੋਮਾ ਹਨ। ਕਈ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤ, ਇਤਹਾਸ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਛਲੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਛਲੀਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 28, 500 ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਕੋਈ 2,18,000 ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਨਾਮਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕਈ ਮਛਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜਲੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਵ੍ਹੇਲ ਇੱਕ ਮੱਛੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਮੱਛੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਲੀ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਜੀਵਨ ਗਲਫੜੇ (ਗਿਲਜ) ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਡਾਲੀਨੁਮਾ ਅੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ (ਲਿੰਬ) ਤਾਂ ਉਹ ਫਿਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਉਂਗਲਾਂ ਵਾਲੇ।[1][2]
| ਮੱਛੀ Fossil range: Mid Cambrian–Recent PreЄ Є O S D C P T J K Pg N | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 Giant grouper swimming among schools of other fish  Head-on view of a red lionfish | ||||||
| ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਰਗੀਕਰਨ | ||||||
| ||||||
| Included groups | ||||||
| ||||||
| Excluded groups | ||||||
|
ਆਦਮ ਖੋਰ ਮੱਛੀਆਂ
ਕੁੱਝ ਮਛਲੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕੇਵਲ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਇੰਨੀ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਇੰਸਾਨ ਨੂੰ ਨਿਗਲ ਵੀ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਕਿਲਰ ਕੈਟਫਿਸ਼ - ਇਹ ਹਿਮਾਲਾ ਦੀ ਤਲਹਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਨਰਭਕਸ਼ੀ ਕੈਟਫਿਸ਼ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ।
- ਡੀਮਨ ਫਿਸ਼ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ, ਇਹ ਧੜਵੈਲ ਮੱਛੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਮਛਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਡੇ ਵਲੋਂ ਵੱਡੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡੀਮਨ ਫਿਸ਼ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਕਾਂਗੋ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਡੇਥ ਨੀ - ਥਾਇਲੈਂਡ ਦੀ ਮੀਕਾਂਗ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਜੇਰੇਮੀ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਛਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਡੇਥ ਨੀ ਨੂੰ ਖੋਜ ਕੱਢਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਭਾਰ ਲੱਗਭੱਗ 7 ਸੌ ਪਾਉਂਡ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜਹਰੀਲੀ ਅਤੇ ਕੰਡੀਆਂ ਵਾਲਾ ਪੂੰਛ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਚੋਟ ਵਲੋਂ ਇੰਸਾਨ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਕਿਲਰ ਸਨੇਕਹੇਡ - ਮੱਛੀ ਵਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੈਂਗਸਟਰ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਮੱਛੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਾਂਸ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਵੀ ਰੀਂਗ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਹੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸ਼ੌਕ ਵਲੋਂ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਏਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਚੀਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਕਾਂਗੋ ਕਿਲਰ - ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਕਾਂਗੋ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗੋ ਕਿਲਰ ਦੇ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋਣ ਦਾ ਅਂਦਾਜਾ ਇਸ ਗੱਲ ਵਲੋਂ ਲਗਾ ਸੱਕਦੇ ਹੈ ਕਿ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੋਕਕਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੱਛੀ ਇੱਕ ਆਤਮੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਛੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਲਚਾ ਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਤਰਫ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਅਲਾਸਕਨ ਹਾਰਰ - ਅਲਾਸਕਾ ਦੀ ਬਰਫੀਲੀ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਮਹਾਕਾਏ ਅਲਾਸਕਨ ਹਾਰਰ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤਲੋਕਕਥਾਵਾਂਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਦਮਖੋਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਰਿਟ ਵੈਲੀ ਕਿਲਰ - ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਰਿਟ ਵੈਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਏ ਜੀਵ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ - ਏੰਪੁਟਾ ਜਾਂ ਨਾਇਲ ਪਰਚ। ਇਹ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਤਾਜੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੱਛੀ ਹੈ।
- ਪਿਰਾਂਹਾ - ਸਾਲ 1976 ਵਿੱਚ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਵਲੋਂ ਭਰੀ ਬਸ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਅਮੇਜਾਨ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਗਈ ਅਤੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚੱਲੀ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਸ਼ਵੋਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਪਿਰਾਂਹਾ ਮਛਲੀਆਂ ਨੇ ਇੰਨੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੀਆਂ ਵਲੋਂ ਹੋਈ।
- ਏਲਿਗੇਟਰ ਟੋਆ - ਇਹ ਸਾਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮੱਛੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੰਸਾਨੋਂ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਕਾਰ ਹਮਲੇ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਾਰਕ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਮਗਰਮੱਛ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ।
- ਯੂਰੋਪਿਅਇਨ ਮੈਨਈਟਰ - ਇਹ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਤਾਜੇ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਥੂਥਨ ਚੁੱਕੇ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਕਾਰ ਵੈਲਸ ਕੈਟਫਿਸ਼ ਇੰਸਾਨੋਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਅਮੇਜਾਨ ਅਸਾਸਿੰਸ - ਅਮੇਜਨ ਦੀਆਂ ਗਹਰਾਇਯੋਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਅਸਾਸਿੰਸ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੀਭ ਵਲੋਂ ਕੁਚਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹੱਡੀ ਵਲੋਂ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਅਮੇਜਨ ਲੈਸ਼ ਈਟਰਸ - ਇਹ ਅਫਰੀਕਨ ਮੱਛੀ ਇੰਸਾਨ ਨੂੰ ਨਿਗਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਦੋਂ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਛੁਰਾ ਘੋਂਪਨੇ ਵਰਗਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬੰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੱਛੀ ਪ੍ਰਜਨਣ ਦੀ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਉਸਾਰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅੰਡੇ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵੰਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮੱਛੀ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਹਵਾ ਤੇ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਛੱਡਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਕੇ ਝੱਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਝੱਗ ਤੈਰ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਜਾਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਲ੍ਹਣੇ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਂਦੀ। ਇਹ ਜੀਵ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਂਡੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆ ਕੇ ਇਸ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।