ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਪੰਘੂੜਾ

ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਪੰਘੂੜਾ ਉਹ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜੋਕੀ ਸੋਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਇੱਕ “ਪੰਘੂੜਾ” ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਕਈ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਸਨ ਜੋ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਜਾਊ ਕ੍ਰੈਸੇਂਟ (ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ, ਮੇਸੋਪੋਟੇਮੀਆ), ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਚੀਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਸਮਝੀਆਂ  ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ^[1][2][3] ਨੇੜ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ (ਦੂਰ ਪੂਰਬ) ਦੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਆਕਾਰ ਬਾਰੇ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਵਿਦਵਾਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੇਰੂ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਕੇਂਦਰੀ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਮੇਸੋਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ, ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ ਵਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਭਰੀਆਂ।^[4]

ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਲਿਖਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਸ਼ਹਿਰ, ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ-ਅਧਾਰਤ ਸਮਾਜ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ, ਜਨਤਕ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਧਾਤੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਰਕ ਢਾਂਚੇ।^[5][6] ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪੰਘੂੜਾ ਅਕਸਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਜ਼ਦੀਕ ਪੂਰਬੀ ਚੈਲਕੋਲਿਥਿਕ (ਉਬੇਦ ਕਾਲ) ਅਤੇ ਉਪਜਾਊ ਕ੍ਰੈੱਸੈਂਟ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਚੀਨ' ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਨਾਤੋਲੀਆ, ਲੇਵੈਂਟ ਅਤੇ ਈਰਾਨੀ ਪਠਾਰ ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ - ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਪੂਰਵਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਲਈ, ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਵੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਲਈ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[7]