Język ponosakan

Język ponosakan (a. ponasakan^[2][3], ponosaken^[4], ponosokan^[5] ), także: belang, tou-bélang (a. toöembélang)^[6] – prawie wymarły język austronezyjski, który był używany w rejonie miasta Belang w indonezyjskiej prowincji Celebes Północny^[2][7].

Ze względu na swoją lokalizację bywa zaliczany do języków minahaskich (w ujęciu geograficznym)^[8]. Niemniej jest wyraźnie bliżej spokrewniony z językiem mongondow^[9] bądź wręcz chodzi o jego dialekt^[10][11]. W 1925 r. N. Adriani określił go jako archaiczną odmianę mongondow^[12][13]. Spośród języków gorontalo-mongondow wyróżnia się konserwatywnym charakterem gramatyki i fonologii^[14]. Lud Ponosakan miał przybyć z regionu Mongondow, w okresie konfliktu między Minahasa a Mongondow^[15].

Jego użytkownicy zamieszkiwali cztery główne miejscowości: Belang, Borgo, Buku i Tababo, a po części również wieś Molompar, którą dzielili z użytkownikami języka ratahan^[16]. Znalazł się pod presją malajskiego miasta Manado (lingua franca) i indonezyjskiego (wykorzystywanego w edukacji)^[17]. Rozpowszechniły się małżeństwa mieszane, m.in. z grupami Gorontalo i Minahasa^[18].

Wyniki badań z lat 80. XX w. sugerowały, że został w ogromnej mierze wyparty przez malajski (często służył wręcz jako tajny język starszego pokolenia)^[19]. W pracy z 1991 r. oszacowano, że posługuje się nim 2 tys. osób^[20]. W latach 90. wciąż pozostawał w użyciu (choć przede wszystkim wśród osób w podeszłym wieku), a w jednej z miejscowości (Buku) ponoć znały go również dzieci (przy czym jest to wątpliwe, gdyż nie zaobserwowano, by był szeroko używany)^[21]. W 2007 roku miał mniej niż 10 użytkowników^[22]. W 2014 roku władały nim cztery osoby, które zachowały dobrą jego znajomość^[1].

Nie został dobrze udokumentowany w literaturze. Wiele dostępnych materiałów ogranicza się właściwie do danych leksykalnych^[14], istnieje także mało obszerny opis fonologiczny z 1991 r.^[5]  Również sama społeczność Ponosakan rzadko kiedy była wzmiankowana w zapiskach historycznych^[23]. W XXI w. badania nad tym językiem prowadził J.W. Lobel, który opisał pewne aspekty jego gramatyki wraz z omówieniem fonologii oraz sytuacji socjolingwistycznej^[24] .