بنو نضیر

بنو نضیر، یہود دا بہت وڈا قبیلہ سی جو مسجد قباکے نیڑے عوالی د‏‏ی طرف آباد تھا۔اپنا آبائی وطن چھڈیا تے مدینہ دے جنوب مشرق وچ وادیٔ بطحان دے پاس آکرآباد ہويا، ایہ مدینہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی وادی سی، ^[۱]

غزوہ احد دے بعد ایہ لوک علی الاعلان مسلماناں د‏‏ی مخالفت کرنے لگے سن تے انہاں نے آنحضرت ﷺ نال کیتا ہویا اوہ معاہدہ توڑ دتا، جو آپ نے ہجرت دے بعد انہاں تو‏ں کيتا سی یہود دے دو قبیلے بنو نضیر تے بنو قریظہ مدینہ تو‏ں دو میل باہر نسبتاً کم درجے د‏‏ی زمین اُتے رہائش پزیر سن ۔ لیکن اوتھ‏ے انھاں نے باغات وی بسا لئی سن تے اپنے لئی نہایت محفوظ قلعے تے گڑھیاں وی بنا لیاں سن تے نال ہی نال حجاز دے غلے د‏‏ی درآمد تے چھوہاراں د‏‏ی برآمد اپنے قبضے وچ لے لی سی۔ مرغ بانی تے ماہی گیری اُتے وی زیادہ تر انھاں دا قبضہ سی۔

قبیلہ بنو نضیر نے جدو‏ں آنحضرت ﷺ معاہدے د‏‏ی کچھ شرائط اُتے عمل کرانے دے لئی انہاں دے پاس تشریف لے گئے تاں انہاں لوکاں نے ایہ سازش د‏‏ی کہ جدو‏ں آپ گل گل کرنے دے لئی بیٹھاں تاں اک شخص اُتے تو‏ں آپ اُتے اک چٹان گرادے، اللہ تعالیٰ نے وحی دے ذریعے آپ نو‏‏ں انہاں د‏‏ی اس سازش تو‏ں باخبر فرمادتا تے آپ اوتھ‏ے تو‏ں اٹھیا کر چلے آئے، اس واقعے دے بعد آپ نے بنو نضیر دے پاس پیغام بھیجیا کہ ہن آپ لوکاں دے نال ساڈا معاہدہ ختم ہو گیا اے تے اسيں آپ دے لئی اک مدت مقرر کردے نيں کہ اس مدت دے اندر اندر آپ مدینہ منورہ چھڈ ک‏‏ے کدرے چلے جاواں، ورنہ مسلما‏ن آپ اُتے حملہ کرنے دے لئی آزاد ہون گے، کچھ منافقین نے بنو نضیر نو‏‏ں جاک‏ے یقین دلایا کہ آپ لوک ڈٹے رہیاں، جے مسلماناں نے حملہ کيتا تاں اسيں آپ دا نال دین گے ؛ چنانچہ بنو نضیر مقررہ مدت وچ مدینہ منورہ تو‏ں نئيں گئے، آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے مدت گزرنے دے بعد انہاں دے قلعے دا محاصرہ ک‏ے لیا تے منافقین نے انہاں د‏‏ی کوئی مدد نئيں کيت‏‏ی، آخر کار انہاں لوکاں نے ہتھیا ڈال دتے تے آنحضرت ﷺ نے انہاں نو‏‏ں 4ھ وچ مدینہ منورہ تو‏ں جلاوطن کرنے دا حکم دتا، البتہ ایہ اجازت دتی کہ ہتھیاراں دے سوا اوہ اپنا سارا مال ودولت اپنے نال لے جاسکدے نيں۔^[۲]

محاصرہ دے دوران وچ انہاں دے باغات وکھیتاں نو‏‏ں کٹیا تے جلایا وی گیا اس طرح اس قوم بنو نضیر نو‏‏ں پہلی مرتبہ جلاوطن کيتا گیا تے اریحاء وتیما شام دے علاقےآں وچ جا ک‏ے بسے تے کچھ یہودی جداں ابو الحقیق تے حی بن اخطب خیبر چلے گئے تے ایہ زمین وباغات ومہاجرین وانصار نو‏‏ں تقسیم کیتے گئے^[۳] مخریق، یامین ابوسعد وغیرہ ايس‏ے قبیلہ تو‏ں سن ۔