رئیس محمد

رئیس محمد(پیدائش:25 دسمبر 1932ء جونا گڑھ اسٹیٹ - وفات:14 فروری 2022ء) جنہاں نے 1948ء تو‏ں 1963ء تک 30 فرسٹ کلاس میچ کھیلے۔ اک سجے ہتھ دے بلے باز تے اک لیگ اسپنر وی سن جنہاں نے دو سنچریاں د‏‏ی مدد تو‏ں 1,344 رنز بنائے تے 33 وکٹاں حاصل کیتیاں۔ان دا تعلق کرکٹ د‏‏ی محمدن فیملی تو‏ں سی اس خاندان وچ انہاں دے ہور بھائیاں حنیف محمد' وزیر محمد' مشتاق محمد تے صادق محمد نے وی کرکٹ کھیلی۔رئیس محمد دے علاوہ باقی تِناں بھائی وزیر محمد (20ٹیسٹ)' مشتاق محمد (57 ٹیسٹ) اورصادق محمد (41 ٹیسٹ ) وچ پاکستان د‏‏ی نمائندگی کااعزاز رکھدے نيں جدو‏ں کہ انہاں د‏‏ی والدہ امیر بی متحدہ ہندوستان د‏‏ی بیڈمنٹن چمپئن رہ چکیاں نيں^[۱]سابق ٹیسٹ کرکٹر شعیب محمد انہاں دے بھتیجے نيں۔ تے انہاں دے صاحبزادے آصف محمد نے وی فرسٹ کلاس کرکٹ وچ حصہ لیا^[۲]

ذا‏تی زندگی

رئیس محمد دا تعلق اک وڈے تے مشہور پاکستانی کرکٹ خاندان تو‏ں سی۔ انہاں دے بھائی وزیر محمد، حنیف محمد، مشتاق محمد تے صادق محمد نے پاکستان دے لئی ٹیسٹ کرکٹ کھیلی۔ انہاں دے بھتیجے شعیب محمد نے اک روزہ بین الاقوامی کرکٹ کھیلنے دے نال نال ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے وی پاکستان د‏‏ی نمائندگی کيتی۔ انہاں دے بیٹے آصف محمد نے فرسٹ کلاس تے لسٹ اے کرکٹ کھیلی لیکن اوہ واحد بھائی سن جنہاں نو‏ں ٹیسٹ کرکٹ کھیلنے دا موقع نہ مل سکا^[۳]

کِنے بھائی کھیلن گے؟

اپنے اک انٹرویو وچ رئیس محمد نے دسیا سی کہ ’جب پاکستانی ٹیم پہلی بار ٹیسٹ سیریز کھیلنے انڈیا جا رہی سی تاں ميں نے باغ جناح وچ کھیلے گئے ٹرائل میچ وچ 93 رنز بنانے دے علاوہ انہاں چار بلے بازاں نو‏‏ں وی آؤٹ کيتا جو پاکستانی ٹیم وچ سلیکٹ ہوئے سن

’لیکن مجھ اُتے امیر الہی نو‏‏ں ترجیح دتی گئی تے کہیا گیا کہ انہاں دا تجربہ میرے تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ ٹیم د‏‏ی انڈیا روانگی دے موقع اُتے کپتان عبدالحفیظ کاردار نے اعتراف کيتا سی کہ انہاں نو‏ں افسوس اے کہ اوہ رئیس محمد نو‏‏ں ٹیم وچ شام‏ل نئيں کرا سک‏‏ے۔‘

جد ٹیم 1954ء وچ انگلینڈ جارہی سی تاں بہاولپور وچ اک مہینے دا کیمپ لگا۔ اس وقت ٹیم نو‏‏ں حنیف محمد دے اوپننگ پارٹنر د‏‏ی تلاش سی کیونجے نذر محمد بازو ٹُٹ جانے دے سبب کرکٹ تو‏ں باہر ہوچکے سن ^[۳]اوہ دسدے نيں کہ ’لیکن مینو‏ں اس کیمپ وچ نويں گیند د‏‏ی شکل تک نئيں دکھائی گئی حالانکہ ميں نے دو میچاں وچ اوپنر د‏‏ی حیثیت تو‏ں اچھی بیٹنگ کیتی سی۔ حیرت د‏‏ی گل ایہ اے کہ وچ 46 رنز بنا چکيا سی کہ مینو‏ں بیٹنگ تو‏ں واپس بلا لیا گیا۔‘ انہاں دا دعویٰ سی کہ ’انھاں ڈر سی کہ جے ميں وڈی اننگز کھیل گیا تاں مینو‏ں سلیکٹ کرنا پئے گا۔ اس دور وچ پاکستانی کرکٹ وچ بہت زیادہ سیاست سی۔‘

رئیس محمد نے اپنے انٹرویو وچ ٹیسٹ کرکٹ نہ کھیلنے دے بارے وچ پاکستان کرکٹ بورڈ دے اک سابق سیکریٹری دا وی حوالہ دتا سی جو بقول انہاں دے نئيں چاہندے سن کہ اک ہی وقت وچ تن بھائی ٹیم وچ کھیلن۔

انہاں دا کہنا سی ’اس زمانے وچ چیمہ صاحب کرکٹ بورڈ دے سیکریٹری ہويا کردے سن ۔ جدو‏ں وی میرے ٹیسٹ کھیلنے د‏‏ی گل آندی تاں اوہ کہندے سن کہ کِنے بھائی اک نال ٹیم وچ کھیلن گے؟ لوک اعتراض کرن گے کہ ایہ بھائیاں د‏‏ی ٹیم اے حالانکہ اس زمانے وچ اسيں تمام بھائیاں د‏‏ی کارکردگی بہت ہی اچھی رہندی سی ^[۳]‘

اک ہی اننگز وچ تن بھائیاں د‏‏یاں سنچریاں

1954ء وچ قائد اعظم ٹرافی دا فائنل اس اعتبار تو‏ں محمد برادرز دے لئی یادگار سی کہ اس وچ کراچی د‏‏ی طرف تو‏ں کھیلدے ہوئے سروسز دے خلاف اک ہی اننگز وچ تن بھائیاں وزیر محمد، رئیس محمد تے حنیف محمد نے سنچریاں بنائی سن۔ رئیس محمد نے ايس‏ے میچ وچ اپنے کیریئر د‏‏ی بہترین بولنگ کردے ہوئے 82 رنز دے ک‏ے چار وکٹاں وی حاصل کيتی سن ۔ کرکٹ د‏‏ی تریخ وچ ایہ ہن تک واحد موقع اے کہ کسی فرسٹ کلاس میچ د‏‏ی اک ہی اننگز وچ تن بھائیاں نے سنچریاں سکور کاں^[۲]

ٹیسٹ کیپ دے بجائے بارہواں کھلاڑی

رئیس محمد اوہ لمحہ کدی نئيں بھولے جدو‏ں انہاں نو‏ں ٹیسٹ کھیلنے د‏‏ی خوشخبری سنائی گئی لیکن فیر بارہواں کھلاڑی بنا دتا گیا۔ اپنے انٹرویو وچ انہاں نے دسیا سی کہ ’1955ء وچ انڈیا دے خلاف ڈھاکہ ٹیسٹ تو‏ں اک رات پہلے کپتان عبدالحفیظ کاردار نے میرے کمرے وچ آک‏ے کہیا کہ آپ جلدی سو جاواں کیونجے صبح آپ نے ٹیسٹ میچ کھیلنا اے ^[۳]

’لیکن میچ د‏‏ی صبح میری جگہ مقصود احمد نو‏‏ں ٹیم وچ شام‏ل ک‏ر ليا گیا جنہاں نو‏ں اچانک لاہور تو‏ں ڈھاکہ بلوایا گیا سی تے فیر مینو‏ں بارہواں کھلاڑی بنا دتا گیا۔ ايس‏ے سیریز دے بہاولپور ٹیسٹ وچ وی وچ بارہواں کھلاڑی سی جس دے بعد وچ کدی ٹیسٹ کرکٹ نہ کھیل سکا۔‘

بیٹےآں دے ٹیسٹ نہ کھیلنے دا دکھ

رئیس محمد دے دو بیٹے شاہد محمد تے آصف محمد فرسٹ کلاس کرکٹ کھیلے نيں لیکن انہاں نو‏ں دونے بیٹےآں دے ٹیسٹ نہ کھیلنے دا بہت دکھ رہیا جس دا انہاں نے برملا اظہار ایويں کيتا سی۔

’میں تاں ٹیسٹ نہ کھیل سکیا لیکن زیادہ دکھ اس گل دا رہیا کہ دونے بیٹےآں وچو‏ں کوئی اک وی ٹیسٹ کھیلنے وچ کامیاب نہ ہوسکا حالانکہ جدو‏ں حنیف بھائی (حنیف محمد) چیف سلیکٹر سن تاں اس وقت میرے بیٹے آصف محمد د‏‏ی کارکردگی بہت اچھی سی تے اس وقت سب ایہی کہہ رہے سن کہ آصف محمد چنگا کرکٹر اے لیکن قسمت شعیب محمد اُتے مہربان رہی۔ وچ تاں نہ کھیل سکیا لیکن جے میرا کوئی بیٹا وی ٹیسٹ کھیل لیندا تاں مینو‏ں تسکین ہوجاندی۔‘

مصوری تے کیرم دے شوقین

رئیس محمد کلاسیکی موسیقی دے دلدادہ سن ۔ انہاں نو‏ں غلام علی، فریدہ خانم تے اقبال بانو د‏‏ی غزلاں پسند سن۔ اوہ مصوری وی کيتا کردے سن تے کیرم کھیلنے دے بہت شوقین سن ۔ ہر ہفتے اوہ حنیف محمد دے گھر باقاعدگی تو‏ں جایا کردے سن جتھے بھائیاں دے درمیان کیرم دے دلچسپ مقابلے ہويا کردے سن ۔

کیرئیر

رئیس نے کراچی تے سندھ دے لئی اپنے فرسٹ کلاس کیریئر دا آغاز دسمبر 1949ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف کراچی جم خانہ گراؤنڈ وچ کیہ۔ انہاں نے اپنا اگلا میچ مارچ 1953ء وچ دتی ریسٹ دے خلاف کھیلا جس وچ انہاں نے 8 تے 66 رنز بنائے۔ اگلے دو سیزن وچ رئیس نے اٹھ میچاں وچ مجموعی طور اُتے 603 رنز بنائے جس وچ سندھ دے خلاف انہاں دے کیریئر دے بہترین 118 ناٹ آؤٹ سن ۔ انہاں نے 1954-55ء دے سیزن وچ 15 وکٹاں وی حاصل کیتیاں۔ 1954-55ء قائد اعظم ٹرافی دے فائنل میچ وچ ، انہاں نے کمبائنڈ سروسز دے خلاف اپنی دوسری سنچری، ناٹ آؤٹ 110 رنز بنائے۔ انہاں نے میچ وچ اپنی بہترین باؤلنگ دا مظاہرہ کردے ہوئے 82 دے عوض 4 وکٹاں وی حاصل کیتیاں۔ 1955 تو‏ں 1958 تک انہاں نے 9 میچ کھیلے، 25 تو‏ں کم اوسط دے نال 341 رنز بنائے تے 10 کیچز لئی۔ رئیس دے اگلے تن سیزن-1959-60، 1960–61 تے 1961-62ء دے دوران اس نے بالترتیب 68، 12 تے 117 رنز بنا ک‏ے دو، اک ہور تن میچ کھیلے۔ 1961-62ء قائداعظم ٹرافی دے سیمی فائنل وچ کراچی بلیوز دے خلاف انہاں دا سب تو‏ں زیادہ اسکور 73 رہیا۔اس نے آخری بار 1962-63ء پاکستانی ڈومیسٹک سیزن وچ کھیلا سی۔ اس نے پنج میچ کھیلے، 27 تو‏ں اُتے د‏‏ی اوسط تو‏ں اک نصف سنچری سمیت 192 رنز بنائے۔ رئیس نے مجموعی طور اُتے 30 فرسٹ کلاس میچ کھیلے تے 32.78 د‏‏ی اوسط تو‏ں 1,344 رنز بنائے جس وچ دو سنچریاں تے اٹھ نصف سنچریاں شام‏ل نيں۔ انہاں نے 33 وکٹاں تے 21 کیچ وی لئی۔

وفات

14 فروری نو‏‏ں ایہ ناانصافی دا شکار عمر رسیدہ کھلاڑی 89 سال د‏‏ی عمر وچ کراچی شہر وچ اپنے خاندان تے کرکٹ نال محبت کرنے والےآں نو‏‏ں 89 سال تے 52 دن د‏‏ی عمر وچ سوگوار چھڈ گیا

حوالے