صدیق
صدیق، یعنی بہت سچ بونے والا، جس دے منہ توں صرف سچائی ہی نکلے تے جھوٹھ کدی سرزد نہ ہوئے۔ قرآن وچ بعض انبیاء نوں اس لقب توں یاد کيتا گیا اے۔صدیق اکبر دا لقب حضرت علیؑ دے لئی مخصوص اے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے آپؑ نوں صدیق اکبر تے فاروق دا لقب دتا اے۔ صدیقہ تے صدیقہ کبریٰ حضرت فاطمہ زہرا دا لقب اے۔
لغت تے قرآن وچ
صدیقین تن افراد نيں: حبیب بن مری دجار (مومن آل یاسین)، تے حزقیل (مومن آل فرعون) تے علی بن ابی طالب کہ انہاں وچوں تیسرا سب توں برتر اے
"انا عبداللہ و اخو رسولہ و انا الصدّیق الاکبر لا یقولہا بعدی الا کاذب مفتر"۔
(ترجمہ: میں خدا دا بندہ، رسول خدا دا بھائی تے صدیق اکبر آں، میرے بعد کوئی وی ایسا سخن نئيں کہے گا، مگر ایہ کہ اوہ جھوٹھا ہوئے۔
صدیق دا جمع صدیقون تے صدیقین اے۔ صدیق مبالغہ دا صیفہ اے۔ جس شخص دے نال سچائی لازم و ملزوم دی طرح ہوئے یا جس دی رفتار اس دے کردار دی تصدیق کرے اسنوں صدیق کہیا جاندا اے۔ یا اک قول دے مطابق صدیق اس شخص نوں کہیا جاندا اے جس توں کدی جھوٹھ سرزد ہی نہ ہوئے۔ [۱]صدیق قرآن وچ مفرد دی صورت وچ چار بار تے جمع دی صورت وچ دو بار استعمال ہويا اے۔ [۲][۳] قرآن وچ حضرت ابراہیم [۴] تے حضرت ادریس [۵] نوں صدیق تے حضرت مریم نوں صدیقہ[۶] دے لقب توں یاد کيتا گیا اے۔ روایات وچ حضرت علیؑ نوں صدیق [۷] تے حضرت فاطمہ زہراء(س) نوں صدیقہ یا صدیقہ کبریٰ دے لقب توں یاد کيتا گیا اے۔ [۸]
صدیقین دا مقام
راغب دے بقول فضیلت وچ پیغمبراں دے بعد صدیقین دا مقام اے۔ [۹]اہل تشیع حدیثی کتاباں وچ موجود بعض احادیث دے مطابق صدیقہ نوں صدیق دے علاوہ کوئی غسل نئيں دے سکدا۔ ايسے بنا اُتے حضرت علیؑ نے حضرت فاطمہ(س) نوں تے حضرت عیسیٰ نے حضرت مریم نوں غسل دتا۔ [۱۰]
صدیق اکبر
شیعہ تے اہل سنت توں مروی احادیث وچ حضرت علیؑ نوں صدیق اکبر دے عنوان توں یاد کيتا گیا اے تے ایہ لقب آپؑ نوں رسول خداؐ نے دتا اے۔ [۱۱] اک روایت وچ رسول اکرمؐ نے علی ابن ابی طالبؑ، مومن آل فرعون تے حبیب نجار نوں صدیقین دا ناں دتا تے حضرت علیؑ نوں انہاں سب توں بہتر قرار دتا۔ [۱۲]
اہل سنت دے منابع دے مطابق حدیث معراج وچ ایہ لقب ابوبکر نوں وی دتا گیا اے۔[۱۳]بعض نے کہیا اے کہ اوہ جاہلیت دے زمانے وچ اس لقب توں مشہور سن ۔[۱۴] البتہ اہل سنت دے بعض علماء اس حدیث نوں مردود قرار دیندے نيں۔ [۱۵] ابن جوزی نے اس حدیث نوں اپنی کتاب الموضوعات وچ ذکر کيتا اے۔ [۱۶]
شیعہ علماء نہ صرف اس گل نوں مسترد کردے نيں بلکہ اہل سنت دے منابع[۱۷] توں استناد کردے ہوئے اس گل دے معتقد نيں کہ صدیق تے فاروق دونے حضرت علیؑ دے القابات وچوں نيں۔ خود حضرت علیؑ نے وی اپنی خلافت دے دوران بصرہ دے منبر اُتے اس لقب نوں اپنے لئے استعمال کيتا اے۔ [۱۸]