ابراہیم بن عبد اللہ

ابراہیم بن عبد اللہ حضرت امام حسن دے انہاں پوتاں وچو‏ں اے جو قتیلِ باخمرا دے ناں تو‏ں مشہور ہويا تے جس نے اپنے بھائی نفسِ ذکیہ دے بعد حکومت وقت د‏‏ی خلافت عباسیہ دے خلاف قیام کيتا۔ اس قیام وچ زیدیاں،معتزلیاں تے بعض فقہا نے حصہ لیا۔ لیکن ایہ قیام کامیابی تو‏ں ہمکنار نہ ہويا ۔اس قیام دے نتیجے وچ ابراہیم بن عبد اللہ 145 ہجری قمری وچ باخمرا دے علاقے وچ قتل ہويا ۔

تعارف

ابراہیم بن عبد اللہ بن حسن بن حسن 97 ہجری قمری وچ پیدا ہويا۔ والد دا ناں عبد اللہ محض سی تے عبد اللہ محض حسن مثنی دا بیٹا سی۔

شخصیت

ابراہیم بن عبد اللہ اک ادیب تے محدث شخص سی ۔واصل بن عطا تے عمرو بن عبید جداں معتزلی مذہب دے مؤسس علما دے سوالےآں دے جواب دینے دے لئی اس دے والد عبد اللہ محض نے ابراہیم دا انتخاب کيتا تھا^[۱]۔وہ اک شاعر وی سی .اسنے اپنے قیام دے حمایتیاں وچو‏ں مفصل ضبٗی دے پاس اشعار دا مجموعہ ترتیب دتا جو بعد مفضل دے ناں تو‏ں منسوب ہويا^[۲]۔

عباسیاں دے خلاف قیام

قیام ابراہیم بن عبد اللہ

منصور عباسی دے بر سر اقتدار آنے دے بعد علویاں د‏‏ی عباسیاں تو‏ں کھلم کھلا مخالفت ہو گئی۔^[۳]عبد اللہ محض تے اسک‏‏ے اہل خانہ نو‏‏ں عراق وچ زندانی کرنے دے بعد ابراہیم بن عبد اللہ تے محمد بن عبد اللہ نے عباسیاں تو‏ں اپنی مخالفت نو‏‏ں شدید تر کر دتا ۔محمد نے 145 ہجری قمری وچ قیام کیا^[۴] تے ابراہیم نے 145ہجری قمری دے رمضان دے شروع وچ بصرہ تو‏ں عباسیاں دے خلاف قیام کيتا ۔^[۵]

ابراہیم دا لشکر 145ہجری قمری دے ذیقعد دے شروع وچ بصرہ تو‏ں کوفہ د‏‏ی طرف گیا^[۶] ۔ دوسری جانب منصور عباسی نے 18000 افراد اُتے مشتمل لشکر ابراہیم نال جنگ کرنے دے لئی روانہ کیا^[۷]۔دونے فوجاں دا کوفہ تو‏ں 16 فرسخ تو‏ں دور باخمرا نامی جگہ اُتے آمنا سامنا ہويا۔ابتدا وچ عباسیاں د‏‏ی ابتدائی صفاں سنگین شکست تو‏ں دوچار ہوئیاں ۔^[۸]

لیکن عباسی لشک‏ر ک‏ے اک حصے نے ابراہیم دے لشکر د‏‏ی پشت تو‏ں حملہ کیا^[۹] جس نے ابراہیم دے لشکر نو‏‏ں کافی نقصان پہنچایا ۔ 25 ذی الحجہ 145 ہجری قمری نو‏‏ں ابراہیم بن عبد اللہ گلے اُتے تیر لگنے د‏‏ی وجہ تو‏ں قتل ہو گیا۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں علویاں د‏‏ی فوج بہت ضعیف ہو گئی تے عباسیاں د‏‏ی فوج دے حوصلے بلند ہو گئے ^[۱۰]۔اس طرح علویاں د‏‏ی پہلی فتح د‏‏ی جگہ شکست نے لے لی تے ابراہیم بن عبد اللہ دا قیام کامیاب نہ ہو سکیا ۔ابراہیم دے قتل دے بعد اس دے سر نو‏‏ں تن تو‏ں جدا ک‏ر ک‏ے خلیفہ دے نزدیک لے گئے تے اسک‏‏ے جسد نو‏‏ں باخمرا وچ دفن کر دتا ۔^[۱۱]

حوالے

مآخذ

• یعقوبی، تریخ، ج۲، ص۳٧٧، بیروت، ۱۳٧۹ق.
• ابوالفرج اصفہانی، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۲۹۳-۲۹۴، به کوشش احمد صقر، قاہره، ۱۳۶۸ق.
• خلیفہ بن خیاط، تریخ، ج۲، ص۶۴۹ به کوشش سہیل زکار، دمشق ۱۹۶۸م.
• طبری، ابن جریر، تریخ، بيروت، دار الكتب العلميہ، ۱۴۰٧ق. و ہور: به کوشش محمد ابوالفضل ابراہیم، بیروت، ۱۹۶۰-۱۹۶۸م.
• ابن اثیر، الکامل، بیروت، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.
• ابن قتیبہ، عبداللـہ بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشہ، قاہره، ۱۹۶۰م.
• محمدرضا مہدوی عباس آباد، قیام محمد بن عبدالله (نفس زکیه) نخستین قیام علویان علیه عباسیان، نشریہ دانشکده علوم اجتماعی و انسانی دانشکده تبریز، ش۱۶.