د ښځینه رایو ورکوونکو ټولنه

د ښځینه رایو ورکوونکو ټولنه (په انګریزي: League of Women Voters) په متحده ایالاتو کې یو غیرانتفاعي او غیرګوندي سیاسي سازمان دی. دغه ټولنه په ۱۹۲۰ زکال کې تاسیس شوه چې په پام وړ چارو کې یې د رایو ورکوونکو نوم ثبتونه، رایو ورکوونکو ته د معلوماتو ورکړه او د رایې ورکولو له حقونو ملاتړ شاملېږي. سربېره پر دې LWV له نورو همکارو ډلو سره همکاري لري او د مالي اصلاحاتو، د ښځو د حقونو، د روغتیا پالنې د اصلاحاتو، د وسلو د کنټرول او د همجنسګرایانو د حقونو په ګډون د عامه پالیسو په برخه کې د هغوی له ګڼ شمېر ترقي غوښتونکو دریځونو ملاتړ کوي. ^{[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷]}

دغه ټولنه د امریکايي ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې د ملي ټولنې (National American Woman Suffrage Association) د ځای ناستې په توګه چې په متحده ایالاتو کې یې د ښځو د رایو د ورکړې په موخه په ملي کچه مبارزه وکړه، رامنځته شوه. د دغې نوې تاسیس شوې ټولنې په لومړنیو اهدافو کې په سیاسي بهیرنو کې د ښځو د برخې اخیستو په موخه د هغوی روزنه او همدارنګه د ښځو د علاقې وړ قوانینو د جوړولو په موخه هڅې شاملې وې. د یو غیرګوندي سازمان په توګه یې د متحده ایالاتو په سیاست کې مهم رول د رایو ورکوونکو نوم ثبتونه او رایو ورکوونکو ته د معلوماتو ورکول و، خو له دې سره یې هغو موضوعاتو ته هم لابي ګري کوله چې د دوی غړو ته مهم و، دغه موضوعات به د دغې ټولنې د دوه کلنو کنوانسیونو له خوا ټاکل کېدل. د دوی د چارو اغېز په دې کې و چې د پالیسیو جوړولو په برخه کې به یې د یوې موضوع اړوند تر هغه مهاله کوم دریځ نه څرګند کاوه څو به یې چې هغه په کره ډول وڅېړله او مستند سازي به یې کړه. ^{[۸][۹][۱۰][۱۱]}

د دغې ټولنې بنسټګره، کري چپمن کټ په کلکه سره له دې ملاتړې وه چې په پیل کې NAWSA او وروسته هم LWV باید غیرګوندي وي. د دغې اتحادیې په جوړولو کې کټ د یو داسې سیاسي بهیر د رامنځته کولو هڅه وکړه چې منطقي او موضوع محوره وي، همدارنګه د سیاستوالو نه بلکې د وګړو تر کنټرول لاندې وي. هغه ویرېدله چې له سیاسي ګوندونو سره اتحاد به د دغې ټولنې خپلواکي راکمه او د هغو اندېښنې به په ګوندي اندېښنو کې راونغاړي. سربېره پر دې د یوه ګوند له نوماند څخه د ملاتړ له امله به په ناغوښتلې بڼه د مخالف ګوند ملاتړ له لاسه ورکوي. د وخت په تېرېدو سره د ښځو سیاسي بنسټونه دې متوجه شول چې سیاسي ګوندونه هغوی ته اړوند مسایل د «ښځو د مسایلو» په توګه تعریف کوي او هغه ګوښې ته کوي. ^{[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]}

دغې ټولنې په ۱۹۲۱ زکال کې د شپرډ – ټاونر د میندو او نوو زیږېدلو ماشومانو څخه د ملاتړیز قانون په تصویب او د مور او ماشوم د پالنې په موخه د فدرال مرستندویه پروګرامونو په برخه کې اساسي رول لرلی. په ۱۹۳۰مه لسیزه کې دغې ټولنې د ټولنیز خوندیتوب او د خوړو او درملو د قوانینو په څېر د نیو ډیل پروګرامونو څخه ملاتړیز رول درلود. په ۱۹۴۵ زکال کې دغې ټولنې له ملګرو ملتونو، نړیوال بانک او د پیسو له نړیوال صندوق څخه مالي مرستې ترلاسه کړې او د ملګرو ملتونو د سازمان له خوا د دایمي څارونکي په توګه وپېژندل شوه چې د دغه سازمان ډیری غونډو او د هغو اړوندو اسنادو ته یې لاسرسی درلود. ^{[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]}

دغې ټولنې په خپلو ټولو اقداماتو کې د یو مترقي سازمان په توګه رول نه دی لرلی. د خپل تاریخ په لومړۍ برخه کې یې د تورپوستو ښځو څخه هرکلی نه کاوه په داسې حال کې چې مخکښې ځای ناستې یې، NAWSA نژادي موضوعات له دې امله له پامه غورځول ځکه چې ویرېدله د برابرې رایې د حق د ترلاسه کولو په برخه کې به یې ملاتړ را لږ شي. دغې ټولنې بالاخره د ۱۹۶۰مې لسیزې پر مهال د ۱۹۶۴ زکال د مدني حقونو له قانون او د ۱۹۶۵ زکال د رایو د حقونو له قانون ملاتړ وکړ، خو دغې چارې له دې امله چې ډېره ناوخته یې ترسره کړه چندان اغېز یې نه درلود. ^{[۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴]}

په ۱۹۷۰مه لسیزه کې د ښځو د ملي ګوند له خوا د برابرو حقونو له وړاندې شوې اصلاحیې سره له کلونو مخالفت وروسته دغې ټولنې بالاخره له دغې اصلاحیې ملاتړ وکړ. دغې ټولنې په ۱۹۷۴ زکال کې د نارینه و جذب ته هم مخه کړه. دغې ټولنې د رایو ورکولو په قانون کې د ۱۹۸۲ زکال د اصلاحیې لپاره مبارزه وکړه او په ۱۹۹۰مه لسیزه کې یې د موټر چلونې د جواز اخیستو پر مهال د رایو ورکولو په موخه د نوم ثبتونې د قانون په تصویب کې مهم رول درلود. په ۱۹۹۸ زکال کې دغې ټولنې کارولین جفرسون – جنیکینز د خپلې لومړۍ افریقايي الاصله مشرې په توګه وټاکله. نوموړې تر ۲۰۰۲ زکال پورې د دوه دورو لپاره په دغه ځایګي کار وکړ او دغه مهال یې «د ښځینه رایو ورکوونکو په ټولنه کې د تورپوستو ښځو د ناویلو کیسو» تر عنوان لاندې کتاب  ولیکه چې د دغې ټولنې او تورپوستو ښځو تاریخ یې مستند کړ. ^[۳۵][۳۶]