Tintaya
- Tintaya nisqa llullu kuru palamakunamanta ñawirinaykipaq qhaway qirisa.
Tintaya nisqaqa Yawri listritupi, Kiskachay wamanipi, Qusqu suyupi, Piruwpi huk hatun anta qhuyam.
1980 watapis piruwanu kamachiyqa 2368 hiktarya chakrakunata qhichwa runa ayllu llaqtakunamantam qichurqan, chay allpataqa piruwanu mamallaqta q'uya ruruchinaman quspa. 1985 watapitaq anta ch'uqita hurquytas qallarirqanku.
Nuwimri killapi 1994 watapi chay qhuyataqa Hukllachasqa Amirika Suyukunayuq Magma Copper Company sutiyuq ruruchinaman qurqan. Inirupi 1996 watapitaq BHP Billiton ruruchinam chay Magma Copper nisqataqa rantirqan. 2006 watapi Xstrata sutiyuq suwisa ruruchinam Tintaya qhuyata rantirqan.
Sallqa waqlliyrayku Tintaya runakunam qhuyawan awqa kaspa thutunku. 2012 watapi thutuykunapiqa wardyakuna iskay runatam wañuchirqan. Kiskachay pruwinsyap Oscar Mollohuanca sutiyuq kurakantam wardyankuna (policía nacional) 30 ñiqin aymuray killapi 2012 watapi wichq'aspa Ika suyupi Cristo Rey de Cachiche wichq'ay wasiman churarqan. Kiskachay runakuna thutuptinmi 13 ñiqin inti raymi killapi 2012 watapi payta qispichirqan.
Kamachiqkunap runakunaman hayu kawpayrayku, iskay wañuchisqa runarayku Verónika Mendoza sutiyuq kunrisistam 4 ñiqin inti raymi killapi 2012 watapi Gana Perú nisqap kunrisista huñuntam saqirqan.[1]
