Wasichay
Wasichay nisqaqa wasi, pirqa ruraymanta maki kapchiymi. Pirqakunata wasi qatatapas rurananmi tiyan. Ayllu llaqtakunapiqa kunanraqmi q'iru wasi icha t'uru wasikunata wasichanku, ichhuwan, lukatawan icha huk yurakunawan qatachaspa. Kay pachaqa wamaqyachkaspa, aswan wasikunata sinchiyanawanmi ruranku, qatankunatataq tihakunawan icha aluminyu latawan. Pirqakunataqa pirqaq nisqa runakunam ruran.
Wasichay layakuna
Q'iru wasi
Q'iru wasitaqa q'irullamanta, k'aspikunawan q'iru p'alltakunawanmi ruranchik.
T'uru wasi
T'uru wasitaqa kallmakunamanta rurasqa pirqakunata t'uruchaspa ruranchik, llut'asqa yura pirqamanta.
Champa wasi
Champa wasitaqa t'uruwan chapusqa kallmakunamanta rurasqa champakunawan pirqanchik.
Rumi wasi
Rumi wasitaqa machina rimi nisqa, takanawan llamk'apusqa rumikunawan pirqanchik. Inkakunaqa rumi wasinkunata mana isku chapusqawanchu, mana t'uruwanchu, mana pirqa llut'anawanchu pirqarqanku, rumilla pirqata ruraspa.
Tika wasi
Tika wasitaqa chakisqa t'urumanta rurasqa tikakunawan (aruwi, adubi, adobe) pirqanchik, tikakunata huq'u t'uruwan t'inkispa.
Kusasqa tikawan pirqasqa wasi
Kusasqa tikakunataqa isku chapusqawanmi, pirqa llut'anawanmi t'inkispa chay hina wasikunata pirqanchik.
Urmiyunwan pirqasqa wasi
Kunan pachapiqa, aswan wasikunatam khillay icha asiru k'aspikunawan urmiyunwan pirqanku.
Wasichaypa nipankuna
Wasi rikch'aqkuna
- Manqus wasi (yupaychana wasi, qhapana, willka wasi)
- Chuntu wasi (mintu wasi)
- Kathidral
- Haylli k'ukti
- Iglu (Inuyt runakuna)
- Dolmen (Mawk'a Kiltakuna)
Kaypipas qhaway
Hawa t'inkikuna
- Wasi Ruraymanta. Rimana 2, Kuskanchik Yachasunchik, Qichwa, Yachana 16, p. 61-64, Wasichakuy, p. 63. Perú Suyupi Yachay Kamayuq, Lima 2013.
