Харитонова Мария Федоровна

Харитонова Мария Федоровна (1893) — Хатырыкка ликбез арыйбыт дьахтар, Үлэһит дьахталлар Бүтүн Саха сиринээҕи маҥнайги сийиэстэрин кыттыылааҕа.

Атамай нэһилиэгэр Улуу Сыһыыга бастакы оскуоланы арыттарбыт элбэх оҕолоох Харитонов Федор Иванович кыра кыыһа. Аҕата астрабыт оскуолатыгар үөрэммит. Улахан убайа Баһылай өр оҕоломмотох буолан, сааһырбыт төрөппүттэрэ кыыһы убайыгар ииттэрэ биэрбиттэр. Маарыйа "оҕо тардыбыт", онон Баһылайдаах кэлин хас да оҕоломмуттар.

19 сааһын туолбутугар Нам улууһун Хатырык нэһилиэгэр Охлопков Игнатий Игнатьевич диэн кэргэнэ өлбүт огдообо киһиэхэ кэргэн биэрбиттэрэ. Мария бастакы кэргэнэ Максим Аммосов ийэтинэн аймаҕа, бииргэ үөскээбит атаһа эбит. Игнатий 1919 сыллаахха өлбүтүн кэннэ Мария уопсастыбаннай олоххо көхтөөхтүк кыттан барбыта. Бэйэтин дьиэтигэр ликбез арыйбыта. Үрүҥнэр быстах кэмҥэ былааһы былдьыы сылдьыбыт кэмнэригэр хаайыыга сыппыта, бииргэ сыппыт эр дьонун ытан өлөрбүттэрэ, кинини олохтоох дьон мэктиэлээн тыыннаах хаалбыта.

Гражданскай сэрии бүппүтүн кэннэ Мария нэһилиэк, улуус өрөпкүөмнэригэр талыллыбыта. Бу сылларга быраас Стрелов Павел Дмитриевич көмөтүнэн сиэстэрэ идэтин баһылаабыта.

Иккистээн Гаврилов Кузьмаҕа ойох тахсыбыт. 1928 сыл ахсынньы 7 күнүгэр кыыстаммыттар. Бастакы кэргэниттэн уолун Федору оччотооҕу сиэр быһыытынан эһэлээх эбэтэ бэйэлэригэр ылан ииттибиттэрэ. Федор 1936 сыллаахха Хатырыкка олорон муҥура тэстэн өлбүтэ.^[1]