Desa Vukanović
Desa Vukanović, poznat i kao Desa Urošević Vojislavljević, je bio raški župan, suvladar Raške (1149–1153), te veliki župan Raške (1153–1155 i 1162–1166).
| Desa Vukanović | |
|---|---|
| Puno ime | Desa Vukanović |
| Datum smrti | oko 1166. |
| Period | oko 1161 — 1165. |
| Prethodnik | Uroš II Prvoslav |
| Naslednik | Tihomir Zavidović |
| Poreklo i porodica | |
| Dinastija | Vukanovići |
Neki smatraju da je Desa bio otac Stefana Nemanje[1], ali drugi to osporavaju, navodeći Zavidu.[2]
Biografija
Desa je kao župan vladao oblašću Dendre, blizu Niša.[3] 1148. godine Desa je osvojio Duklju i Travuniju postavši župan Primorja, pod velikim županom Urošem II, svojim starijim bratom.[4] U venecijanskoj povelji iz 1150. godine se pominje kao knez Duklje, Travunije i Zahumlja, i ponovo 1151. godine.[5]
Nakon bitke kod Tare 1150. godine, kada je Vizantija porazila Rašku i Ugarsku, Desa je postavljen za suvladara starijem bratu Urošu II.[3] 1153. godine Desa je svrgao Uroša II. No, bizantski car Manuel I Komnin je ponovo postavio Uroša II 1155. godine, svrgavajući Desu.[4][6]
Nakon toga je Manojlo oko 1159. ponovo postavio Desu, brata Bele Uroša, za velikog župana u Raškoj, jer je bio privrženik istočne crkve, a obećao je Grcima da će ustupiti Dendru.[7] No, postavši župan, on zadrži Dendru i pošalje izaslanike Njemcima, tražeći saveznike na zapadu.[7] Desa je takođe pokušao da se poveže sa ugarskim kraljem Frederikom.[8] A bio je stekao ogromnu snagu u Srbiji.[7]
U leto 1165. godine romejski car Manuel I je poslao vojsku na Desu.[9] U isto vrijeme Desi su se opirali i neki velikaši, udvorice grčkoga cara.[7] Ratujući protiv Mađara i sa srpskom pomoćnom vojskom, grčki car je odveo Desu u ropstvo u Carigrad. Desa je poražen, ispitan je u Carigradu, te je javno položio zakletvu Manojlu I. A “kao svog čoveka među srpskim prinčevima istakao je Nemanju, mada ga nije učinio odmah velikim županom”.[7] Car Manojlo je umesto njega postavio Tihomira na raški presto 1166. godine.[3][2]
Promena dinastije
Oko 1166. godine se dogodila velika promena u Raškoj. Raški vladari Desa i Uroš nestaju sa scene, a četiri brata (Tihomir, Stracimir, Miroslav i Stefan, sinovi vlastelina Zavide), preuzimaju vlast.[10] Stara dinastija je zamenjena novom, isprva na čelu sa Tihomirom. Ovu porodicu je verovatno instalirao romejski car Manojlo I Komnin.[11] Tihomir, najstariji, bio je veliki župan, ali ga je ubrzo 1168. godine svrgao njegov mlađi brat Stefan Nemanja.[12] Njegova dinastija Nemanjića je vladala Raškom naredna dva veka.[13]