Svemirska luka

Prve rakete sposobne da dosegnu Svemir su bile V-2 rakete, lansirane iz Peenemünde, Njemačka tokom Drugog svjetskog rata.^[1] V-2 rakete su dostizale visinu od maksimalno 100 kilometara.^[2]

Prva svjetska luka za lansiranja orbitalnih letova sa i bez ljudske posade, Bajkonur u južnom Kazahstanu, u početku je bio raketni poligon sovjetske armije 1955. godine. Prvi orbitalni let s ovog poligona je bio let (Sputnika 1) oktobra 1957. godine. Tačna lokacija kosmodroma je u početku skrivana kao tajna. Podmetane su priče da se ova luka ustvari nalazi 320 km dalje, na području istoimenog rudarskog grada. Ipak tačna pozicija je postala poznata i izvan Sovjetskog Saveza 1957. godine nakon što su avioni U-2 identifikovali mjesto prateći linije željezničke pruge u Kazahstanu . Sovjetske vlasti dekadama nisu htjele potvrditi tačnost ove tvrdnje.^[3]

S kosmodroma Bajkonur u Svemir je poletjela prva letjelica sa ljudskom posadom 1961. godine(Jurij Gagarin, pilot sovjetske armije je tako postao prvi čovjek koji je napustio matičnu planetu). Lansirni kompleks koji je poslužio za taj let ima specifičnu simboliku, i neformalno se naziva "Gagarinov Start". Bajkonur je bio glavni sovjetski kosmodrom, te se koristi i dan danas, što je Rusija sporazumno dogovorila s Kazahstanom.

U odgovoru na rane sovjetske uspjehe, Sjedinjene Američke Države su izgradile glavnu svemirsku luku na Cape Canaveralu na Floridi. Veliki broj letova bez ljudske posade, kao i ranih letova s ljudskom posadom je izvršen sa stanice zračnih snaga Cape Caneveral. Za Program Apollo konstruisana je susjedna svemirska luka, Svemirski centar Kennedy, i on je poslužio kao polazište prve misije sa ljudskom posadom koja se spustila na Mjesec (Apollo 11), jula 1969. godine. Ovaj Centar je bio baza za sva lansiranja Space Shuttle-ova (bos. Spejs šatl), i za većinu njihovih spuštanja.

Svemirski centar Gvajana u Kourou, Francuska Gvajana, je glavna evropska svemirska luka, pogodna zbog svog položaja 4 stepena sjeverno od ekvatora.

U oktobru 2003. Jiukvan satelitski lansirni centar (kineski 酒泉衛星發射中心) je postao mjesto s kojeg je poletjela prva kineska letjelica sa ljudskom posadom.

Rušeći tradiciju, u junu 2004. godine, sa piste svemirske luke Mojave, Kalifornija, realizovan je let čovjeka u Svemir, u potpunosti finansiran privatnim sredstvima. Ovaj let svemirske letjelice SpaceShipOne bi trebao utrti put budućem komercijalnim svemirskim letovima.

Rakete mogu najlakše doći do orbite ako su lansirane u blizini ekvatora u pravcu istoka, jer tako maksimalno iskorištavaju brzinu Zemljinog obrtanja (465 m / s). Takva lansiranja također daju dobru polaznu osnovu za dostizanje geostacionarne orbite. Za polarnu orbitu i Molnija orbitu ovo ne važi.

Nadmorska visina lansirnog mjesta ne predstavlja bitan faktor, s obzirom na to da je veći dio delta-v za lansiranje satelita upotrijebljen za postizanje potrebne horizontalne orbitalne brzine. Malu prednost od nekoliko kilometara dodatne visine na početku lansiranja obično ponište problemi koji se javljaju zbog prevoza opreme planinskim terenima.

Mnoge svemirske luke su smještene na postojećim vojnim poligonima, što nije uvijek idealno za lansiranje satelita.

Mjesta lansiranja su obično smještena daleko od populacijskih centara, da bi se smanjile eventualne posljedice u slučaju neuspjeha lansiranja ili eksplozije. U mnogim slučajevima lansirna mjesta su izgrađena pored velike vodene površine, i dosta su velika, da bi se osiguralo da komponente koje se odbacuju prilikom polijetanja (ili krhotine od eventualne eksplozije) ne padaju na naseljena mjesta.

Smatra se da će se industrija svemirskog turizma sve više razvijati u budućnosti, što bi moglo biti značaajno i za svemirske luke zbog korištenja njihovih kapaciteta. Ipak osnivanje svemirskih luka namijenjenih svemirskom turizmu stvara pravna pitanja, koja tek trebaju biti riješena. ^[4][5]

Sljedeća tabela prikazuje svemirske luke i lansirne komplekse iz kojih su obavljeni letovi u Svemir s ljudskom posadom (više od 100 km visine). Luke iz kojih su obavljeni suborbitalni letovi su prikazane na dnu liste. Ostatak liste je prikaz po svemirskim lukama, jednom za drugom, počevši od prvog leta s ljudskom posadom.

† Tri Sojuz misije su bile bez ljudske posade, i nisu ubrojane u listu (Sojuz 2, Sojuz 20, Sojuz 34).

‡ STS-51-L (Space Shuttle Challenger) nije uspio dostići orbitu, te nije uračunat u listu. STS-107 (Space Shuttle Columbia) dostigao orbitu i uključen je u listu (raspao se po povratku).

• Svemirski letovi
• Luka

Svemirska luka na Wikimedijinoj ostavi

• MSNBC: Spaceports compete in race for business (Svemirske luke u nadmetanju za posao)
• Spaceport could be in the stars for Sheboygan^{[mrtav link]} The Daily Cardinal
• HighBeam Research: Spaceflight of fancy: Lawmakers question fiscal feasibility of Southern New Mexico's proposed spaceport; supporters count on jobs.