Obrana Brestske tvrđave

Obrana Brestske tvrđave (rus. Оборона Брестской крепости; blr. Абарона Брэсцкай крэпасці) bila je opsada sovjetskog garnizona u Brestskoj tvrđavi na zapadu današnje Bjelorusije, a koju su u junu 1941. izvele njemačke snage na samom početku operacije Barbarossa. Brestska tvrđava se nalazila na samoj granici tadašnjeg SSSR-a i nacističke Njemačke, te se preko nje moglo kontrolirati važne prijelaze preko rijeke Bug i komunikacije prema Moskvi. Usprkos toga, njemački napad izveden 22. juna 1941. godine je sovjetski garnizon - koji je činilo oko 9000 pripadnika Crvene armije i NKVD-a - u potpunosti iznenadio, te su njemačke snage - koje je činilo oko 20.000 ljudi - relativno brzo zauzele sam grad i probile sve linije sovjetske obrane, izazvavši potpuno rasulo među sovjetskim snagama. Dio njih se, međutim, uspio povući u samu tvrđavu gdje je organiziran otpor. Pokušaji Nijemaca da tvrđavu zauzmu pješadijom su prvog dana odbijeni uz teške gubitke, a što je njemačkog generala Fritza Schliepera, komandanta 45. pješadijske divizije natjeralo da koristi tešku opsadnu artiljeriju, inženjerce i Luftwaffe, uz čiju pomoć je organizirani otpor branitelja slomljen do 29. juna. Tada je zarobljen jedan od vođa obrane, politički komesar Jefim Fomin, koji je, u skladu sa Komesarskim naređenjem bio pogubljen na licu mjesta. Prema nekim navodima, izolirane grupe i pojedinci su se nastavili skrivati u tvrđavi i njenoj okolici sve do 23. jula kada je zarobljen major Pjotr Gavrilov, komandant 44. pješadijskog puka, jedini od vođa obrane koji je preživio rat.

Obrana Brestske tvrđave
Segment Istočnog fronta (Drugog svjetskog rata)
Muzej Brestske tvrđave, sekcija posvećena borbama za citadelu 1941. godine
Datum 22–29. jun 1941 Lokacija Brest, Bjeloruska SSR, SSSR Ishod njemačka pobjeda
Sukobljene strane
Nacistička Njemačka	Sovjetski Savez
Komandanti i vođe
Fritz Schlieper	Pjotr Gavrilov Ivan Zubačjov Jefim Fomin (23 - 26. jun)[1][2]
Snage
17.000-20.000[3]	preko 9.000[4]
Žrtve i gubici
429 mrtvih, 668 ranjenih[5]	preko 6800 zarobljenih[6] više od 2000 mrtvih[7]

Obrana Brestske tvrđave, usprkos svoje žestine, nije imala značajnu ulogu na samom početku rata, niti je bitno otežala i usporila njemačko napredovanje. Sovjetsko vodstvo je, pak, za nju doznalo tek početkom 1942. godine, kada su tokom velike zimske kontraofenzive pripadnici Crvene armije kod mjesta Livni kod Orela zarobili arhivu 45. divizije. Tada su se ti događaji počeli koristiti u propagandne svrhe, odnosno branitelji Brestske tvrđave slaviti kao heroji. Otada je o Brestskoj tvrđavi i njenim braniteljima napisan niz knjiga i snimljen niz filmova među kojima se ističu Besmrtni garnizon iz 1956. godine i Brestska tvrđava iz 2010. godine.