Zapadna Franačka
U srednjovekovnoj istoriji, Zapadna Franačka (latinski: Francia occidentalis) ili Kraljevstvo Zapadnih Franaka (regnum Francorum occidentalium) odnosi se na zapadni deo Franačkog carstva koje je uspostavio Karlo Veliki.[1][2][3] To predstavlja najraniju fazu Kraljevine Francuske, koja je trajala od oko 840. do 987. godine. Zapadna Franačka je nastala iz podele Karolinškog carstva 843. godine prema Verdenskom sporazumu nakon smrti sina Karla Velikog, Luja Pobožnog.
Kraljevstvo Zapadnih Franaka Francia occidentalis | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 843.–987. | |||||||||||
 Zapadna Frančka unutar Evrope nakon Verdenskog sporazuma iz 843. | |||||||||||
| Prestonica | Pariz | ||||||||||
| Zajednički jezici | galo-romanski, latinski, franački | ||||||||||
| Religija | Katolička crkva | ||||||||||
| Vlada | monarhija | ||||||||||
| Kralj | |||||||||||
• 840—877. | Karlo Ćelavi (prvi) | ||||||||||
• 986—987. | Luj V Lenji | ||||||||||
| Istorijska era | srednji vek | ||||||||||
| 843. | |||||||||||
• Mersenski sporazum | 870. | ||||||||||
• Uspostavljena je dinastija Kapeta | 987. | ||||||||||
| Valuta | Dene | ||||||||||
| |||||||||||
Zapadna Franačka se prostirala južnije od moderne Francuske, ali se nije protezala u istoj meri istočno. Zapadna Franačka nije obuhvatala takve buduće francuske posede kao što su Lorena, grofovija i kraljevina Burgundija (pri čemu je vojvodstvo francusko), Alzas i Provans, na primer na istoku i jugoistoku. Pored toga, do 10. veka moć njenih kraljeva je bila znatno umanjena čak i unutar oblasti zapadnofrankovskog prostora usled povećanja moći velikih zemljoposedničkih magnata nad njihovim zamašnim i obično teritorijalno susednim feudima.
Ovaj proces je bio dodatno otežan ratovima među tim magnatima, uključujući one protiv ili uz krunu, i beskrajnim invazijama Vikinga. Normandija je bila data na upravu Nordijcu Rolu nakon neuspelog prepada. To je prvo bio okrug, a zatim vojvodstvo, i poput drugih velikih feuda Zapadne Franačke, postao je uglavnom autonoman, sa magnatima ponekad moćnijim od njihovog monarha. U Bretanji i Kataloniji vlast zapadnofranačkog kralja se jedva osećala. Zapadnofranačke kraljeve su birali sekularni i crkveni magnati, a tokom pola veka između 888. i 936. birani su naizmenično iz karolinških i robertijanskih kuća.[4] Do tog vremena moć kralja postaje slabija i nominalnija, pošto su regionalne vojvode i plemići postali moćniji u svojim polusamostalnim regionima. Robertijanci su, nakon što su postali grofovi Pariza i francuske vojvode, postali kraljevi i osnovali dinastiju Kapeta nakon 987. godine, što je, iako proizvoljno, uglavnom definisano kao postepeni prelaz prema Kraljevini Francuske.
Formiranje i granice
U avgustu 843. godine, posle tri godine građanskog rata nakon smrti Luja Pobožnog 20. juna 840. godine, Verdenski ugovor su potpisala njegova tri sina i naslednika. Najmlađi, Karlo Ćelavi, dobio je zapadnu Franačku. Tadašnji Zapadnofranački anali (Annales Bertiniani) opisuju kako Karlo stiže u Verdun, „gde se odvila podela porcija”. Nakon što je opisao delove svoje braće, Lotara I (Srednja Franačka) i Ludviga II Nemačkog (Istočna Franačka), on primećuje da je „preostali deo sve do Španije prestupio Karlu”.[5] Fuldski anali iz Istočne Franačke opisuju da Karlo drži zapadni deo nakon što je kraljevstvo „podeljeno na tri dela”.[6]
Nakon smrti kralja Pipina I Akvitanskog u decembru 838. godine, njegovog sina je akvitansko plemstvo priznalo kao kralja Pipina II Akvitanskog, mada sukcesiju nije priznao car. Karlo Ćelavi je ratovao s Pipinom II od početka njegove vladavine 840. godine, a Verdunski ugovor je ignorisao podnosioca zahteva i dodelio Akvitaniju Karlu.[7] Shodno tome, u junu 845. godine, nakon nekoliko vojnih poraza, Karlo je potpisao ugovor iz Sen-Benoa na Loari i priznao vladavinu svog nećaka. Ovaj sporazum trajao je do 25. marta 848. godine, kada su akvitanski baroni priznali Karla za svog kralja. Nakon toga su Karlove armije imale nadmoć, a do 849. osigurale su veći deo Akvitanije.[8] U maju se Karlo u Orleanu krunisao za „kralja Franaka i Akvitanaca”. Nadbiskup Venil od Sensa služio je na krunisanju, koje je uključivalo prvu instancu kraljevskog pomazanja u Zapadnoj Franačkoj. Ideja o pomazanju Karla verovatno je zasluga nadbiskupa Hinkmara iz Remsa, koji je sastavio četiri ordine koje opisuju odgovarajuće liturgije za kraljevsko posvećenje. Do vremena Sinoda Kvirzija (858), Hinkmar je tvrdio da je Karlo pomazan u ime čitavog zapadnofranačkog kraljevstva.[9] Ugovorom iz Mersena 870. zapadni deo Lotaringije je pridružen Zapadnoj Franačkoj. Godine 875. Karlo Ćelavi je okrunjen za cara Rima.
Poslednji zapis u Annales Bertiniani datira iz 882. godine, tako da je jedini tadašnji narativni izvor za sledećih osamnaest godina u Zapadnoj Franačkoj Annales Vedastini. Sledeći niz originalnih zapisa iz zapadnofranačkog kraljevstva su oni koje je napisao Flodoard, koji je svoj rad započeo sa godinom 919.[10]
