Ориёно

Дар сарчашмаҳои қадим якчанд кишварҳои ориёӣ номбар шудаанд: дар «Михр-яшт» навишта шудааст, ки Аирьошаяну («Маскани ориёиҳо») шаш кишварро дарбар мегирад: Ишкат ва Поурут (дар кӯҳсори Ҳиндукш), Моуру ва Харойа (Марв ва Ҳирот), Гава-Суғд ва Хваиризем (Суғд и Хоразм). Дар «Видевдод» (қисмати Авесто) 16 кишвар номбар гардидааст, аз ҷумла «Airyanəm vaējah» — «Айиряна Ваеҷаҳ - Орёвиҷ» (аз забони авестои — «фазо, ё доманаҳои Ориё») — маҳалли қадимаи сукунати тоифаҳои (кишвари) ориёиҳо номбар шудааст.^[1]. Инчунин, дар Авесто панҷ халқи ориёӣ номбар шудааст: ориёӣ (airya-) — офарандагони Авесто ва халқҳои дигар (ғайри эътқоди Дини зардуштӣ) — туйиря (tūirya-), сайрима (sairima-), саини (sāini-) ва дахҳо (dåŋha-)номбар шудааст? ки ба халқҳои эронизабон (яъне, ориёиҳо) нисбат дода шудаанд. Маҳз аз ҳамин тазоди авестои минбаъд тазоди Эрон (кишвари ориёиҳо) ва Турон — Давлати Афросиёб ба миён омадааст.^[2]

Аз рӯи дастхатҳои китоби Авесто^[3] ва Ведҳо^[4],, адабиёти зардуштӣ ва сарчашмаҳои асримиёнагӣ аз қабили «Таърихи Табарӣ», «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ, «Форснома»-и Ибни Балхӣ ва ғайра ба кишвари Ориёно — Давлати Пешдодиёну Давлати Каёниён ва Тӯрон — Давлати Афросиёб, Подшоҳии Бохтари қадим, Давлати Суғди қадим, Давлати Хоразми Бузург, Порсу Давлати Мод ва Хуросон дохил буданд..

Ориёно биноан тадқиқоти навин ҳамон сарзаминҳои Фарорӯд / Варазрӯд то марзҳои Русия дар шимол ва Чин дар ховар будааст^[5].

• Ориёӣ
• Давлати Пешдодиён
• Давлати Каёниён
• Подшоҳии Бохтари қадим
• Давлати Суғди қадим
• Давлати Хоразми Бузург
• Давлати Мод
• Дини зардуштӣ

• Фарҳанги мукаммали забони тоҷикӣ Бойгонӣ шудааст 5 май 2016  сол.

Ин мақолаи нопурра аз таърих мебошад. Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.