Нарендра Модӣ

Ҷавонӣ

Нарендра Дамодардас Модӣ 17 сентябри соли 1950 дар шаҳри Ваднагар таваллуд шудааст ^[12]. Ӯ сеюм аз шаш фарзанд дар оилаи Дамодардас Мулчанд Модӣ (тақрибан 1915-1989) ва ҳамсари ӯ Хирабен (соли таваллудаш 1920) буд ^[13]. Дар ҷавонӣ, ӯ ба сиёсат шавқ пайдо кард, ба қатори Раштрия свяамсевак сангҳ (РСС) пайваст. Ӯ ҳамчун сиёсатшинос таҳсил кардааст.

Фаъолияти сиёсӣ

Соли 1998 ӯ аз номи раҳбари онвақтаи Ҳизби Бҳаратия Ҷаната — Лола Кришна Адвонӣ маъракаи интихоботии ин ҳизбро дар иёлатҳои Гуҷарат ва Ҳимачал Прадеш сарварӣ кард. Дар моҳи октябри соли 2001, ӯ Кешубҳай Патели нафақахӯрро иваз намуда, сарвазири Иёлати Гуҷарат шуд ^[14][15]. Соли 2007 ӯ ба муҳлати сеюм дубора ^[16][17][18] ва соли 2012 — барои чорум интихоб шуд.

Модӣ ҳам дар Ҳиндустон ва ҳам дар хориҷ аз он як шахсияти хеле баҳсбарангез ба ҳисоб меравад ^{[19][20][21][22][23][24][25]}. Амалҳои ӯ дар давраи соли 2002 дар Иёлати Гуҷарат шадидан интиқод карда шуданд. Аз ҷумла, ӯро ба таъмин накардани ҳимоят аз мусалмонони ҳинд муттаҳам карданд. Бо вуҷуди ин, Модӣ дар байни аҳолии Иёлати Гуҷарат дастгирии бузург дорад. Вай ба рушди босуръати иқтисодии давлат дар солҳои 2000-ум эътибор дорад ^[26]. Мувофиқи маълумоти маҷаллаи маъруфи India Today, дар солҳои 2006 ва 2011. Модӣ беҳтарин сарвазири Ҳиндустон эътироф карда шуд ^[27].

Фаъолият ба ҳайси сарвазир

13 сентябри 2013 Нарендра Моди номзад ба сарвазир аз Ҳизби Бҳаратия Ҷаната номида шуд ва маъракаро дар интихоботи парлумонии соли 2014 раҳбарӣ кард. Ба гуфтаи ӯ, ӯ дар саросари кишвар бо интихобкунандагон 440 мулоқот баргузор кардааст. Ғайр аз ин, Моди аз шабакаҳои иҷтимоӣ бомуваффақият истифода бурд, ҳатто голограммаҳои сеандозаро барои мустақиман бо интихобкунандагон дар фазои маҷозӣ муошират кардан истифода бурд ^[28]. Дар шиори барномаи БҶП чунин навишта шудааст: “Натсионализм илҳоми мост. Рушд ва идоракунии хуб ҳадафи мост" ^[29].

Овоздиҳӣ дар интихобот дар нуҳ марҳила аз 7 апрел то 12 май сурат гирифт, ки дар овоздиҳӣ 66,38% ширкат варзиданд. 16 май Комиссияи интихоботии Ҳиндустон ба ҳисобкунии овозҳо шурӯъ кард ^[30]. Тибқи маълумоти пешакӣ, Ҳизби Бҳаратия Ҷаната аз 543 ҳавза дар 276-то ва Эътилофи Миллии Демократӣ — дар 331 ҳавза пешсаф буданд ^[31]. Пас аз он ки ҳисобкунии пешакии овозҳо бартарии бениҳоят зиёди ҲБҶ-ро нишон дод, сухангӯи Конгресси Миллии Ҳиндустон Раҷив Шукла аз номи ҳизб гуфт, ки «мо шикастро эътироф мекунем. Мо омодаем ба оппозитсия гузарем » ^[32]. Тибқи ҳисобҳо, ҲБҶ тавонист дар таркиби нави Лок Сабҳа 277 ҷойро ба даст орад, дар сурате ки 272 барои аксарияти оддӣ лозим аст ^[33] ва КМҲ — тақрибан 100 ҷойро ^[34]. Сарвазири онвақтаи Ҳиндустон Манмоҳан Сингҳ Нарендра Модиро бо пирӯзӣ дар интихобот табрик гуфт. Дар навбати худ Моди дар Твиттер навишт: «Ҳиндустон пирӯз шуд! Рӯзҳои хуб дар пешанд » ^[35]. Тибқи маълумоти пешакӣ, ҲБҶ 339 ҷой дар парлумонро соҳиб шуд ^[36].

17 май Нарендра Моди барои паради пирӯзӣ, ки дар қароргоҳи ҳизб ба поён мерасад, аз Гуҷарат ба Деҳлӣ рафт. Дар масири кортеж полисҳо ва воҳидҳои таъйиноти махсус ҷойгир буданд ^[37]. Дар роҳ ба сӯи қароргоҳи Ҳизби Бҳаратия Ҷаната мардуме, ки дар кӯчаҳо ҷамъ омада буданд, номи ӯро хонда, парчамҳо медоданд, дар кортежи ӯ гул мепошиданд, зери садои оркестри нафасӣ ва найҳои миллӣ суруд мехонданд ва рақс мекарданд. Моди якчанд маротиба аз мошин фаромада, ба мардум нишони "V"-ро нишон дод ^[38]. Худи ҳамон рӯз Сарвазири Ҳиндустон Манмоҳан Сингҳ пирӯзии Ҳизби Бҳаратия Ҷаната дар интихоботро эътироф кард ва истеъфо дод ва гуфт, ки "дар вақти хидмат ба халқи бузурги Ҳиндустон кӯшиш кард, ки ҳама чизи имконпазирро анҷом диҳад". Тибқи натиҷаҳои ниҳоии овоздиҳӣ, Иттиҳоди пешрафтаи муттаҳид бо раҳбарии ҳизби Конгресси Миллии Ҳиндустон аз 543 ҳавза танҳо 59 курсӣ, ҲБҶ дар 283 ҳавза пирӯз шуд ва бо ин аксарияти мутлақро ба даст овард ва дар 30 соли охир аввалин ҳизб шуд ки мустақилона ҳукуматро ташкил карда метавонад ^[39]. Сингҳ то таъйин шудани сарвазири нав вазифаи сарвазирро идома хоҳад дод.^[40] ҲБҶ назоратро танҳо аз болои палатаи поёнии парламент — Лок Сабҳа, ба даст овард; дар Раҷя Сабха, ӯ танҳо 46 мандат аз 240-то дошт, КМҲ бошад соҳиби 68 мандат буд, ки ба ӯ имконияти вето додан медод ^[41].

19 май, президенти Русия Владимир Путин Нарендра Модиро бо пирӯзии ҳизбаш дар интихобот табрик гуфт.^[42]

20 май Нарендра Моди аз Ҳизби Бҳаратия Ҷаната ба вазифаи сарвазири Ҳиндустон пешбарӣ карда шуд. Тибқи тартиби тасдиқшуда, ӯ бояд бо президенти Ҳиндустон Пранаб Мукерҷӣ мулоқот кунад, то барои иҷозати расмӣ барои роҳбарии ҳукумат оғоз кунад ^[43]. Интизор мерафт, ки савгандёдкунӣ метавонад рӯзи 24 май баргузор шавад ^[44].

26 май Нарендра Моди ба ҳайси сарвазири Ҳиндустон савганд ёд кард. Дар ин маросим сиёсатмадорон ва намояндагони давлатҳои хориҷӣ ширкат варзиданд, ки дар байни онҳо сарвазири Покистон Навоз Шариф низ буд. То ба имрӯз сарвазирони Ҳиндустон ва Покистон ҳеч гоҳ ба маросими савганд ёд кардани ҳамкори худ наомадаанд ^[45]. Илова бар ин роҳбарони кишварҳои Ассотсиатсияи Осиёи Ҷанубӣ барои ҳамкории минтақавӣ (SAARC), инчунин сарони давлатҳои Афғонистон, Шри-Ланка ва Молдив, нахуствазирони аз Непал ва Бутан, раиси Парлумони Бангладеш низ иштирок доштанд ^[46]. Пеш аз оғози маросими савгандёдкунӣ дар қасри президент дар Деҳлӣ Навоз Шариф гуфт, ки интихоби Моди барои беҳтар шудани муносибатҳои ду кишвар имконият фароҳам меорад.^[47] Рӯзи дигар Моди бо Шариф гуфтушунид кард, ки дар он ҳамкорӣ дар соҳаҳои гуногун, алахусус, дар соҳаи амнияти сарҳад баррасӣ шуд ^[48].

Дар соли 2018, ӯ дар рейтинги одамони бонуфуз дар ҷаҳон аз рӯи маҷаллаи Форбс ҷои 9-умро гирифт. Ӯ ин ҷойҳоро солҳои 2015 ва 2016 ишғол менамуд ^[49].

Нарендра Модӣ бо тарафдорони худ дар шабакаҳои иҷтимоӣ фаъолона муошират мекунад. Теъдоди муштариёни сафҳаи Твиттери ӯ то моҳи январи соли 2019 45 миллион нафарро ташкил медиҳад. Ҷолиби диққат аст, ки аз сиёсатмадорон танҳо Барак Обама (104,1 миллион) ва Доналд Трамп (57,2 миллион) муштариёни бештар доранд. Модӣ аксар вақт ба забони кишваре, ки ташриф меорад, твитҳо мекунад.

Вай гиёҳхор аст ^[50]. Бо забони гуҷаратӣ шеър менависад ^[51].

• Соли 2014 Нарендра Моди дар мулоқот бо кормандони тиб дар яке аз беморхонаҳои Мумбай гуфт, ки қиссаи худо Ганеша, ки сари фил ва бадани инсон дорад, аз мавҷудияти ҷарроҳии пластикӣ дар Ҳинди Қадим ^[52] шаҳодат медиҳад.
• Дар аввали моҳи июни соли 2015, Нарендра Моди тасодуфан ба рӯйхати даҳ ҷинояткори хатарнок аз рӯи системаи ҷустуҷӯии Google ворид шуд. Акси ӯ аввал дар посух ба дархости "10 ҷинояткори беҳтарин дар Ҳиндустон" (10 ҷинояткори беҳтарин дар Ҳиндустон) пайдо шуд. Роҳбарияти системаи ҷустуҷӯӣ маҷбур шуданд барои "нофаҳмиҳо дар натиҷаи ҷустуҷӯ" бахшиш пурсанд ^[53].

• Тасмаи калони ордени шоҳ Абдулазиз (3 апрели 2016, Арабистони Саудӣ) ^[54]
• Ордени "Қозӣ Амануллохон" (4 июни 2016, Афғонистон) ^[55]
• Занҷири бузурги ордени Ситораи Фаластин (10 феврали 2018, Фаластин) ^[56]
• Ордени Зайд (4 апрели 2019, АМА) ^[57]
• Ордени Апостоли Муқаддас Андрейи Аввалдаъват (12 апрели 2019, Русия) — барои хидматҳои барҷаста дар рушди шарикии стратегии махсусан имтиёзнок байни Федератсияи Россия ва Ҷумҳурии Ҳиндустон ва робитаҳои дӯстонаи байни халқҳои Русия ва Ҳиндустон ^[58]
• Ордени ҳокими барҷаста Нишон Иззуддин (8 июни 2019, Малдив) ^[59]
• Ордени синфи 1-уми Баҳрайн (24 августи 2019, Баҳрайн) ^[60][61]

Дар охири моҳи декабри соли 2019, рӯзномаи бритониёии Financial Times Модиро ба рӯйхати 50 нафар дохил кард, ки "даҳсоларо ташаккул доданд" ^[62][63].

• Guha, Ramachandra. India After Gandhi: The History of the World's Largest Democracy. — Harper Perennial(англ.)тҷк., 2008. — ISBN 978-0-06-095858-9.
• Kochanek, Stanley; Hardgrave, Robert. India: Government and Politics in a Developing Nation. — Cengage Learning(англ.)тҷк., 2007. — ISBN 978-0-495-00749-4.
• Marino, Andy. Narendra Modi: A Political Biography. — HarperCollins Publishers India, 2014. — ISBN 978-93-5136-218-0.
• Mukhopadhyay, Nilanjan. Narendra Modi: The Man, The Times. — Westkabd, 2013.

• Сомонаи расмӣ(англ.) )
• Маълумот дар портали расмии Гуҷарат(англ.) )
• Маълумот дар BBC News(англ.)