Buwan ng Multo

Nagmula ang pagsasaoras at kwentong pinagmulan ng modernong Buwan ng Multo sa eskriturang Mahayana na kilala bilang Yulanpen o Ullambana Sutra.^{[2]:301,302[note 2]} Itinala ng sutra ang oras kung kailan nakamit ni Maudgalyayana ang abhijñā at ginamit ang kanyang mga bagong kapangyarihan upang hanapan ang kanyang namatay na magulang. Natuklasan ni Maudgalyayana na muling ipinanganak ang kanyang namatay na ina sa preta o kaharian ng mga gutom na multo. Amoy-tsiko siya noon at sinubukan ni Maudgalyayana na tulungan siya sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanya ng isang mangkok ng bigas. Sa kasawiangpalad bilang isang preta, hindi siya nakakain ng bigas dahil ito ay naging uling na nasusunog. Pagkatapos, hiniling ni Maudgalyayana sa Buddha na tulungan siya; pagkatapos niyon nagpapaliwanag si Buddha kung paano makatulong sa mga kasalukuyang magulang at magulang na patay sa buhay na ito at sa nakaraang pitong buhay sa pamamagitan ng kusang-loob na pag-aalok ng pagkain, at iba pa, sa sangha o komunidad ng kumbento sa panahong Pravarana (ang katapusan ng balaklaot o vassa), na karaniwang nagaganap sa ika-15 araw ng ikapitong buwan kung saan inililipat ng komunidad ng kumbento ang mga merito sa namatay na mga magulang, atbp.,^{[3]:185 [note 3] :293 [note 4] [4] :286 [note 5]}

Mas matanda ang mga anyong Theravada ng pagdiriwang sa Timog at Timog Silangang Asya (kasama na ang Pchum Ben ng Kambodya), na nagmula sa Petavatthu, isang banal na kasulatan sa Kanon ng Pali na marahil ay mapepetsahan sa ika-3  siglo  BK.^[5] Aproksimadong magkatulad ang salaysay ng Petavatthu sa kalaunang naitala sa Yulanpen Sutra, bagaman may kinalaman ito sa alagad na si Sāriputta at sa kanyang pamilya sa halip ng Moggallana.

Nagaganap ang Buwan ng Multo sa ikapitong buwan ng kalendaryong Tsino. Nangyayari rin ito nang sabay sa kabilugan ng buwan, sa bagong kapanahunan, sa pag-aani sa taglagas, sa rurok ng Budistang monastikong asetisismo, ang muling pagkakatawang-tao ng mga ninuno, at ang pagtitipon ng lokal na pamayanan.^[6] Sa buwan na ito, binubuksan ang mga pintuan ng impyerno at malayang gumala ang mga multo sa mundo kung saan naghahanap sila ng pagkain at libangan. Pinaniniwalaan na itong mga multo ang mga ninuno ng mga nakalimot na magbigay pugay sa kanila pagkamatay nila o ang mga hindi pa nabigyan ng wastong ritwal na despidida. Mayroon silang leeg na mahaba at kapayat ng karayom dahil hindi sila pinapakain ng kanilang pamilya, o bilang parusa upang hindi sila makakapaglunok. Naghahandog ang mga kapamilya ng mga panalangin sa kanilang mga namatay na kamag-anak, naghahandog ng pagkain at inumin at sinusunog ang mga papel de bangko ng impiyerno at iba pang anyo ng papel de joss. Pinaniniwalaan na may halaga sa kabilang buhay ang mga bagay na gawa sa papel de joss na itinuturing na halos kapareho sa ilang mga aspeto sa mundong materyal. Sinusunog ng mga tao ang mga papel na bahay, kotse, katulong at telebisyon upang matuwa ang mga multo. Nagbibigay din ang mga pamilya ng parangal sa iba pang di-kilalang multo na halaghag para hindi makialam itong mga kaluluwang walang tirahan sa kanilang buhay at magdala ng kasawian. Pinaghahandaan ang mga multo ng isang malaking kapistahan sa ikalabing-apat na araw ng ikapitong buwan, kung kailan nagdadala ang mga tao ng mga pagkain at inilalagay ang mga ito sa isang mesang pang-alay upang mapalugdan ang mga multo at maitaboy ang masamang kapalaran. Iniilawan ang mga parol-loto at pinapakawalan sa mga ilog at sa mga dagat upang masagisag na magabayan ang mga nawawalang kaluluwa ng mga nakalimutan na ninuno sa kabilang buhay.

Sa ilang mga bansa sa Silangang Asya sa kasalukuyan, nagkakaroon ng mga live na konsiyerto at inaanyaya ang lahat na dumalo. Palaging walang nakaupo sa unang hilera dahil nakaupo ang mga multo rito. Ang mga palabas ay palaging sa gabi at napakaingay dahil pinaniniwalaang kaakit-akit at kaaya-aya sa mga multo. Kinabibilangan ang ilang mga palabas ng mga operang Tsino, drama, at sa ilang mga lugar, pati burles. Ayon sa kaugalian, operang Tsino ang pangunahing aliwan ngunit ang mga mas bagong palabas, konsiyerto, drama, digmaan, at iba pa ay tinutukoy bilang Getai. mas kilala itong mga kilos bilang "Merry-making".

Tungkol sa mga ritwal, nagsasagawa ang mga Budista at Taoista ng mga seremonya upang mapawi ang mga multo mula sa pagdurusa, nagtitipun-tipon ang karamihan sa kanila para sa seremonya sa hapon o sa gabi (dahil pinaniniwalaan na pinapalaya ang mga multo mula sa impiyerno pagkalubog ng araw). Ipinagtatayo ang mga namatay ng mga altar at nagsisisagawa ang mga pari at monghe ng mga ritwal para sa kapakinabangan ng mga multo. Madalas na naghahagis ang mga monghe at pari ng bigas o iba pang maliliit na pagkain sa hangin sa lahat ng direksyon upang ipamahagi ang mga ito sa mga multo.

Sa gabi, inusunog ang insenso sa harap ng mga pintuan ng kabahayan. Kumakatawan ang insenso sa kaunlaran sa kulturang Tsino, kaya naniniwala ang mga pamilya na may higit na kasaganaan sa pagsunog ng mas maraming insenso. Sa pagdiriwang, sarado ang ilang mga tindahan dahil nais nilang iwanang bukas ang mga kalye para sa mga multo. Sa gitna ng bawat kalye, nakatayo ang isang altar ng insenso na may sariwang prutas at mga alay na niladlad sa ibabaw nito.

Labing-apat na araw pagkatapos ng pagdiriwang, nagpapalutang ang mga tao ng mga parol-tubig at pinapakawala sa labas ng kanilang mga bahay upang matiyak na nakakapunta ang lahat ng mga nagugutom na multo sa impyerno. Ginawa itong mga parol sa pamamagitan ng paglagay ng isang parol na hugis-loto sa isang papel na bangka. Ipinapanggabay ang mga parol sa mga multo pabalik sa ilalim ng daigdig, at sinisimbolo ng pagkawala ng mga ito ang paghahanap nila sa kanilang daan.

Indonesia, Singapore at Malaysia

Sa Singapore at Malaysia, halatang tampok ng Buwan ng Multo ang mga malakonsiyertong pagtatanghal. Kilalang-kilala ang mga konsyertong live bilang Getai sa Mandarin o Koh-tai sa Hokkien. Ginampanan sila ng mga pangkat ng mga mang-aawit, mananayaw, tagapaglibang at mga tropa ng opera o palatuntunang papet sa isang pansamantalang entablado na itinayo sa loob ng isang pamahayang distrito. Pinopondohan ang pagdiriwang ng mga residente ng bawat distrito. Sa panahon nitong mga Getai iiniwanang bakante ang mga upuan sa unang hilera para sa mga espesyal na bisita—ang mga multo. Pinaniniwalaang malas na umupo sa harapan ng mga pulang upuan, kung may sinumang makaupo roon, magkakasakit sila.

Sa Singapore, ipinapanalangin ng mga tao ang mga multo/espiritu o ninuno na may kasamang alay at iba pa sa labas ng kanilang mga tahanan para sa pagsisimula ng ika-7 buwan. Karamihan sa mga kaganapang makabayan ay noong ika-7 buwan para sa Singapore, kinabibilangan ng pangkalahatang at panguluhang halalan, ang Olimpiko at Parada ng Pambansang Araw. Ito ay kung saan nabawasan ang bilang ng mga pagliliwaliw.

Sa Indonesia, kilalang-kilala ang pagdiriwang bilang Cioko, o Sembahyang Rebutan sa Indones, (Panalangin ng pagkakalat). Nagtitipon-tipon ang mga tao sa paligid ng mga templo at nag-aalay sa isang espiritu na namatay sa malas na paraan, at pagkatapos nito, ipinapamahagi nila ito sa mahihirap. Pinagmulan ng pangalan ng kapistahan ang pinapakalat ng mga tao na mga handog.

Taiwan

Ayon sa kaugalian, pinaniniwalaan na naglalagi ang mga multo sa isla ng Taiwan sa buong ikapitong bulaning buwan, kung kailangan nagaganap ang gitag-arawang Pista ng Multo. Kilala ang buwan bilang Buwan ng Multo. Minamarkahan ang unang araw ng buwan sa pamamagitan ng pagbubukas ng tarangkahan ng isang templo na sumisimbolo sa mga pintuang-daan ng impiyerno. Sa ikalabindalawang araw, iniilawan ang mga lampara sa pangunahing dambana. Sa ikalabintatlong araw, nagaganap ang prusisyon ng mga parol. Sa ikalabing-apat na araw, nagaganap ang parada para sa pagpapakawala ng mga parol de-tubig. Inihahandog ang insenso at pagkain sa mga espiritu upang maitaboy ang mga ito mula sa pagbisita sa mga bahay at sinusunog din ang salaping papel pang-espiritu bilang handog. Tuwing itong buwan, iniiwasan ng mga tao ang pagtitistis, pagbili ng mga kotse, paglalangoy, paglipat ng bahay, pag-aasawa, pagsisipol at paglalakwatsa o pagkukuha ng litrato sa gabi. Mahalaga rin na hindi ipinapahayag ang mga tirahan sa mga multo.^{[kailangan ng sanggunian]}

Hapon

Chūgen

Ang Chūgen (中元) o Ochūgen (お中元) ay isang taunang kaganapan sa Japan sa ika-15 araw ng ika-7 bulaning buwan, kapag kailan nagbibigay ang mga tao ng mga regalo sa kanilang mga superyor at kakilala. Dati, taunang kaganapan ito para sa pagbibigay ng mga regalo sa mga espiritu ng mga ninuno.

Dahil isa ito sa tatlong araw na bumubuo sa sangen (三元) ng Taoismo, itinuturing ito minsan bilang zassetsu, isang uri ng pana-panahong araw sa kalendaryo ng Hapon.

Bon

Ang Obon (isinasalin minsan na O-bon), o Bon lamang, ay ang bersyong Hapones ng Pista ng Multo. Sa paglipas ng panahon, nagbago para maging isang pista ng muling pagsasama-sama ng pamilya kung saan umuuwi ang mga tao mula sa mga malalaking lungsod papunta sa kanilang mga bayan at binibisita at nililinis ang mga libingan ng kanilang mga ninuno.

Tumagal na ang Obon nang higit sa 500 taon sa Hapon, kasama ang isang pagdiriwang ng sayaw na tinatawag na Bon Odori, ayon sa kaugalian. Sa modernong Hapon, nagaganap ito sa Hulyo 15 sa silangang bahagi (Kantō), sa Agosto 15 sa kanlurang bahagi (Kansai), at sa ika-15 araw ng ika-7 bulaning buwan sa Okinawa at sa Kapuluang Amami tulad ng sa Tsina. Noong 2019, naganap ang Obon sa parehong petsa sa Kansai, Okinawa at ang Kapuluang Amami dahil Agosto 15 sa taong iyon ang ika-15 araw rin ng ika-7 bulaning buwan.

Biyetnam

Kilala itong pagdiriwang bilang Tết Trung Nguyên at itinuturing bilang panahon para sa pagpapatawad ng mga nahatulang kaluluwa na pinalaya mula sa impiyerno. Dapat "pinapakain" ang mga "walang bahay" at pinapalugod sa mga handog-pagkain. Naiipon din ang mga gantimpala para sa nabubuhay kapag pinapalaya ang mga ibon at isda. Karaniwang kilala ang bulaning buwan kung saan nagaganap ang pagdiriwang bilang Tháng Cô Hồn - ang buwan ng mga nalulumbay na espiritu, at pinaniniwalaang pinagmumultuhan at lalong malas.

Naimpluwensyahan ng Budismo, nagkakasabay itong pista sa Vu Lan, ang pagsasalinwikang Biyetnames para sa Ullambana.

Sa modernong panahon, nakikita rin ang Vu Lan bilang Araw ng Ina. Magdadala ang mga taong may buhay na ina ng isang pulang rosas at magpapasalamat samantalang ang mga wala ay maaaring magdala ng isang puting rosas; at dumalo sa mga seremonya upang ipanalangin ang mga namatay.

Kaugnay na mga Budistang tradisyon sa ibang bahagi ng Asya

Sa mga bansang Budistang Theravada, nagaganap din ang mga kaugnay na tradisyon, seremonya at pista. Tulad ng mga pinagmulang Ullambana Sutra nito sa bansang Budistang Mahayana, ang eskriturang Theravada, ang Petavatthu ay nagbigay-daan sa ideya na mag-alay ng pagkain sa mga gutom na multo sa tradisyong Theravada bilang isang uri ng pag-ipon ng gantimpala. Sa mga kwentong nailathala sa Petavatthu Maudgalyayana na pumapapel sa paglago ng konsepto sa tradisyong Mahayana, kasama ng Sariputta na may papel din sa paglago ng konsepto sa tradisyong Theravada. Katulad sa paglago ng konsepto sa Budismong Mahayana, isang bersyon ng Inililigtas ni Maudgalyayana Ang Kanyang Ina, kung saan pinalitan si Maudgalyayana ni Sariputta na naitala sa Petavatthu at bahagyang naging batayan sa pagsasagawa ng konsepto sa mga lipunang Theravada. Matatagpuan din ang konsepto ng paghahandog ng pagkain sa mga gutom na multo sa mga sinaunang panitikan ng Budismo, sa Tirokudda Kanda.

Cambodia

Sa Cambodia, isang taunang pagdiriwang na kilala bilang Pchum Ben na tumatagal nang labinlimang araw ay karaniwang nagaganap sa Setyembre o Oktubre. Nagbigay-respeto ang mga taga-Cambodia sa mga namatay na kamag-anak hanggang sa pitong henerasyon. Pinaniniwalaan na nagbubukas ang mga tarangkahan ng impyerno sa panahong ito at maraming tao ang nag-aalay sa mga nagugutom na multong ito.

Laos

Sa Laos, ang isang pagdiriwang na kilala bilang, Boun khao padap din ay karaniwang nagaganap sa Setyembre bawat taon at tumatagal nang dalawang linggo. Sa panahong ito, pinaniniwalaan na pinapalaya ang mga gutom na multo mula sa impiyerno at pumapasok sa mundo ng mga buhay. Nagaganap ang pangalawang pagdiriwang na kilala bilang Boun khao salak direktang pagkatapos ng Boun khay padab din. Sa panahong ito, iniaalay ang mga handog-pagkain sa mga gutom na multo.

Sri Lanka

Sa Sri Lanka, inihahandog ang mga pagkain sa mga multong gutom sa ikapitong araw, tatlong buwan at isang taon pagkatapos ng araw ng pagkamatay ng isang tao. Isa itong seremonya na isinasagawa pagkatapos ng kamatayan bilang bahagi ng tradisyunal na ritong panlibing na taga-Sri Lanka at kilala bilang mataka dānēs o matakadānaya. Nagkakamit ang mga nahandog ng merito na nagiging katumbas na bagay sa mundo ng mga gutom na multo. Dumarating ang alay sa ikapitong araw isang araw pagkatapos ng pagbibigay sa hardin ng mga isinapersonal na handog-pagkain sa espiritu ng namatay na kamag-anak na nagaganap sa ikaanim na araw. Ang mga patay na hindi nakararating sa wastong kabilang buhay, ang kaharian ng mga Multong Gutom, ay kinatatakutan ng mga nabubuhay dahil pinaniniwalaan na sila ang sanhi ng mga iba't ibang sakit at sakuna sa mga nabubuhay. Inaanyayahan ang mga Budistang monghe na gawin ang pirit upang salagin ang mga espiritung lumulutang. Isinasagawa rin ang ritwal sa Taylandiya at Myanmar at isinasagawa rin tuwing Pista ng Multo sa ibang mga bansa sa Asya.

Taylandiya

Sa Taylandiya, ipinagdiriwang ang Sat Thai, isang labinlimang araw na pang-taunang pagdiriwang, sa Setyembre at Oktubre sa Taylandiya lalo na sa katimugang Taylandiya, partikular sa lalawigan ng Nakhon Si Thammarat. Tulad ng mga kaugnay na mga kapistahan at tradisyon sa iba pang mga bahagi ng Asya, pinaniniwalaang bumabalik ang mga patay sa mundo sa loob ng labinglimang araw at ipinahahandog sila ng mga tao. Kilala ang pista bilang Sat Thai upang maiba ito mula sa Tsinong Pista ng Multo na kilala bilang Sat Chin sa wikang Thai.

Mga kaugnay na tradisyong Hindu sa ibang bahagi ng Asya

Indiya

itinuturing ng mga Hindu na kailangan ang pagsasagawa ng Shraddha ng isang lalaking anak tuwing Pitru Paksha, upang matiyak na pupunta sa langit ang kaluluwa ng ninuno. Sa kontekstong ito, sinasabi ng eskriturang Garuda Purana, "walang kaligtasan para sa lalaking walang iho". Ipinangangaral ng mga eskritura na ang isang maybahay ay dapat manuyo ng mga ninuno (Pitris), kasama ng mga diyos (devas), mga multo (bhutas) at mga bisita. Sinasabi ng eskriturang Markandeya Purana na kung kontento ang mga ninuno sa mga shraddha, magbibigay sila ng kalusugan, kayamanan, kaalaman at mahabang buhay, at sa huli ang kalangitan at kaligtasan (moksha sa tagapalabas.

Indonesia

Sa Bali at ilang bahagi ng Indonesia, lalo na sa mga katutubong Hindu ng Indonesia, sinasabing bumabalik ang mga ninuno na namatay at nakrema upang bisitahin ang kanilang mga dating tahanan. Kilala itong araw bilang Hari Raya Galungan at karaniwang tumatagal nang higit sa dalawang linggoang mga pagdiriwang madalas sa anyo ng mga tespesipikong pagkain t relihiyonsongkhandog asama ag mga pagdiriwang. Madalas na kinakalkula ang petsa ng pagdiriwang ayon sa Balinesang kalendaryo at karaniwang gumaganap bawat 210 araw.

• Mga multong Tsino
• Sining ng Budista
• Siyam na Emperador-Diyos / Pista ng Siyam na Emperador-Diyos (Tsino: 九 皇爺, Hokkien: Kow Ong Yah, Kantones: Kow Wong Yeh)
• Phi Ta Khon
• Tōrō nagashi

Mga pagsipi

Bibliograpiya

• Bandō, Shōjun, pat. (2005), "The Ullambana Sutra (Taishō Vol. 16, No. 685)", Apocryphal Scriptures (PDF), Bukkyō Dendō Kyōkai English Tripitaka Series, Berkeley: Numata Center for Buddhist Translation and Research, pp. 17–44, ISBN 978-1-886439-29-0, inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong Pebrero 10, 2013
• Chow, Shu Kai (周樹佳) (2015), 鬼月鉤沉-中元、盂蘭、餓鬼節 [Investigation of Ghost Month - Zhong Yuan, Ullambana and Hungry Ghost Festivals] (sa Tsino), Hong Kong: Chung Hwa Books (Hong Kong), ISBN 9789888366392
• Langer, Rita (2007), Buddhist Rituals of Death and Rebirth: Contemporary Sri Lankan Practice and Its Origins, Abingdon: Routledge, ISBN 9781134158720
• Karashima, Seishi (2013a), "The Meaning of Yulanpen 盂蘭盆 "Rice Bowl" On Pravāraṇā Day", Annual Report of The International Research Institute for Advance Buddhology at Soka University for the Academic Year 2012, XVI: 289–305
• Karashima, Seishi (辛嶋静志) (2013b), 「盂蘭盆」の本当の意味 ―千四百間の誤解を解く [The Real Meaning of Urabon [Yulanpen] –The Solution to a 1400 Year Misunderstanding], 大法輪 (The Great Wheel of the Dharma) (sa Hapones): 182-189
• Karashima, Seishi (辛嶋静志)(in Chinese->辛島靜志) (2014), sinalin ni Qiu, Yun Qing (裘雲青), 盂蘭盆之意-自恣日的“飯鉢” [The Meaning of Yulanpen 盂蘭盆 "Rice Bowl" On Pravāraṇā Day], 中華文史論叢 (Journal of Chinese Literature and History) (sa Tsino) (114): 279–301
• Mair, Victor H. (1989), T'ang Transformation Texts, Cambridge: Harvard University Press, ISBN 9780674868151
• Teiser, Stephen F. (1988), The Ghost Festival in Medieval China, Princeton: Princeton University Press, ISBN 978-0-691-02677-0

• The Bristol University Buddhist Death Ritual Project Images and a documentary film by Ingmar Heise and Han Zhang "The Spirit's Happy Days: Buddhist Festivals for the Dead in Southeast China" can be downloaded there.
• Zhongyuan Festival Naka-arkibo 2012-08-05 sa Wayback Machine.
• Chinese Ghost Culture
• Hong Kong University Library Digital Archives Oral History Project of Hong Kong
• Waters, Dan (2004). "The Hungry Ghosts Festival in Aberdeen Street, Hong Kong" (PDF). Journal of the Royal Asiatic Society Hong Kong Branch. 44: 41–55.