Tuguegarao
Tuguegarao, sa opisyal ay Lungsod ng Tuguegarao (Ybanag: Siudad nat Tuguegarao; Itawit: Siudad yo Tuguegarao; Ilokano: Siudad ti Tuguegarao;), ay isang 3rd-class component na lungsod sa loob ng Pilipinas. Ito ang nagsisilbing kapital ng probinsyang Cagayan, at sentro ng rehiyonal at pang-karunungan ng Cagayan Valley Region (Rehiyon ng Lambak ng Cagayan). Isang mahalagang lunsurang urban sa hilagat-silangang Luzon at pangunahing sentro ng pagsulong, ito rin ay isa sa mga pinakamabilis na lumalagong siyudad sa Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 166,334 sa may 37,896 na kabahayan.
Tuguegarao | |
|---|---|
| Lungsod ng Tuguegarao | |
 Panoramang urbano ng Tuguegarao | |
| Palayaw: | |
 Mapa ng Cagayan na nagpapakita sa lokasyon ng Tuguegarao | |
.svg)  Tuguegarao Lokasyon sa loob ng Pilipinas | |
| Mga koordinado: 17°36′48″N 121°43′49″E / 17.6133°N 121.7303°E | |
| Bansa |  Philippines |
| Rehiyon | Lambak ng Cagayan (Rehiyong II) |
| Lalawigan | Cagayan |
| Distrito | Ikatlong Distrito |
| Township | Mayo 9, 1604 |
| Patronal Feast Day | Agosto 17 |
| Pagiging lungsod | Disyembre 18, 1999 |
| Mga barangay | 49 |
| Pamahalaan | |
| • Uri | Alkalde–sanggunian |
| • Punong-lungsod | Bienvenido De Guzman, II |
| • Pangalawang punong-lungsod | Danilo L. Baccay |
| • Sangguniang panlungsod | Mga konsehal |
| Lawak | |
| • Kabuuan | 144.80 km2 (55.91 milya kuwadrado) |
| Populasyon (2020) | |
| • Kabuuan | 153,502 |
| • Kapal | 166,334/km2 (430,800/milya kuwadrado) |
| Demonym | Tuguegaraoeño (lalake) Tuguegararoeña (babae) |
| Sona ng oras | UTC+8 (PST) |
| Kodigong Postal | 3500 |
| IDD : area code | +63 (0)78 |
| Income class | ika-3 klase ng kita ng lungsod |
| Kita | ₱707,365,303.60 (2016)[6] |
| Websayt | tuguegaraocity.gov.ph |
Dito makikita ang mga unibersidad na malalaki sa Rehiyong 2 at karamihan ng mga mamayan ng Kalinga Apayao, Isabela at Nueva Vizcaya ay pinag-aaral ang mga anak sa Tuguegarao.
Taong 2017 sa pagbabago ng Pederalismo sa Pilipinas, Ang lungsod ng Tuguegarao ang hinirang pa rin bilang kapitolyo sa Hilagang Luzon
Ang mga karaniwang uri ng pampublikong transportasyon sa lungsod ay traysikel at kalesa.
Mga barangay
Nahahati ang lungsod sa 49 na mga barangay. 31 sa mga ito ay iniuri ng lungsod bilang Urbano.[7] Karamihan sa mga rural na barangay ay may mga lupang agrikultura, ngunit ilan sa mga urbanisadong lugar ay may pinaghalong sityong komersiyal, pamahayan, at agrikultura.
| Barangay | Kaurian | Populasyon (2015) |
|---|---|---|
| Annafunan East | Urbano | 4,207 |
| Annafunan West | Urbano | 3,310 |
| Atulayan Norte | Urbano | 3,578 |
| Atulayan Sur | Urbano | 4,404 |
| Bagay | Rural | 3,393 |
| Buntun | Urbano | 4,373 |
| Caggay | Urbano | 7,261 |
| Capatan | Rural | 3,337 |
| Carig Norte | Rural | 2,267 |
| Carig Sur | Urbano | 4,536 |
| Caritan Centro | Urbano | 4,872 |
| Caritan Norte | Urbano | 3,093 |
| Caritan Sur | Urbano | 1,833 |
| Cataggaman Nuevo | Urbano | 8,161 |
| Cataggaman Pardo | Rural | 3,292 |
| Cataggaman Viejo | Rural | 4,246 |
| Centro 01 (Bagumbayan) | Urbano | 1,158 |
| Centro 02 | Urbano | 553 |
| Centro 03 | Urbano | 339 |
| Centro 04 | Urbano | 566 |
| Centro 05 | Urbano | 1,126 |
| Centro 06 | Urbano | 195 |
| Centro 07 | Urbano | 262 |
| Centro 08 | Urbano | 125 |
| Centro 09 | Urbano | 969 |
| Centro 10 (Riverside) | Urbano | 2,282 |
| Centro 11 (Balzain East) | Urbano | 2,990 |
| Centro 12 (Balzain West) | Urbano | 2,391 |
| Dadda | Rural | 1,167 |
| Gosi Norte | Rural | 1,016 |
| Gosi Sur | Rural | 1,297 |
| Larion Alto | Rural | 1,856 |
| Larion Bajo | Rural | 2,345 |
| Leonarda | Urbano | 2,503 |
| Libag Norte | Urbano | 2,384 |
| Libag Sur | Urbano | 2,708 |
| Linao East | Rural | 6,939 |
| Linao Norte | Rural | 3,005 |
| Linao West | Rural | 1,665 |
| Namabbalan Norte | Rural | 1,433 |
| Namabbalan Sur | Rural | 746 |
| Pallua Norte | Rural | 2,450 |
| Pallua Sur | Rural | 2,683 |
| Pengue-Ruyu | Urbano | 5,629 |
| San Gabriel | Urbano | 6,828 |
| Tagga | Rural | 1,346 |
| Tanza | Urbano | 5,665 |
| Ugac Norte | Urbano | 9,615 |
| Ugac Sur | Urbano | 10,858 |
| KABUUAN | 153,502 |
Klima
Ang Tuguegarao ay nakakaranas ng tropikal na klima, na may bahagyang pagkakaiba sa pagitan ng mga tag-init at taglamig na temperatura, at mataas na kahalumigmigan sa buong taon.
| Malak ng kapanahunan sa Tuguegarao (1981–2010, extremes 1903–2012) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buwan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Set | Okt | Nob | Dis | Taunan |
| Sukdulang taas °S (°P) | 37.2 (99) | 38.4 (101.1) | 40.0 (104) | 42.2 (108) | 42.2 (108) | 41.7 (107.1) | 41.0 (105.8) | 39.4 (102.9) | 38.9 (102) | 38.5 (101.3) | 37.8 (100) | 38.5 (101.3) | 42.2 (108) |
| Balasaking taas °S (°P) | 28.4 (83.1) | 30.5 (86.9) | 33.1 (91.6) | 35.4 (95.7) | 35.8 (96.4) | 35.1 (95.2) | 33.9 (93) | 33.5 (92.3) | 32.9 (91.2) | 31.4 (88.5) | 29.6 (85.3) | 27.8 (82) | 32.3 (90.1) |
| Arawang tamtaman °S (°P) | 23.7 (74.7) | 24.9 (76.8) | 27.0 (80.6) | 29.0 (84.2) | 29.5 (85.1) | 29.3 (84.7) | 28.6 (83.5) | 28.3 (82.9) | 27.9 (82.2) | 26.7 (80.1) | 25.3 (77.5) | 23.6 (74.5) | 27.0 (80.6) |
| Balasaking baba °S (°P) | 18.9 (66) | 19.3 (66.7) | 20.9 (69.6) | 22.6 (72.7) | 23.2 (73.8) | 23.4 (74.1) | 23.2 (73.8) | 23.2 (73.8) | 22.8 (73) | 22.0 (71.6) | 21.0 (69.8) | 19.4 (66.9) | 21.7 (71.1) |
| Sukdulang baba °S (°P) | 12.0 (53.6) | 12.9 (55.2) | 14.0 (57.2) | 16.3 (61.3) | 17.5 (63.5) | 17.0 (62.6) | 17.0 (62.6) | 19.0 (66.2) | 17.6 (63.7) | 14.8 (58.6) | 12.8 (55) | 12.0 (53.6) | 12.0 (53.6) |
| Balasaking pag-ulan mm (dali) | 32.7 (1.287) | 27.3 (1.075) | 28.6 (1.126) | 47.2 (1.858) | 128.2 (5.047) | 157.5 (6.201) | 195.3 (7.689) | 247.1 (9.728) | 221.4 (8.717) | 298.5 (11.752) | 230.0 (9.055) | 122.3 (4.815) | 1,736.1 (68.35) |
| Araw ng balasaking pag-ulan (≥ 0.1 mm) | 8 | 6 | 5 | 6 | 11 | 12 | 15 | 15 | 14 | 15 | 15 | 12 | 134 |
| Balasaking halumigmig na matungay (%) | 80 | 77 | 74 | 70 | 70 | 70 | 71 | 72 | 73 | 75 | 78 | 80 | 74 |
| Buwanang tamtaman ng sikat ng araw | 135.4 | 174.9 | 218.3 | 253.3 | 230.9 | 231.9 | 223.2 | 172.0 | 158.4 | 142.2 | 119.0 | 128.2 | 2,187.7 |
| [kailangan ng sanggunian] | |||||||||||||
Demograpiko
| Taon | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 16,105 | — |
| 1918 | 19,298 | +1.21% |
| 1939 | 27,643 | +1.73% |
| 1948 | 29,083 | +0.57% |
| 1960 | 43,074 | +3.33% |
| 1970 | 56,956 | +2.83% |
| 1975 | 62,513 | +1.88% |
| 1980 | 73,507 | +3.29% |
| 1990 | 94,767 | +2.57% |
| 1995 | 107,275 | +2.35% |
| 2000 | 120,645 | +2.55% |
| 2007 | 129,539 | +0.99% |
| 2010 | 138,865 | +2.56% |
| 2015 | 153,502 | +1.93% |
| 2020 | 166,334 | +1.59% |
| Sanggunian: PSA[8][9][10][11] | ||
Mga sanggunian
Mga Kawing Panlabas
- Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.