İrini Papas

Papas, Yunanistan'ın Korent (Korint) şehri yakınındaki Chiliomodi köyünde Irini Lelekou (Ειρήνη Λελέκου) olarak 3 Eylül 1926'da doğdu. Annesi Eleni bir öğretmendi ve babası Stavros, klasik tiyatro dersleri verirdi. Atina'daki Kraliyet Tiyatro Sanatı Okulu'nda dans ve şarkı dersleri aldı.^[6] Doğduğu yıllarda Yunanistan'ın Anadolu'da Türklere yenildiği ve "Küçük Asya Felâketi" adını verdikleri savaş bitmiş, krallık devrilmiş ve 1924'te İkinci Yunanistan Cumhuriyeti ilan edilmişti. Böyle bir ortamda dünyaya gelen Irene'e doğumunda verilen ad Irini Lelekou (Ειρήνη Λελέκου) idi. 12 yaşındayken tiyatro okuluna kaydedilen Irene, profesyonel kariyerinin ilk yıllarında şarkıcı dansöz ve radyo ses sanatçısı olarak çalıştı. Sahne eğitimini Atina'da Antik Yunan tiyatrosu üzerine devam ettiren Irene, aralarında Medea ve Electra'nın da bulunduğu belli başlı tüm klasik rollerde oynadı. Bununla da yetinmeyerek 1950'lerin sonunda çağdaş Yunan tiyatro eserlerinde de rol aldı.

Yunanistan'da çektiği birkaç sinema filminden sonra başta İtalyan ve Fransız filmleri olmak üzere uluslararası filmlerde de rol almaya başladı. Rum asıllı Amerikalı ünlü yönetmen Elia Kazan'la tanışması ona dünya sinemalarının kapılarını açtı Fakat asıl uluslararası ününü 1961 yılında, J. Lee Thompson'ın yönettiği üstün yapım Navaron'un Topları (The Guns of Navarone) filmindeki gözüpek direnişçi Maria Pappadimos rolü ile kazandı. Tiyatroda oynadığı Electra ve Antigone gibi rolleri sinemada da tekrarladı. 1964 yılında Dul Kadın 'ı canlandırdığı Zorba filminde Anthony Quinn ve Alan Bates'le başrolleri paylaştı. 1969'da ise Costa-Gavras'ın efsanevi filmi Ölümsüz'de (Z) vekil'in (Yves Montand) karısı Helene'i oynadı.

Sonra The Trojan Women (1971) ve Ifigeneia (1977) filmlerinde tekrar Yunan Trajedyası'na dönüş yaptı. Arap asıllı Amerikalı yönetmen Moustapha Akkad'ın iki filminde rol aldı. Bunlardan ilki İslamiyet'in yayılışını anlatan 1976 tarihli Çağrı - İslamiyetin Doğuşu (The Message), diğeri de Libya'da İtalyan işgaline karşı direnişin öyküsünü anlatan 1981 tarihli Çöl Aslanı Ömer Muhtar (Lion of the Desert) filmiydi.

ABD televizyonlarında konusunu İncil'den alan "Moses the Lawgiver" (1976) ve "Jacob" (1994) gibi dini yapımlarda rol aldığı gibi dini konulu ilahi plakları da doldurmuştur. Bunlardan en bilineni Vangelis'le birlikte yaptıkları 1979 tarihli "Odes" (Polydor CD 833 864-2) ve "Rhapsodies" (Polydor CD 829 413-2). albümleridir. Ortodokslar arasında çok popüler olmuş geleneksel şarkı ve ilahilerden oluşan bu plaklar Paskalya bayramlarının vazgeçilmezleri arasındadır. Oysa aynı Irene Papas 1970 yılında Yunan rock grubu Aphrodite's Child'ın 666 albümüne vokalist olarak katkıda bulunmuştu. Bu albümde yer alan "∞" (sonsuzluk) adlı parçada sürekli olarak tekrarladığı bir sözcük çok müstehcen bulunmuş ve Polydor plak şirketi plağı iki yıl kadar piyasaya verememişti. 1972'de plak piyasaya çıkınca hem hükûmet hem de dini çevrelerden yoğun tepkiler almıştı.^[7]

Hayatı boyunca özgürlüklerden yana olan Papas 1967'de "Dördüncü Reich"a, yani Yunanistan'ın o dönemdeki askeri hükümetine karşı "kültürel boykot" çağrısında bulundu. Rejime karşı muhalefeti, 1967'de Yunanistan'da askeri cunta iktidara geldiğinde onu ve şarkılarını söylediği Mikis Theodorakis gibi diğer sanatçıları sürgüne gönderdi; İtalya ve New York'ta geçici sürgün hayatı yaşadı. 1974'te cunta düştüğünde Yunanistan'a döndü, hem Atina'da hem de ailesinin Chiliomodi'deki köy evinde zaman geçirdi ve Roma'da çalışmaya devam etti.

1947'de film yönetmeni Alkis Papas ile evlendi fakat 1951'de boşandılar.^[8] 1954'te aktör Marlon Brando ile tanıştı ve uzun ve "gizli bir aşk ilişkisi" oldu.^[9] 1957'de yapımcı Jose Kohn ile evlendi; bu evlilik daha sonra iptal edildi.2003 yılında Anna-Marie Vakfı'nın yönetim kurulunda görev yaptı.^[10] 2018 yılında, beş yıldır Alzheimer hastası olduğu açıklandı.^[11] 14 Eylül 2022'de doğum yeri Korint, Yunanistan'da Alzheimer hastalığı nedeniyle 93 yaşında öldü.

• Navaron'un Topları (The Guns of Navarone) (1961)...Maria Pappadimos
• Antigoni(1961)...Antigone
• Electra...Elektra
• Zorba (1964)..Dul kadın
• Ölümsüz (Z) (1969)...Helene, vekil'in karısı
• Anne of the Thousand Days (1969) .... Aragon Kraliçesi Katherine
• Çağrı - İslamiyetin Doğuşu (The Message) (1976) .... Hind
• Mirasçılar (Bloodline) (1979) ... Simonetta Palazzi
• Çöl Aslanı Ömer Muhtar (Lion of the Desert) (1981) .... Mabrouka
• The All Pepper Social Worker (Italian, "L'assistente sociale tutto pepe", 1981)^[12] .... peri
• Manuel's Tribulations (French, "Les Tribulations de Manuel", 1982) (TV series)
• The Ballad of Mameluke (French, "La Ballade de Mamlouk", 1982)^[13]
• Eréndira (Mexico, 1983) .... büyükanne^[14]
• Why Afghanistan? [fr] (French, "Afghanistan pourquoi?" 1983)^[13] .... kültür ataşesi
• The Deserter (Italian, "Il disertore", 1983) .... Mariangela^[14]
• In the Shade of the Great Oak (Italian, ""All'ombra della grande quercia, 1984) (TV mini-series)
• Into the Night (Italian, Tutto in una notte, 1985) .... Shaheen Parvizi^[12][14]
• The Assisi Underground (1985)^[15] .... valide Giuseppina
• Sweet Country (1987)^[16] .... Mrs. Araya
• Chronicle of a Death Foretold (1987)^[17][18] .... Angela'nın annesi
• High Season (1987)^[19] .... Penelope
• A Child Named Jesus [it] (Italian, "Un bambino di nome Gesù", 1987) (TV film)^[12]
• The Cardboard Suitcase (Portuguese, "A Mala de Cartão", 1988) (TV miniseries), as Maria Amélia
• Plato's Banquet [it] (Italian, "Il banchetto di Platone", 1988)^[12] ... Diotima
• Island (1989)^[20] .... Marquise
• The Green-eyed Cavaliers [fr] (French, "Les Cavaliers aux yeux verts", 1990) .... Anasthasie Rouch
• The Detective Inspector [it] (Italian, "L'ispettore anticrimine", 1993)^[12] as Maria
• Stolen Love (Italian, "Amore Rubato", 1993)
• Jacob (1994) (TV film)^[15] .... Rebeccah
• Party (1996) .... Irene^[14]
• The Odyssey (1997) (TV miniseries) .... Anticlea^[14]
• Anxiety ("Inquietude", 1998) .... anne^[14]
• Yerma (Spanish, 1998) .... yaşlı pagan kadın^[14]
• Corelli'nin Mandolini (Captain Corelli's Mandolin) (2001) .... Drosoula
• A Talking Picture (2003) .... Helena^[21]

• Sinema oyuncusu Katharine Hepburn ve Yunan Başbakanı Andreas Papandreu ile çok sıkı dostlukları vardı. Federico Fellini ise onun büyük bir hayranıydı. Aktör Marlon Brando'nun ölümünden sonra verdiği bir röportajda Papas, Brando ile bir ilişkisi olduğunu itiraf etmişti.

• imdb.com20 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• allmovie.com26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.