Yunanlar
Yunanlar ya da Helenler (Yunanca: Έλληνες, romanize: Éllines, Yunanca telaffuz: [ˈeĺἱnes]), Yunanistan, Kıbrıs, Arnavutluk, İtalya, Türkiye, Mısır ve Doğu Akdeniz'i çevreleyen diğer ülkelerde yaşamış veya yaşayan, aynı zamanda da dünya çapına yayılmış ve diasporalar oluşturmuş bir etnik grup.[45]
Έλληνες (Éllines) | |
|---|---|
 | |
| Toplam nüfus | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Yunanistan 9.903.268[a][3][4] Kıbrıs 721.000[b][5][6][7](2011, sayım) | |
 Birleşik Devletler | 1.279.000–3.000.000[b] (2016, tahminî)[8][9] |
 Almanya | 443,000[{{{2}}}] (2016, tahminî)[10] |
 Avustralya | 422,234 (2011, sayım)[11] |
 Birleşik Krallık | 345.000-400.000 (2011, tahminî)[12] |
 Kanada | 271.405[d] (2016 nüfus sayımı)[13] |
 Arnavutluk | 215.000[14] |
 Güney Afrika | 138.000 (2011, tahminî)[15] |
 İtalya | 110,000–200,000[e] (2013, tahminî)[16][17][18] |
 Mısır | 110.000[19][20] |
 Şili | 100.000[21] |
 Ukrayna | 91.000 (2011, tahminî)[22] |
 Güney Afrika | 55.000 (2008, tahminî)[23] |
 Rusya | 85.640 (2010, sayım)[24] |
 Brezilya | 50,000[f][25] |
 Fransa | 35.000 (2013, tahminî)[26] |
 Belçika | 35.000 (2011, tahminî)[27] |
 Arjantin | 30.000–50.000 (2013, tahminî)[28] |
 Bulgaristan | 28.500 (2011, tahminî)[29] |
 Hollanda | 25.709[30] |
 Uruguay | 25.000–28.000 (2011, sayım)[31] |
 İsveç | 24.736 (2012, sayım)[32] |
 Gürcistan | 15.000 (2011, tahminî)[33] |
 Çekya | 12.000[34] |
 Kazakistan | 10.000–12.000 (2011, tahminî)[35] |
 İsviçre | 11.000 (2015, tahminî)[36] |
 Romanya | 10.000 (2013, tahminî)[37] |
 Özbekistan | 9.500 (2000, tahminî)[38] |
 Avusturya | 5.261[39] |
 Macaristan | 4.454 (2016, sayım)[40] |
 Türkiye | 4.000–49.143[g][41][42] |
| Diller | |
| Din | |
Büyük çoğunluğu Rum Ortodoks,[43] diğer | |
3.000.000 Yunan kökenlinin varlığı tahmin edilmektedir.[44] Ayrıca Kanada'da etnik kökenleri belirsiz olmakla birlikte 3.395 Kıbrıslı yaşamaktadır. a Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin vatandaşları. Yunan hükümetleri ulusal nüfus sayımında etnik köken ile ilgili bilgi toplamaz. b Yunan soyundan gelenlerle birlikte. c "Kültürel kökleri" olan kişilerle birlikte d Etnik kökenleri arasında "Yunan" olanlar ile birlikte. Etnik kökeni tamamen "Yunan" olanların sayısı ise 145,250'dir. Ayrıca Kanada'da etnik kökeni beyan edilmemiş 3.395 Kıbrıslı yaşamaktadır. e Yaklaşık 60.000 Griko ve 2. Dünya Savaşı sonrası 30.000 göçmen ile birlikte. f Soyunda Yunan olanlar ile birlikte. g Müslüman Rumlar ile birlikte | |
Yunanların MÖ 20. yüzyılda kitleler hâlinde Balkan Yarımadası'nın güneyine göç ettiklerine inanılır. Yunanlar zamanla Anadolu'da ve Karadeniz sahillerinde ticaret kolonileri kurmuşlar ve gerek Anadolu'da gerekse de Yunanistan'da uzun yıllar hüküm sürmüşlerdir. Roma İmparatorluğu'nun giderek güç kazanması ile bağımsızlıklarını koruyamamışlar ve Roma egemenliği altına girmişlerdir. Roma İmparatorluğu'nun kalıcı tetrarşiye giderek ikiye ayrılması ile doğu kanadında Bizans İmparatorluğu kuruldu. 1000 yıldan fazla tarih sahnesinde rol oynayan Bizans İmparatorluğu, Osmanlı Devleti'nin Konstantinopolis'i fethetmesi ile yıkıldı, Trabzon ve Mora'nın alınması ile de dirilme umutlarını kaybetti. Osmanlı Devleti, İstanbul'daki Ortodoks kilisesinin şehirde kalmasına izin verdi ve bu nedenle Yunanlar uzun yıllar göç etmeden Osmanlı egemenliği altında yaşadılar. Fakat bunun yanında şehir alındığında birçok bilim insanı ve filozof Avrupa'ya göç etti.[kaynak belirtilmeli] Osmanlı egemenliğindeki Yunanlar 1832'de Osmanlı Devleti'nden ayrılarak kendi krallıklarını kurdular. 1923 yılında Lozan Anlaşması ile Türkiye'de yaşayan Rumlar ve Yunanistan'da yaşayan Türkler nüfus mübadelesi sonucunda yer değiştirdi. 1923'te 12,4 milyon[46][47] olan Türkiye nüfusundan 1,2 milyon Yunan ayrıldı.[48] Buna karşılık 5 milyon[49] nüfuslu Yunanistan'dan 500.000 Türk Türkiye'ye göç etti.[48]
Adlandırma
Bu etnik grubu adlandırmak için kullanılan bir diğer kelime de '"Yunanlı"' dır. TDK, bu adlandırmayı halk ağzı olarak nitelendirerek doğrusu olarak Yunan ı işaret eder.[50] Fakat bazı akademik çerçevelerde doğru kullanımın Yunanlı olduğu savunulur. Bu argümanın en büyük dayanağı, Yunan adının başlı başına zaten İbranice, Arapça ve Farsça gibi dillerde Yunanistan, yani ülke anlamında kullanılmasıdır.[51]
Din
Yunanlar tarih öncesi dönemden beri pek çok inanca mensup olmuşlardı. Bunların ilki çok ilahlı Helen dinidir. Günümüzde Yunan halkının büyük çoğunluğu Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine bağlıdır. Osmanlı egemenliğine girdiği zamanlarda Helenlerin hatrı sayılır bir kısmı Müslümanlaştırılmıştır.[kaynak belirtilmeli] Bugün Yunanistan'daki Müslümanların neredeyse tümünü Pomaklar, Anadolu iskânıyla gelen Türkler, Romanlar, Arnavutlar ve Afrikalılar oluşturur.
Dil
Yunanistan'da resmî dil Yunancanın Dimotiki şivesidir. (Yun. δημοτική "Dimotiki" okunur) 1976'dan beri Yunanistan'ın ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin resmî dilidir.[kaynak belirtilmeli] Yunanca (Ελληνικά - Elinika) 3.000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Hint-Avrupa dil ailesine aittir. Antik Yunanca Klasik Yunan uygarlığının dili olarak kullanılmıştır. Modern Yunanca Antik Yunancadan oldukça farklı olmakla beraber köken olarak ona dayanır. Yunanca, Yunan alfabesi kullanılarak yazılır.
Modern Yunanca dünyada, çoğunluğu Yunanistan'da olmakla beraber, Avustralya, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaklaşık 15 milyon kişinin anadilidir. Türkiye'de anadili Yunanca olan yaklaşık 2.000 Rum olduğu sanılmaktadır. Bunların hemen hemen hepsi İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'da yaşar.[kaynak belirtilmeli]
Şiveler
- Demotiki (Δημοτική)
- Katarevusa (Καθαρεύουσα)
- Tsakonika (Τσακωνικά)
- Pontus (Ποντιακά)
- Kapadokya (Καππαδοκικά)
- Güney İtalya (Κατωιταλικά)
- Yevanik (Yahudi Yunancası) (γεβανικά, יווניטיקה)
Demografi
Bugün dünyada yaklaşık 13 milyon, başka kaynaklara göre 14-17 milyon[52] Yunan'ın olduğu sanılmaktadır. Anavatanda yaşayanların yanı sıra diğer ülkelerde çalışan, gurbette olan birçok etnik Yunan vardır. Avrupa'nın hemen her ülkesinde, Amerika'da ve Avustralya'da Yunanlar bulunur.
1 milyondan fazla
500.000 - 1 milyon arası
100.000 - 500.000 arası
25.000 - 100.000 arası
1.000 - 25.000 arası
1.000'den az
| Panama | Zambiya | Kırgızistan | Danimarka | |||
| Etiyopya | Makedonya | Ürdün | Norveç | |||
| İspanya | Bahamalar | Nijerya | Tanzanya | |||
| İsrail | Sudan | Azerbaycan | Peru | |||
| Litvanya | Malavi | Kolombiya | Cibuti | |||
| Finlandiya | Portekiz | Kuveyt | Letonya | |||
| Japonya | Çin |