Aryabhata
Āryabhaṭa (Devanāgarī: आर्यभट) (MS 476 – 550), klasik Hint matematik ve astronomi geleneklerinden bir Hint bilim insanıdır. Bugün evrensel olarak kullanılan Hint-Arap rakam sisteminin babasıdır. Tanınmış eserleri Aryabhatiya ve Arya-Siddhanta'dır.
Āryabhaṭa | |
|---|---|
 Aryabhata'yı tasvir eden heykel IUCAA, Pune | |
| Kendi dilinde adı | आर्यभट |
| Doğum | MÖ. 476 Kusumapura (Pataliputra) (günümüzde Patna, Hindistan)[1] |
| Ölüm | MÖ. 550 (73–74 yaşlarında)[2] Patna |
| Tanınma nedeni | Ay tutulması ve güneş tutulması, Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönüşü, Ay tarafından ışığın yansıması, sinüzoidal fonksiyonlar konularının açıklanması, tek değişkenli ikinci dereceden denklemlerin çözümü, π değerinin 4 ondalık basamağa kadar doğru yaklaşık değerleri, Dünya'nın çapı, sidereal yıl uzunluğunun hesaplanması, Āryabhaṭīya ve Arya-siddhanta adlı eserleri |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, astronomi |
| Etkilendikleri | Surya Siddhanta |
| Etkiledikleri | Lalla, Bhaskara I, Brahmagupta, Varahamihira |
Dönem: Gupta çağı | |
Matematik alanında trigonometri, basamak değer(l)i sistem, ölçüm gibi dallarda çalışmaları bulunurken, astronomi alanında Güneş Sistemi'nin hareketleri, tutulmalar gibi konularda çalışmalar yapmıştır. Hint bilgin, pi sayısı adı verilen; bir dairenin çevresinin çapına bölümü ile elde edilen sayıyı günümüzdeki değerine, oldukça yakın olarak hesapladı. Çalışmaları bilim dünyasını etkilemiş, eserlerinin İslam coğrafyasında Arapçaya çevrilmesi sonrası, bu coğrafyadaki çoğu Müslüman bilim insanı onun kanıtlarını ve sonuçlarını değerlendirmiştir. Harezmi ve Biruni gibi bilim adamlarının Aryabhata'nın sonuçlarını kullandığı ve zaman zaman alıntıladığı bilinmektedir.
Aryabhata'nın çalışmaları günümüz bilim terminolojisini de etkilemiştir. Örneğin sinüs, kosinüs gibi kavramlar aslında Aryabhata'nın kendi çalışmalarında kullandığı terimlerin yanlış transkripsiyonları sonucu ortaya çıkmışlardır.[3]