CD Projekt
CD Projekt (Lehçe telaffuz: [ˌt̻͡s̪ɛˈdɛ ˈprɔjɛkt̪]), Varşova merkezli Polonyalı video oyunu geliştiricisi ve yayımcısı firma. 1994 yılında Marcin Iwiński ve Michał Kiciński tarafından kurulan firma, 2002 yılında CD Projekt Red ismiyle açtığı oyun stüdyosu tarafından geliştirilen The Witcher video oyunu serisi ile tanınmaktadır. Aynı zamanda internet üzerinden video oyunu satan GOG.com adlı site de bu firmaya bağlıdır.
 Mayıs 2014'ten beri kullanılan logo | |
| Tip | Halka açık |
|---|---|
| Menkul değer sembolü | VMKB: CDR |
| ISIN | PLOPTTC00011 |
| Kuruluş | 1994) |
| Kurucu |
|
| Genel merkezi | , |
| Önemli kişiler | Adam Kiciński (Başkan, CEO) Marcin Iwiński (CEO) Piotr Nielubowicz (CFO) |
| Ürün | |
| Gelir |  PLN 888.1 milyon (2021)[1] |
| Net gelir | PLN 208.9 milyon (2021)[1] |
| Toplam varlık | PLN 2.15 milyar (2021)[1] |
| Öz kaynak | PLN 1.89 milyar (2021)[1] |
| Sahibi | Marcin Iwiński (%12.78) Michał Kiciński (10.36%) Piotr Nielubowicz (6.81%) Adam Kiciński (%4.02)[2] |
| Çalışan sayısı |  1.111 (2019)[3] |
| Web sitesi | cdprojekt.com/en/ |
Firma, iki Baldur's Gate oyununu Lehçeye çevirmek için Interplay ile anlaşarak Batı yapımı video oyunlarını ülkesindeki oyunculara kazandırmak istemiş ancak Interplay'in yaşadığı finansal zorluklar sebebiyle CD Projekt'in üzerinde çalıştığı Baldur's Gate: Dark Alliance oyununun bilgisayar sürümü iptal edilmiştir. Böylelikle Andrzej Sapkowski'nin kitaplarına dayanan The Witcher için çalışmalar başlamıştır.
The Witcher'ın piyasaya sürülmesinin ardından firma, The Witcher: White Wolf adlı bir konsol sürümü için çalışmalara başlamıştır ancak geliştirme sürecinde yaşanan sorunlar ve artan maliyetler firmayı iflasın eşiğine getirmiştir. CD Projekt daha sonra 2011'de The Witcher 2: Assassins of Kings ve 2015'te The Witcher 3: Wild Hunt'ı piyasaya sürmüştür ve son oyunu ile birçok farklı Yılın Oyunu ödülü ödülü kazanmıştır.[4] Şirketin bir sonraki projesi, masa oyunu Cyberpunk 2020'ye dayanan ve açık dünya rol yapma oyunu olarak çıkış yapacak olan Cyberpunk 2077'dir ve bunun için Wrocław'da yeni bir ekip kurulmuştur.
2008 yılında CD Projekt tarafından oyuncuların eski oyunları deneyimlemesi için bir video oyunu dağıtım hizmeti olan GOG.com kuruldu. Kuruluş misyonu oyunculara dijital haklar yönetimi (DRM) içermeyen oyunları sunmaktı. Daha sonra misyonu, yeni nesil AAA seviyesi oyunları ve bağımsız oyunları kapsayacak şekilde genişletildi. Ayrıca şirketin, video oyunlarında DRM'ye karşı olduğu ve ücretsiz indirilebilir içeriğin bir standart haline gelmesini istediği bilinmektedir.
Eylül 2017 itibarıyla, 2,3 milyar dolar değeri ile Polonya'da halka açık en büyük video oyun şirketi[5] ve Mayıs 2020 itibarıyla 8,1 milyar dolar piyasa değeri ile Ubisoft'u geçerek Avrupa'nın en büyük video oyunu şirketi olmuştur.[6] Yaşanan değer artışları Cyberpunk 2077'nin sorunlu çıkışıyla birlikte son bulmuş ve şirket değer kaybetmeye başlamıştır. Ağustos 2021 itibarıyla şirketin değeri 4,8 milyar dolar civarındadır.[7]
Tarih
Kuruluş
CD Projekt, Marcin Iwiński ve Michał Kiciński tarafından Mayıs 1994'te kuruldu.[8] Iwiński, çocukken video oyunları oynamaktan hoşlandığını ancak Polonya'da (o zamanlar Sovyetler Birliği'nin etkisi altındaydılar) bunun çok mümkün olmadığını söylemiştir. Marcin Iwiński ise lisede, Batı yapımı video oyunlarının kırılmış sürümlerini sattığını belirtmiştir.[9] Ayrıca Iwiński, ilerleyen zamanlarda da iş ortağı olacak olan Kiciński ile lisede tanışmıştır ve birlikte video oyunları satmaya başlamışlardır.[10]
Oyun satımını yasal yollardan yapmak isteyen ikili, Amerikalı perakendecilerden oyun ithal ederek satmaya başlamışlar ve ülkenin ilk CD-ROM ile oyun ithalatçılarından birisi olmuşlardır.[11] 90'lı yılların başlarında, Polonya'nın serbest piyasa ekonomisine dayalı bir sisteme geçmesiyle, 1994 yılının ikinci çeyreğinde CD Projekt'i kurdular. Sadece iki bin dolar sermayeye sahiplerdi ve bir arkadaşlarının evini kira ödemeden ofis olarak kullandılar.[9][10]
Yerelleştirme
CD Projekt kurulduğunda karşılaştıkları ilk ve en büyük zorlukları, video oyunların telif haklarıydı. Şirket Polonya'da oyun çevirmenliği yapan ilk şirketlerden biriydi. Iwiński'nin aktardığına göre, ürünlerinin çoğu küçük, bağımsız ve genellikle aileler tarafından işletilen dükkanlara satıldı. 1996'da Seven Stars ve Leryx-LongSoft gibi geliştiriciler için kısmi, ertesi yıl sonra kapsamlı çevirilere başladılar.[12] Iwiński'ye göre, başarıyla yerelleştirdikleri ilk oyunlardan biri Ace Venturaydı; önceki yerelleştirmeler yüzlerce kopya satılmışken, Ace Ventura binlerce kopya satmıştı ve bu, yerelleştirme girişimlerinin başarısını ve devamlılığını sağlamıştır.[13] CD Projekt'in bu başarısı, hedeflerini yükseltmeye itti. Baldur's Gatein Lehçe çevirisi için BioWare ve Interplay ile görüşmeler yapıldı. Bu girişimlerinin neticesinde marka adının Polonya'da popüler olması bekleniliyordu çünkü hiçbir perakendecinin İngilizceden Lehçeye çevirmede başarılı olamayacağını hissettiler. CD Projekt adının popülaritesini artırmak için, oyunun ambalajına fazladan öğeler eklediler ve karakterleri seslendirmek için tanınmış Leh aktörleri işe aldılar. Tüm uğraşları karşılığını verdi ve oyun çıktığı gün içerisinde 18.000 sipariş aldı (dönemine göre diğer oyunların sayılarından daha yüksek bir sayı).
Şirket, Baldur's Gate'in çıkışından sonra Interplay ile çalışmaya devam ederek bir sonraki Baldur's Gate oyunu olan Baldur's Gate: Dark Alliance için PC sürümü hazırlama konusunda anlaşma yaptı. Bu sürümün geliştirme aşamasında Sebastian Zieliński (Mortyr 2093-1944'ü geliştiren) ve Adam Badowski işe alındı. Geliştirme sürecinin altıncı ayında Interplay finansal sorunlar yaşadığı gerekçesiyle PC sürümünü iptal etti. CD Projekt, Dark Alliance'ın iptalinden sonra diğer oyunları yerelleştirmeye devam etti ve 2003-2004 yıllarında Business Gazelle ödüllerini aldı.[14]
CD Projekt Red
CD Projekt'in kurucuları, Dark Alliance'ın iptalinden şirket hedefinin oyun dağıtıcısı mı yoksa geliştiricisi mi olacağını kararlaştırma sürecine girdi. İlk oyunları iptal edilen şirket, oyun için hazırladıkları kodları, hakları CD Projekt'e ait olacak ilk orijinal oyunlarını geliştirmek üzere kullanmayı planladılar.[9][10] Andrzej Sapkowski'nin (Polonya'da popüler) Wiedźmin kitaplarına dayanan bir oyun serisi geliştirme fikirleri, yazarın şirketi tarafından kabul edildi. Serinin hakları 1997 yılında Metropolis Software tarafından satın alınmış ve ilk bölümün oynanabilir bir versiyonu yapılmıştı, ancak sonrasında bu çalışmalar sonlandırıldı.[15] Daha sonra, 2002 yılında seri hakları CD Projekt tarafından satın alındı. Iwiński'ye göre, o ve Kiciński'nin nasıl video oyunu geliştireceklerine dair hiçbir fikirleri yoktu.[10]
— CD Projekt kurucu ortağı Marcin Iwiński, yayımcının 'Witcher' demosunu reddetmesi üzerine[10]
Oyunu geliştirmek için, 2002 yılında Łódź'da bir video oyunu geliştirme stüdyosu (Sebastian Zieliński başkanlığında CD Projekt Red Sp. Z o.o.) kuruldu. Stüdyo, Adam Badowski'nin "bir parça saçmalık" dediği bir demo hazırladı. Demo, Dark Alliance ve Diablo'ya benzeyen yukarıdan aşağıya bir bakış açısına sahip rol yapma oyunuydu ve Mortyr'da kullanılan oyun motoru kullanıldı. Iwiński ve Kiciński, demo başarılı olmadan birkaç yayımcıya tanıtmıştı. Źódź ofisi kapandı ve Zieliński dışındaki personel Varşova genel merkezine taşındı.[10]
Zieliński şirketten ayrıldıktan sonra projeye Kiciński başkanlık etti. Oyunun geliştirme aşaması devam ederken demo kullanılmamaya başlandı. CD Projekt'e göre, geliştirme ekibinin oyun için farklı fikirleri vardı ve belirli bir hedefi yoktu; sonuç olarak, 2003 yılında taslak aşamasına geri döndü.[16][17] Video oyunu geliştirme konusunda tecrübesi olmayan ekip, yaklaşık iki yıl boyunca yapım aşamasını organize etti.[11] Oyunu tanıtmaya karar veren firma, 2004'te BioWare'dan yardım alarak E3 Oyun Fuarı'nda Jade Empire yanındaki stant alanının kendileri için ayrılmasını istediler. BioWare ayrıca Aurora oyun motorunu şirkete lisansladı.[18]
Oyunun bütçesi beklentileri aştı. 15 kişilik geliştirici ekip, 20 milyon złoty ile 100'e genişletildi. Iwiński'ye göre, içerik miktarı bütçe sıkıntısından dolayı oyundan çıkartıldı ancak karakterlerin kişilikleri korundu; bu seferde, oyunun Lehçe metninin İngilizceye çevrilmesi zorlayıcı olmuştu.[19] Atari oyunu yayınlamayı kabul etti.[20] Beş yıllık geliştirme sürecinden sonra,[11] oyun Wiedźmin'e uluslararası bir kitle kazandırmıştı ve böylece şirket, Adrian Chmielarz tarafından yazılan İngilizce ismi olan The Witcher'ı benimseyip kullanmıştır.[15] The Witcher, 2007'de genel olarak olumlu eleştiriler alarak piyasaya sürüldü.[21]
Satış rakamları tatmin ediciydi ve bir sonraki oyunun geliştirme aşaması, The Witcher'ın piyasaya sürülmesinden hemen sonra başladı. Ekip, The Witcher 2: Assassins of Kings için tasarım çalışmalarına başladı ve The Witcher 3'ün konsollara da çıkabilmesi için yeni bir oyun motoru geliştirme denemeleri yaptılar. Daha sonra The Witcher'ın konsol versiyonu olan The Witcher: White Wolf üzerinde çalışmaya başlanmış ancak durdurulmuştur.[10] Konsol sürümü için Fransız stüdyo Widescreen Games ile işbirliği yapsalar da, geliştirme sürecinde sorunlar yaşanmaya başlandı. Widescreen Games, geliştirme süreci için daha fazla insan gücü, para ve zaman talep etti ve ödeme yapılmadığından şikayet etti;[22] Iwiński'ye göre, CD Projekt onlara kendi personelinden daha fazlasını ödedi. Proje iptal edilerek askıya alındı.[23] Karardan memnun olmayan Atari, CD Projekt'in konsol geliştirmesine yaptığı yatırımın geri ödenmesini istemiş; Iwiński, Atari'nin serinin bir sonraki oyunu olan The Witcher 2'nin Kuzey Amerika yayımcısı olacağını kabul etmiştir.[10] CD Projekt 2008'de Metropolis Software'i satın almıştır.[24]
The Witcher: White Wolf konusundaki anlaşmazlık pahalıya mal oldu.[25] Şirket, 2007-08 mali krizinin etkisiyle iflasın eşiğine geldi.[10] Mali açıdan zor duruma düşmek istemeyen geliştirici ekip, Witcher 3 motoruyla Witcher 2'ye odaklanmaya karar verdi. Motor geliştirildiğinde (REDengine olarak bilinir), geliştirilecek oyunlar diğer konsollara da aktarılabilir duruma gelmişti.[26] Şirket The Witcher 2'yi geliştirmek için, Metropolis'in They adlı birinci şahıs nişancı oyununun geliştirmesini askıya aldı.[27] Üç buçuk yıllık geliştirme sürecinin ardından, The Witcher 2: Assassins of Kings, birçok eleştirel övgü alarak[10] 2011 yılında piyasaya sürüldü ve 1,7 milyondan fazla kopya sattı.[28]
CD Projekt, The Witcher 2'den sonra, diğer oyunlarına benzer kalitede açık dünya oyunu geliştirmek istemiş ve bunun Witcher 2.5 olarak adlandırılıp eleştirilmemesi için yeni özellikler eklemek istemiştir. Oyunun grafik sınırlarını zorlayıp, yalnızca bilgisayar ve sekizinci nesil konsollar için piyasaya sürmek istediler. Bu karar, oyunun eski nesil konsollar için de piyasaya sürülüp daha fazla kâr elde edilmesini isteyenler ile alınan kararı destekleyen ekip üyeleri arasında bir tartışma başlattı.[10] Tüm bu tartışmaların akabinde, The Witcher 3: Wild Hunt'ın geliştirilmesi üç buçuk yıl sürdü[11] ve şirkete 81 milyon dolardan fazlaya mal oldu.[10][29] Birden fazla gecikmeden sonra, Mayıs 2015'te birçok eleştirel övgü alarak piyasaya sürüldü.[30] Oyun, ilk altı hafta sonunda altı milyon kopya satarak 2015'in ilk yarısında 236 milyon złoty (62.5 milyon dolar) kâr sağladı.[31][32] Oyunun çıkışının ardından 16 ücretsiz ek paket ve iki ücretli genişleme paketi yayınladı: Hearts of Stone ve Blood and Wine.[33] CD Projekt daha sonra iki Witcher oyunu daha yayınladı: PC, iOS ve Android için bir masa oyunu olan The Witcher: Adventure Game[34] ve iOS ve Android için çevrimiçi çok oyunculu savaş arenası oyunu The Witcher: Battle Arena.[35]
Aralık 2015'te CD Projekt Red, The Game Awards 2015'te "Yılın Geliştiricisi" ödülünü kazandı.[36] Mart 2016'da şirket, gelişimde başka bir rol yapma oyununa sahip olduklarını ve 2017-2021 döneminde yayınlanmasının planlandığını açıkladı.[37] E3 2016'da şirket, The Witcher 3'ün Gwent olarak bilinen popüler kart oyununa dayanan Gwent: The Witcher Card Game'i duyurdu.[38]
Mart 2018'de, Wrocław'da, Cyberpunk 2077'nin geliştirilmesini destekleyen yeni bir stüdyonun açıldığı açıklandı. CD Projekt Red Wrocław olarak bilinen Stranger New Things stüdyosu, eski Techland COO'su Pawel Zawodny tarafından kurulmuştu ve yine onun başkanlığında eski Techland ve IO Interactive çalışanları ve CD Projekt Red çalışanlarından oluşarak oyunun geliştirilme sürecine dahil oldular.[39] CD Projekt Ağustos 2018'de, mobil oyun odaklı geliştirme stüdyosu olan Spokko'yu kurduğunu açıkladı.[40]
9 Şubat 2021'de CD Projekt Red, Twitter üzerinden bir grup ya da bir kişi tarafından güvenlik sistemlerinin aşıldığını duyurdu. Hackleyen kişi, Witcher 3'ün yeni versiyonlarını, Cyberpunk'ın güncelleme dosyalarını ve bazı dokümanları sildiğini[41] ve eğer CD Projekt tarafından belli bir miktar fidye ödemesi almazsa şirketin itibarını yok edecek dokümanları basın ile paylaşacağını söyleyerek tehdit etti.[42] CD Projekt ise kesinlikle fidye vermeyeceklerini ve şirketin ilgili makamlarının bu hacker'ı bulmak üzerinde çalıştıklarını söylemiştir.[42][43]
30 Mart 2021'de Digital Scapes'i satın aldı ve adının CD Projekt Red Vancouver olarak değiştireceğini duyurdu.
REDengine
REDengine, CD Projekt Red tarafından çizgisel olmayan rol yapma video oyunları için geliştirilen bir oyun motorudur.[44] Daha önce The Witcher'ın geliştirilmesi için BioWare'ın CD Projekt Red'e lisansladığı Aurora'nın yerini almıştır.
REDengine, 32 ve 64 bit çapraz platform yazılımıdır ve Microsoft Windows altında çalışabilir.[44] İlk kez Microsoft Windows için The Witcher 2: Assassins of Kings'te kullanılmıştır.[45] REDengine'nin güncellenmiş bir sürümü olan REDengine 2, Xbox 360,[46] macOS[47] ve Linux altında da çalışır ancak bu bağlantı noktaları eON adı verilen Wine'a benzer bir uyumluluk katmanı kullanılarak yapılmıştır. REDengine 3, yalnızca 64 bit yazılım platformu için tasarlanmıştır ve ayrıca PlayStation 4,[48] Xbox One ve Nintendo Switch altında çalışır.
REDengine 2'de fizik için Havok, kullanıcı arayüzü için Scaleform GFx ve ses için FMOD gibi ara katman yazılımları kullanıldı.[49] Motor, The Witcher 2'nin Xbox 360 bağlantı noktası için kullanıldı.[50]
REDengine 3, yalnızca 64 bit yazılım platformunda çalışacak şekilde tasarlanmıştır. CD Projekt Red, The Witcher 3: Wild Hunt gibi açık dünya[44] video oyun ortamlarını geliştirmek amacıyla REDengine 3'ü yarattı. Önceki motora göre REDengine 3 ile yüz ve diğer animasyonlar iyileştirilmiş,[44] ışık efektlerinin düşük kontrast oranından etkilenmemesi sağlanmış,[44] bulut, buğu, sis, duman ve diğer parçacık efektlerinin gelişmiş şekilde oluşturulmasını sağlayan efektler desteklenmiştir. Yüksek çözünürlüklü doku oluşturma ve haritalama, dinamik fizik ve gelişmiş diyalog dudak senkronizasyon sistemi de desteklenmiştir ancak doku akışındaki sınırlamalar nedeniyle, yüksek çözünürlüklü dokuların kullanımı her zaman verimli olmayabilir.
Cyberpunk 2077, REDengine'nin bir sonraki serisi olan REDengine 4'ü kullanacak.[51] Yeni sürüm ışın izlemeli küresel ışıklandırma ve diğer efektleri destekler olacak ve bu yenilikler Cyberpunk 2077'de mevcut olacaktır.[52]
Alt Şirketler ve Stüdyolar
| İsim | Lokasyon | Kuruluş | Satın Alınma | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| GOG.com | Varşova | 2008 | — | Dijital video oyun dağıtım platformu |
| CD Projekt RED 28 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | 2002 | — | ||
| CD Projekt RED Wrocław | Wrocław | 2018 | — | |
| CD Projekt RED Cracow | Kraków | 2013 | — | |
| CD Projekt RED Vancouver | Vancouver | 2012 | 2021 | Eski ismi Digital Spaces Studios |
| Spokko 27 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | Varşova | 2018 | — | CD Projekt tarafından mobil oyun geliştirme odaklı kurulan stüdyo[53] |
Geliştirilen Oyunlar
CD Projekt Red, Geralt'ın son oyununun The Witcher 3: Wild Hunt olacağına karar vermeden önce üç Witcher oyunu geliştirdi.[28][54] Witcher serisinin geleceğiyle ilgili olarak, The Witcher 3 oyun direktörü Konrad Tomaszkiewicz, Mayıs 2016'da seri üzerinde gelecekte çalışmaya devam etmeyi umduğunu ancak planlanan bir şey olmadığını belirtmiştir.[55] 2017 itibarıyla seri 33 milyondan fazla kopya satmıştır.[56]
Şirketin bir sonraki projesi, Mike Pondsmith tarafından oluşturulan Cyberpunk 2020 isimli masa-üstü rol yapma oyununa dayanan, açık dünya temalı rol yapma oyunu Cyberpunk 2077 olmuştur. Mayıs 2012'de uluslararası bir geliştirme ekibi[57] ile tanıtılan oyunu, CD Projekt, The Witcher 3'ten "çok daha büyük" olarak tanımlamıştır.[28] Oyunun ilk çıkış tarihi 16 Nisan 2020 olarak açıklanmış,[58] bu tarih daha sonra 17 Eylül 2020 olarak değiştirilmiştir.[59] CD Projekt Red yeni bir açıklama yaparak oyunun 17 Eylül'den 19 Kasım'a ertelendiğini duyurmuştur. Kraków'daki CD Projekt'in önceki oyunlarının geliştirilmesine yardımcı olan bir başka CD Projekt ofisinin gelecekte kendi oyunlarını geliştirmesi bekleniyor.[37] Ayrıca CD Projekt Red, 2021 yılına kadar bir başka AAA oyunu daha yayınlamayı planlamaktadır.[60]
Firmanın Mart 2022'de yayınlandığı duyuruda,yeni bir Witcher oyun serisinin geliştirilme aşamasında olduğu, Epic Games ile yaptıkları çok yıllı ortaklık ile REDEngine oyun motorundan Unreal Engine 5'e geçileceği ve yeni oyun motoru ile ana hedefin açık dünya deneyimini geliştirilmesinde kullanılacağı belirtildi.[61]
| Yıl | İsim | Platform(lar) | Oyun Motoru | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 2007 | The Witcher | Windows, macOS | Aurora | Gelişmiş Sürüm 2008'de piyasaya sürüldü |
| 2011 | The Witcher 2: Assassins of Kings | Windows, X360, Linux, macOS, | REDengine | Gelişmiş Sürüm 2012'de piyasaya sürüldü |
| 2014 | The Witcher Adventure Game | Windows, Linux, macOS, Android | Yok | Can Explode ile birlikte geliştirilmiştir[62] |
| 2015 | The Witcher Battle Arena | Android, iOS | Unity | Fuero Games ile birlikte geliştirilmiştir[63] |
| The Witcher 3: Wild Hunt | Windows, XOne, PS4, Switch | REDengine 3 | ||
| The Witcher 3 - Hearts of Stone | The Witcher 3 oyununun eklenti paketi | |||
| 2016 | The Witcher 3 - Blood And Wine | |||
| 2018 | Gwent: The Witcher Card Game | Windows, XOne, PS4 | Unity | The Witcher 3'deki Gwent adlı mini oyunun bir yan ürünü |
| Thronebreaker: The Witcher Tales | Windows, XOne, PS4, Switch, | Gwent için hazırlanan Gwent: Thronebreaker olduğu söylenilen, eski tek oyunculu bağımsız oyun[64] | ||
| 2020 | Cyberpunk 2077 | Windows, XOne, XSX, PS4, PS5, Stadia | REDengine 4[51] | |
| 2021 | The Witcher: Monster Slayer | Android, iOS | CD Projekt'in alt şirketi Spokko tarafından geliştirilen, Witcher evreninde geçen artırılmış gerçeklik oyunu | |
| Duyurulacak | İsimsiz The Witcher oyunu | Duyurulacak | Unreal Engine 5 ile geliştiriliyor | Oyun geliştirme aşamasında ve yeni bir Witcher serisi geleceği açıklandı.[61] |