Comandanta Ramona
Comandanta Ramona (d. 1959 - ö. 6 Ocak 2006), Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu'nun (EZLN) Tzotzil halkına mensup yerli otonom devrimcisi. Gerilla olarak Güney Meksika'daki Chiapas'da faaliyet yürüttü. EZLN'nin en çok bilinen kadın aktörlerindendir. Ramona, üçte biri kadınlardan oluşan silahlı güçlerini yöneten yedi kadın komutanlarından biriydi. Aynı zamanda Zapatista Yürütme Konseyi Üyesi ve yoksul kadınların eşitliği için çalışan birimde çalışmaktaydı.[1][2]
Comandanta Ramona | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1959 Chiapas |
| Ölüm | 6 Ocak 2006 |
| Milliyet | Tzotzil |
| Vatandaşlık | Meksika |
| Meslek | Devrimci, gerilla, aktivist |
| Organizasyon | Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu |
| Tanınma nedeni | Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu komutanı |
Biyografi
Ramona, 1959 yılında, kökenleri Maya olan bir ailede Chiapas, Meksika'da doğdu.[3][4] EZLN'ye katılmadan önce, esnaf el sanatları satarak geçimini sağladı. Yoksullukla mücadele amacıyla EZLN'ye katıldı ve Meksika Hükûmeti'nin kamu politikasından etkilenen kadınlar için mücadele etti.[5]
1 Ocak 1994'teki Zapatista Ayaklanmasında Ramona komutanlığındaki isyancılar San Cristóbal de las Casas şehrini kontrol altına aldı. Aynı yıl uzun yıllar sürecek kansere yakalandı, 1995'te bir böbreği alındı.[6]
1996 yılında hükûmet güçlerinin saldırısı sonrası Meksiko'ya gitti ve Ulusal Yerli Kongresi'nin kuruluşuna katıldı.[7] Ardından hükûmet güçleri ile yürütülen barış görüşmelerine katıldı.[8] San Andre Anlaşması'nda yer aldı. Toplum hakları için mücadele etmesindeki ısrar ve barışçıl tavırları nedeniyle sembol haline geldi. Sadece Tzotzilce konuştu ve Tzotzilce ile İspanyolca arasında çeviriler yaptı.
Kamuoyu önüne çıktığı son gün 16 Eylül 2005 idi. 6 Ocak 2006 tarihinde verem nedeniyle öldü. EZLN lideri Subcomandante Marcos, Romano'nun cenaze hizmetleri için diğer aktiviteleri askıya aldıklarını açıkladı.
Mirası
Minyon vücudu, yerli elbiseleri ve ile maskeli yüzü ile tanındı. Doğduğu yerde bir silah ya da bebek taşıyan maskeli Ramona bebekleri üretildi.[9] Sözleri ve aktivistliği ile günümüzde hala adı anılır durumdadır.[10]