Ankara Esenboğa Havalimanı

1900'lerin başı

Ankara’dan sivil amaçlı ilk uçuşlar İstanbul’a gerçekleştirildi. 1933’te küçük bir filoyla ilk düzenli hava yolu oluştu. Sivil havacılık çalışmalarının yoğunlaşmasıyla birlikte Ankara’da yeni bir havaalanı oluşturulmasına karar verildi ve bunun için şehrin batısında bulunan Etimesgut bölgesi seçildi. Güvercinlik Havalimanı'nda yapılan iyileştirme ve geliştirme çalışmalarının ardındansa Etimesgut askerî kullanım için ayrıldı; sivil uçuşlar tekrar buraya kaydırıldı.^[5]

Cumhuriyet’in kuruluşunun ardından Ankara’nın yeniden planlanması gündeme gelmiş; 1927’de bu amaçla bir uluslararası yarışma açılmıştır. Yarışmayı kazanan Hermann Jansen’in planında havaalanı bugünkü Anadolu (eski adıyla Tandoğan) meydanının bulunduğu alanda yer almaktadır.^[6]

1940-50'ler

12 Şubat 1947’de Devlet Hava Yolları ilk dış seferini Güvercinlik-Atina arasında gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin 1944 Chicago Sivil Havacılık Sözleşmesi’ni imzalamasının ardından, İstanbul Yeşilköy’le birlikte Ankara’da da uluslararası bir havalimanı inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Bunun için Bayındırlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen Amerikan Westinghouse-IG White firmaları 1951 yılında başladıkları Esenboğa Havalimanı inşaatını 1955’te tamamlamıştır.

03R-21L pisti ilk yapıldığında 2752x60 boyutlarındadır. Hâlen kullanılmakta olan büyük uçak hangarı 1954’te, teknik blok, kule ve yolcu hizmetlerinin müşterek verildiği terminal binası 1958’de tamamlandı.

1960-70'ler

Takip eden yıllarda Esenboğa Havalimanı’nda ihtiyaca uygun olarak teknik iyileştirme geliştirme çalışmaları yapıldı. Akköprü VOR (VHF omnidirectional radio range) istasyonu 1960'ta açılmış, altı yıl sonra kule ve teknik hizmetlerin terminalden ayrılmasıyla Çubuk VOR binası da devreye girdi. Tamir atölyeleri, idari binalar, depolar ve uçak hangarları da eklenerek havalimanı büyümeye devam etti. İlk dönemde hava trafik kontrolörlerine de Esenboğa’daki DHMİ Havacılık Okulu’nda eğitim veriliyordu.

1980-90'lar

Artan yolcu trafiğine cevap verebilmek için iç hatlar terminali ayrılarak yeni bir bina inşa edildi ve 1984’te faaliyete girdi. Ertesi yıl paralel 3752x45 metre boyutlarındaki 03L-21R pisti kullanıma açıldı. Ayrıca yabancı devlet ve hükûmet başkanlarıyla uluslararası heyetlerin ağırlandığı konukevi de 1982’de tamamlandı.

Esenboğa Havalimanı’nda geliştirme çalışmaları 1990’larda da hızlanarak sürdü. 1994’te dış hatlar charter terminali devreye alındı. Yeni bir teknik blok ve kule, itfaiye binası, arıtma tesisi gibi ilaveler yapıldı.

2000'ler

Yapılan tüm geliştirme çalışmalarına karşın artan trafiğe cevap veremeyen Esenboğa Havalimanı’nın tamamen yenilenmesi için bir mimari proje yarışması düzenlenerek birinci seçilen tasarımın hayata geçirilmesi için 23 Ocak 2004’te ihaleye gidildi. Yap-işlet-devret projesi olarak planlanan ihaleyi TAV 15 yıl 8 ay işletme süresiyle kazandı. Planlanandan bir yıl önce bitirilen yeni terminal, otopark ve bağlı birimler 16 Ekim 2006’da hizmete girdi.

2010'lar

Ankara Esenboğa Havalimanı, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün (ICAO) yaptığı sınıflandırmaya göre CAT III niteliklerine sahip olup meteorolojik koşulların kötü olduğu zamanlarda bile uçak iniş-kalkışına imkân verebilecek düzeydedir.^[7] NASA'nın uzay mekiği programındaki olası bir acil iniş yeri olmuştur.^[8][9]

TAV Havalimanları Mayıs 2023’e kadar havalimanının işletme hakkını elinde tutmaktadır.

2020'ler

Esenboğa Havalimanı, 2020'de Airports Council International tarafından Avrupa'daki en iyi 15-25 milyon yolcu kapasiteli havalimanlarından biri seçildi.^[10]

Esenboğa Havalimanı, DHMİ tarafından 1998’de açılan bir mimari yarışmayla tasarlandı. Yarışmayı mimarlar Ercan Çoban, Ahmet Yertutan, Suzan Esirgen ve Süleyman Bayrak’ın projesi kazandı. Mimar Çoban, yaklaşımlarını "Biz bu arada yolcuyu biraz rahatlatmak istedik. Bu nedenle yaptığımız projede bir kere olabildiğince gün ışığı kullandık. Olabildiğince bu karmaşık işlemleri çok rahat algılanabilir kılmaya çalıştık. Kimsenin kafası karışmadan kapıdan giriyor, karşısında check-in bankoları sonra köprüden geçiyor ve kapılara ulaşıyor. Olabildiğince dingin ve basit” şeklinde özetledi.^[11]

Terminaller

İç ve dış hatlar terminali

Ankara Esenboğa Havalimanı, Türkiye’nin ilk iç ve dış hatları bir arada olan havalimanıdır. Toplam 182 bin metrekareyle ülkenin en büyük dördüncü terminal alanına sahip havalimanı konumundadır. 18 yolcu köprüsü, 18 pasaport gişesi ve dokuz bagaj bantı bulunmaktadır. Toplam 10 milyon yolcu/yıllık kapasiteye sahip terminal binasında 130 check-in kontuarı, dört adet CIP ve bir adet VIP salonu bulunuyor.^[5]

Kargo terminali

Çok sayıda şirket Esenboğa Havalimanı’ndan kargo hizmeti vermektedir.^[12]

Genel havacılık terminali

508 metrekare alanda hizmet veren Ankara Esenboğa Havalimanı Genel Havacılık Terminali Ocak 2012’de açıldı. Terminalde iç ve dış hatlara seyahat edecek yolcuların güvenlik, gümrük, pasaport işlemleri en hızlı şekilde yapılabiliyor.^[13] Terminal Çubuk Yolu, Özel Hangarlar Bölgesi 5 no’lu apronda bulunuyor. İç Hatlar ve Dış Hatlar için ayrılmış iki ayrı salon bulunan terminal TAV tarafından yapıldı ve işletiliyor.^[14]

Pistler

Diğer tesisler

Hava trafik kontrol eğitim tesisi

Esenboğa Havalimanı kompleksi içerisinde 17 bin metrekare kapalı alana sahip bir simülatör binası ve eğitim merkezi bulunuyor. 1997’de başlayan ve 2002’de sonuçlanan çalışmalar çerçevesinde en üst düzeyde hava trafik kontrol eğitimi verilecek bir tesis oluşturuldu. Binada ATC simülatörünün yanı sıra elektronik, güvenlik ve bilgisayar amaçlı 11 adet sınıf bulunuyor.^[15] 360 derecelik kule simülatörü 3-boyut destekli görüntü özelliğine sahip ve yaklaşma/yol kontrol simülatörüne entegre çalışarak üst düzeyde gerçekçi bir eğitim sistemi ortaya çıkarıyor. Bu özellik kule ve yol yaklaşma arasındaki tüm koordinasyon çalışmalarının simüle edilmesine imkân tanıyor. Esenboğa, İstanbul, Antalya, Adnan Menderes, Dalaman havalimanlarının bire bir, Van Ferit Melen ve Diyarbakır meydanlarının da temel olmak üzere yedi havalimanı görüntüleri simülatör veri tabanında bulunuyor.

Eski terminaller

2006’da yeni terminalin hizmete girmesinin ardından eski A terminali yıkılarak yerine THY Teknik tarafından uçak hangarı inşa edildi. Hangar binasının toplam kapalı alanı yaklaşık 7 bin metrekaredir. B terminali de PTT tarafından kargo hizmeti vermek üzere kullanılmaktadır.

Büyük Şeref Salonu

Havalimanı içerisinde ayrı bir bina olan Büyük Şeref Salonu, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı ve bakanları ile yabancı ülke başkanlarının karşılandığı ve uğurlandığı yerdir.^[16] Yakınında ayrıca 2016'da açılan bir cami yer almaktadır.^[17]

18 Temmuz 2023 itibarıyla havalimanından uçuş icra eden havayolları ve güncel destinasyonlar tablodaki gibidir.

Kargo

Yolcu istatistikleri

Kaynak Vikiveri sorgusuna bakın.

Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı Yolcu Taşıma İstatistikleri^{[1][28][29][30]}

Yıl	İç hat yolcu	Değişim (%)	Dış hat yolcu	Değişim (%)	Toplam yolcu	Değişim (%)
2022	6.742.033	%18	1.902.934	%46	8.644.967	%23
2021	7.029.630	%36	1.301.315	%74	5.728.315	%30
2020	4.415.805	%61	746.764	%67	5.162.569	%62
2019	11.463.200	%21	2.277.395	%2	13.740.595	%18
2018	14.498.102	%5	2.241.901	%13	16.740.003	%6
2017	13.828.365	%20	1.988.793	%33	15.817.158	%21
2016	11.547.240	%9	1.496.876	%3	13.044.116	%8
2015	10.562.282	%12	1.551.157	%8	12.113.439	%12
2014	9.567.075	%2	1.445.044	%8	11.012.119	%1
2013	9.369.832	%22	1.572.228	%1	10.942.060	%18
2012	7.679.371	%9	1.593.737	%13	9.273.108	%9
2011	7.080.072	%10	1.405.395	%6	8.485.467	%9
2010	6.435.211	29%	1.328.693	21%	7.763.914	28%
2009	4.990.134	12%	1.094.270	12%	6.084.404	7%
2008	4.444.311	23%	1.247.822	8%	5.692.133	15%
2007	3.609.122	10%	1.349.006	7%	4.958.128	9%
2006	3.287.585	25%	1.259.993	6%	4.547.578	19%
2005	2.640.604	23%	1.189.250	5%	3.829.854	17%
2004	2.141.047	21%	1.134.678	12%	3.275.725	18%
2003	1.773.531	2%	1.010.396	1%	2.783.927	2%
2002	1.814.563		1.022.065		2.836.628

Dış bağlantılar

• BelkoAir Web Sitesi 17 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Havaş Web Sitesi 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Toplu ulaşım

442-A ve 442-K Havalimanı-AŞTİ-Kızılay hattında 10 Yıllık anlaşma ile Ego'dan Belko Air adlı Belediye Şirketine verilen yetkiye göre^[31] belediye otobüsleri şehir merkezinden kalkarak havalimanındaki dış ve iç hatlara götürmektedir.

Ayrıca BELKOAİR şirketi havalimanı-şehir merkezi ve havalimanı-aşti arasında transfer hizmeti vermektedir. Tüm uçuşlar için servis düzenleyen şirket, Aşti- Havalimanı arasında; Aşti, YHT, Ankara Spor Salonu F kapısı önü, AKM(19 Mayıs Stadyumu B kapısı önü), Pursaklar, Esenboğa Havalimanı Belkoair güzergâhını izlemektedir. Şehir merkezi hattı ise, Kızılay (Gama iş merkezi önü), Ankara Spor Salonu F kapısı önü, AKM (19 Mayıs Stadyumu B kapısı önü), Pursaklar, Esenboğa Havalimanı güzergahını izlemektedir^[32]===Taksi===Yeni Ankara Esenboğa Taksiciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi 1986’dan bu yana havalimanında hizmet vermektedir. Kooperatif bünyesinde 90 taksi ve 200 personel bulunmaktadır.

Özel Turizm Şirketleri

Ankara Esenboğa Havalimanından şehir merkezine 7/24 ekonomik, lüks ve VIP araçlarla kişiye özel transfer hizmeti satın alınabilir.==Yer Hizmetleri=={ |sınıf= "wikitable" | +!Şirket!Havayolları = "wikitable" | -!TGS!Türk Hava Yolları, AnadoluJet = "wikitable" | -!Havaş!Pegasus = "wikitable" | -!Çelebi! = "wikitable" | arşivengelli = evet}} Hava Yolları|THY]]'nin İstanbul-Ankara seferini yapan Boeing 727 tipi Afyon isimli uçağı Ankara'da sis ve kar yağışı nedeniyle piste 50 metre kala çakıldı. 60 yolcudan 47'si öldü.^[33]

• 30 Mart 1998'de, Lefkoşa-Ankara seferini yapan Kıbrıs Türk Hava Yolları'na ait yolcu uçağı, el bombası şeklindeki çakmakla Mehmet Ertürk tarafından kaçırıldı. Uçak Ankara'ya indirildi. Mehmet Ertürk yakalandı.^[34]
• 10 Nisan 2007'de, Diyarbakır-İstanbul seferini yapan Pegasus Havayollarına ait uçak, üzerinde bomba olduğunu söyleyen bir kişi tarafından kaçırılmak istendi. Tahran’a gitmek istediğini belirten Mehmet Gökşingöl, uçağın Esenboğa Havalimanına indirilmesinin ardından yaklaşık 40 dakika sonra teslim oldu.^[35]

• 
• 
• 
• 
  İç Görünüm
• 
  AnadoluJet
• 
• 
• 
• 
• 
  Airport Cafe
• 
• 
  110 Kapısı
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

• Esenboğa Havalimanı 15 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.