Mahmud Şevket Paşa

1856 tarihinde Bağdat’ta doğdu. Tiflisli Hacı Talip Ağa’nın torunu, Basra mutasarrıfı Kethüdazade Süleyman Faik Bey’in oğludur. Baba tarafından soyu Irak’a yerleşmiş Gürcü,^[2][3] Çeçen^{[4][5][6][7][8]} veya Çerkes^{[9][10][11][12]} kökenli bir aileye dayandığı iddia edilmektedir. Celal Bayar, Ben de Yazdım başlığıyla yazdığı anılarında Mahmut Şevket Paşa'nın baba tarafından Gürcü, anne tarafından Arap asıllı olduğunu doğrudan paşanın akrabalarından öğrendiğini fakat annesinin Anadolu kökenli bir Türk olduğuna dair bir iddia daha bulunduğunu aktarmaktadır.^[2] İlk ve ortaöğrenimini Bağdat'ta tamamladıktan sonra İstanbul'a gitti. İstanbul'da, Yahudi cemaati tarafından kurulan Alliance Israélite Universelle mektebinde öğrenim gördü.^[13][14][15] 1882'de kurmay yüzbaşı olarak Mekteb-i Harbiye'yi bitirdikten sonra bir süre Girit'te görev yaptı; ertesi yıl Mekteb-i Harbiye'de öğretmenliğe başladı.^[16]

Bir süre Baron von der Goltz'un maiyetinde çalıştı, silah satın alma komisyonu üyesi olarak Almanya'ya gitti. 1884'te kolağası, 1886'da binbaşı, 1889'da kaymakam (yarbay) oldu. 1891'de miralaylığa (albay) yükseldi. Aynı yıl yeniden Almanya'ya gitti ve uzun süre orada kaldı. Dönüşünde (1899) mirlivalığa (tuğgeneral) yükseltildi ve Tophane-i Amire Muayene Komisyonu başkanı vekilliğine atandı. 1901'de ferik oldu. 1905'te birinci ferik rütbesiyle Kosova valiliğine atandı. Bu görevi sırasında Makedonya sorununun çözümü için harcadığı etkin çabalar nedeniyle ordu içinde ve halk arasında saygınlık kazandı. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Selanik'te bulunan 3. Ordu komutanlığına atandı. Bu görevdeyken 31 Mart Olayı'nın çıkması üzerine, daha sonra Hareket Ordusu olarak anılacak olan birlikleri İstanbul'a gönderdi. Kendisi de 22 Nisan 1909'da İstanbul'a giderek komutayı ele aldı ve sıkıyönetim ilan etti.^[17]

II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesinden sonra kurulan İbrahim Hakkı Paşa kabinesinde harbiye nazırı oldu ve güçlü bir konuma yükseldi. Ama İttihat ve Terakki'nin baskısı sonunda görevinden istifa etmek zorunda kaldı. İttihat ve Terakki'nin gerçekleştirdiği hükûmet darbesinden sonra (Bâb-ı Âli Baskını) sonra sadrazamlığa getirildi ve Müşir rütbesine terfi ettirildi. Bu dönemde Balkan Savaşı yenilgisinin sonuçlarıyla karşı karşıya kaldı. Osmanlı Devleti'nin ıslahat konusunda İngiltere, sınır anlaşmazlıkları konusunda da İran ile arasında doğan sınır sorunlarını çözmeye çalıştı. Bir yandan da hem İttihat ve Terakki'ye karşı gelişen muhalefetle, hem de İttihat ve Terakki içindeki çekişmelerle uğraştı. Gerek bu iç ve dış sorunlar, gerekse asıl iktidarın İttihat ve Terakki'nin elinde olması, yapmak istediği reformları gerçekleştirmesini engelledi.^[18]

9 Temmuz 1912 günü Meclis-i Âyan üyeliğine atanmıştır. 11 Haziran 1913 günü Beyazıt Meydanı'nda makam otomobilinin içindeyken uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü ve İstanbul'un Şişli semtinde 31 Mart şehitlerinin anısına dikilmiş Abide-i Hürriyet'in bulunduğu Hürriyet-i Ebediye Tepesine gömüldü. Suikast sırasında içinde bulunduğu otomobil, üniforması, öldürülen yaverlerinin kıyafetleri ve silahlar İstanbul Harbiye'deki Askeri Müze'de sergilenmektedir. Öldürülmesinden bir süre sonra Trilye'nin adı onun anısına Mahmut Şevket Paşa olarak değiştirildi.^[19]

• 
  Harbiye Nazırı Enver Paşa ile.
• 
  Suikastta kullanılmış silahlar
• 
  Suikastın ardından hazırlanmış polis raporundaki kroki
• 
  Şişli Abide-i Hürriyet'teki mezarı

• Mahmud Şevket Paşa'nın 31 Mart İsyanı Sırasındaki Ses Kaydı9 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.