Rusya'daki Türkler
Rusya'daki Türkler (Rusça: Турки в России) Rusya'da yaşayan Türklerdir. Topluluk büyük ölçüde Ahıska Türklerinden ve Türkiye'den giden göçmenlerin yanı sıra karışık etnik kökenlerin çocuklarından oluşmaktadır.[1]
| Toplam nüfus | |
|---|---|
109,883 (2010 sayımı) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Diller | |
| Din | |
Ağırlıklı olarak Sünni İslam |
Tarihi
Osmanlı göçü
Sovyetler Birliği'nin 1926'daki İlk Tüm Birlik Sayımı, Sovyetler Birliği'nde yaşayan 8570 Osmanlı Türkü'nü kaydetti. 1920'lerde Rusya'da yaşayanların daha sonra ya Rus toplumunda asimile edildikleri ya da ülkeyi terk ettikleri varsayıldığından, Osmanlı Türkleri artık ayrı ayrı sayılmamaktadır.[2]
Ahıska Türkleri göçü
| Rusya Nüfus Sayımına Göre Rusya'daki Türkler | |||||||
| Rus nüfus sayımı | Türkler | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1939 [3] | 2.936 | ||||||
| 1959 [4] | 1.377 | ||||||
| 1970 [5] | 1.568 | ||||||
| 1979 [6] | 3.561 | ||||||
| 1989 [7] | 9.890 | ||||||
| 2002 [8] | 95.672 | ||||||
| 2010 [9] | 109.883 | ||||||
İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği Türkiye'ye karşı bir baskı kampanyası başlatmaya hazırlanıyordu. O dönemde Dışişleri Bakanı olan Vyaçeslav Molotov, Moskova'daki Türk Büyükelçisinden Türkiye'nin üç Anadolu vilayetini (Kars, Ardahan ve Artvin) teslim etmesi talebinde bulundu.[10] Böylelikle Türkiye'ye karşı savaş mümkün görünüyordu ve Josef Stalin, Türk-Rus savaşları sırasında bölgedeki Türkler Osmanlı'ya sadık olduğundan ve bu nedenle muhtemelen Sovyetlere düşman olacaklarından, Ahıska'da, Türk-Gürcü sınırında bulunan stratejik Türk nüfusuna bir soykırım yapmak istedi.[11][10] 1944'te Ahıska Türkleri, Gürcistan'ın Ahıska kentinden zorla sınır dışı edildiler ve Türkiye sınırındaki akrabalarıyla işbirliği içinde olarak kaçakçılık, haydutluk ve casusluk yapmakla suçlandılar.[12]
Sovyet yetkilileri, Fergana Vadisi'ndeki neredeyse tümü Türk nüfusu olan 17.000 Ahıska Türkü'nün Rusya'ya nakledilmesi yönünde resmi bir karar yayınladı. Özbekistan'ın diğer bölgelerinden gelen 70.000 Ahıska Türkü de kısa süre sonra ilk göçmen dalgasını takip etti ve esas olarak Azerbaycan ve Rusya'ya yerleşti.
1970'lerin sonlarında, Stavropol ve Krasnodar yetkilileri, Ahıska Türklerini güney Rusya'daki tarım işletmelerinde çalışmaya davet etmek ve işe almak için Özbekistan'ın çeşitli bölgelerini ziyaret etti.[13] 1985'te Moskova, daha fazla Ahıska Türkü'nü, şehirlere taşınan etnik Ruslar tarafından terk edilmiş güney Rusya'daki köylere taşınmaya davet eden bir teklif yayınladı. Ancak Ahıska Türklerinin tepkisi, Özbekistan'ı ancak anavatanlarına gitmek için terk edecekleri yönündeydi.[11] Daha sonra 1989'da etnik Özbekler Türklere karşı bir dizi eylem başlattı; Fergana vadisinde yüzden fazla ölüme yol açan isyanların kurbanı oldular. Günler içinde 503 sayılı Karar ile Türkler, yıllardır taşınmaya direndikleri güney Rusya'daki boş çiftliklere yerleşmeye davet edildiler ve bunun sonucu olarak yaklaşık 17.000 Ahıska Türkü Rusya'ya tahliye edildi.[10][12] Ahıska Türkleri, Moskova'nın Özbek ayaklanmalarını planladığını iddia ediyorlar. 1990'ların başında, halen Özbekistan'da ikamet eden 70.000 Ahıska Türkü, devam eden şiddet korkusuyla Azerbaycan, Rusya ve Ukrayna'ya gitti.
Anakaraya Türk göçü
2000'li yıllarda Rusya, Türkiye'den gelen göçmen sayısının artmasına tanık oldu; Türk göçmen işçi sayısı yılda ortalama %30-50 arttı.[14] 2008 yılına gelindiğinde Rusya'da 130.000'den fazla Türk vatandaşı çalışıyordu; Türk göçmenlerin çoğu Türkiye'de Ruslarla evlenip daha sonra eşlerinin anavatanına yerleşmeye gelenlerdir.
Demografik bilgiler
2010 Rus Sayımına göre 105.058 kişi kendilerini "Türk" olarak ilan etti ve 4.825 kişi "Ahıska Türkü" olduğunu belirtti; dolayısıyla nüfus sayımı, ülkede toplam 109.883 Türk'ün yaşadığını göstermiştir.[9]
Ayrımcılık
Rusya'daki Ahıska Türkleri, özellikle Krasnodar'dakiler, yerel halkın düşmanlığıyla karşılaştı. Krasnodar'daki Ahıska Türkleri, vatandaşlıklarından mahrum bırakılma da dahil olmak üzere önemli insan hakları ihlallerine maruz kaldılar. Medeni, siyasi ve sosyal haklarından mahrum bırakıldılar ve mülk sahibi olmaları ve istihdam edilmeleri yasaklandı.[15] 2004'ten bu yana, çoğu mülteci olarak Amerika Birleşik Devletleri için Krasnodar bölgesini terk ediyor.[16]
Önemli insanlar
- Alina Boz, oyuncu (babası Bulgar Türk'ü)[17][18]
- Anapa Kuşatması sırasında esir olan Türk Elena Dmitrievna; Hristiyan oldu ve Mikhail Şepkin ile evlendi[19][20]
- Alemdar Karamanov, besteci (babası Türk)[21]
- Eşref Kolçak, oyuncu (babası Türk)[22]
- Elizaveta Vasilievna Krupskaya, Vladimir Lenin'in kayınvalidesi (büyük büyükannesi Türk)[23]
- çocukları:
- Nadejda Krupskaya, Rus devrimcisi ve Vladimir Lenin'in eşi
- Maxim Can Mutaf, basketbolcu (babası Türk) [24]
- Pyotr İvanoviç Poletika, Rusya'nın ikinci ABD büyükelçisi (annesi Türk)[25][26]
- Dmitry Golitsyn'in (annesi Türk) kızı Ekaterina Pavlovna Rosengeim
- Aleksey Verstovski, besteci ve müzikal bürokrat (büyükannesi Türk)[27][28]
- Olga Semyonovna Zaplatina, Sergey Aksakov'un karısı (annesi Türk)[29][30]
- çocukları:
- Grigory Sergeyeviç Aksakov, Özel Meclis Üyesi (büyükannesi Türk)
- İvan Aksakov, edebiyatçı ve önemli Slavofil (Türk büyükanne)[29]
- Konstantin Aksakov, eleştirmen ve yazar (büyükannesi Türk)[31]
- Vera Aksakova , Kırım Savaşı sırasında günlükleriyle tanınan yazar (büyükannesi Türk)
- Vasili Andreeviç Jukovski, şair ve Rus edebiyatının önde gelen isimlerinden (annesi Türk)[32][33]