Saplı meşe

Saplı meşe, yaprak döken büyük bir ağaçtır. Gövdesinin çapı 4-12 metreye çıkabilir. Majeste Meşesi (The Majesty Oak) 122 metre (400 ft 3 in) çapıyla Büyük Britanya'daki,^[5] Letonya'daki Kaive Meşesi ise 102 metre (335 ft) çapıyla Kuzey Avrupa'daki en kalın ağaçtır. Saplı meşenin loblu ve çok kısa saplı yapraklaı 7-14 santimetre (2,8-5,5 in) uzunluğundadır. Bahar ortasında çiçeklenir ve palamutları sonbahar ortasında olgunlaşır. Palamutların kendisi 2-25 santimetre (0,79-9,84 in), saplarıysa 3-7 santimetre (1,2-2,8 in) uzunluğundadır ve her palamut sapında 1 ilâ 4 palamut yetişir.

Saplı meşe, toprak şartlarına ve karasal iklime çok dayanıklıdır, ancak verimli ve iyi sulanmış toprakları yeğler. Olgun ağaçlar sele dayanır.^[6]

Uzun ömürlüdür. Dalları büyük, geniş bir taç gibi ağacın tepesinde düzensizce yayılır. Doğada birkaç yüzyıl yaşayabilseler de en uzun ömürlüleri, insanlar tarafından budananlarıdır. Budama, ağacın sağlığını iyileştirmese de potansiyel ömrünü uzatır. Litvanya'daki Stelmužė Meşesi ve Bulgaristan'daki Granit Meşesi'nin 1500 yıldan büyük olduklarına inanılmaktadır ki bu onları Avrupa'nın en eski meşeleri yapar. Danimarka'daki Jaegerspris'te yetişen 'Kongeegen' ('Krallar Meşesi'), tahminen yaklaşık 1200 yıllıktır.^[7] Bir başka meşe de İsveç'teki Kvilleken'de bulunan 1000 yıldan eski ve 14 metre (46 ft) çapındadır.^[8] Budanmamış bireylerin en eskilerinden birisi Almanya'daki Ivenack'ta bulunan ve dendrokronolojisinden 700-800 yıllık olduğu anlaşılan bir meşedir. İngiltere'deki Lincolnshire'da bulunan Bowthorpe Meşesi, tahminen 1000 yıllık olup Britanya'daki en eski meşedir. New Forest'ta bulunan Kngihtwood Meşesi'nin de bir o kadar eski olduğu sanılmaktadır. 4 metreden kalın saplı meşelerin en sık bulunduğu ülke Letonya'dır.^[9]

Yaşam döngüsü

Saplı meşe, doğal yayılım alanı içerisinde çeşitli vahşi hayvanlar için büyük önem arz ettiğinden kıymetlidir. Çeşitli böcek türleri bu ağaçların yaprak ve budaklarının üstünde ve palamutlarının içinde yaşar. Palamutlar, sincap (Sciurus sp.) ve Garrulus glandarius gibi memeli ve kuş türleri için kıymetli bir besin kaynağıdır. Alakargalar, insanlar onları ticari amaçla yetiştirmeden önce meşelerin yayılmasını sağlayan en büyük öneme sahip hayvanlardı^[10] ki yabani meşeler için hâlâ aynı öneme sahiptirler. Bunun nedeni alakargaların meşe palamutlarını, onlara zarar vermeden toprağa gömerek saklama alışkanlıklarıdır. Sincap gibi yemiş depolama alışkanlığı olan memeliler de palamutlları taşıyarak ve saklayarak onların yayılmasını sağlarlar.

Etkenleri

Grandinin/roburin E, kastalagin/vesgalagin, gallik asit, monogalloil glükoz (glükogallin) ve valoneik asit dilakton, monogalloil glükoz, digalloil glükoz, trigalloil glükoz, ramnoz, kersitrin ve ellagik asit, Q. robur'da bulunan fenolik bileşiklerdir.^[11] Özodunu triterpen saponinleri içerir.^[12]

Saplı meşe, ormancılıkla uğraşanlarca sağlam ve uzun süre dayanan ve iç dekorasyon ve mobilyacılıkta kıymetli olan özodunu için yetiştirilir. Saplı meşe odunu, liflerine dikey alınan kesitinin yakın incelenmesi sonucunda tanımlanabilir. Odun, karakteristik, geniş koyu ve açık kahvverengi büyüme halkaları sayesinde ayırt edilebilir. İlkbahar odununda, devasa sayıda geniş çaplı (yaklaşık 05 milimetre (0,20 in)) damarlar bulunur. Büyüme halkalarının arasından sarı veya açık kahverengi ince (yaklaşık 01 milimetre (0,039 in)) çizgiler geçer. Kerestesi metreküp başına 720 kilogram (1.590 lb) yoğunluktadır.

• 
  İkiye bölünmüş bir saplı meşe tomruğu
• 
  Quercus robur kerestesi- Toulouse Müzesi
• 
  Makó, Macaristan'daki Gyula Juhász anıt ağacı
• 
  Palamuttan çıkan meşe filizi
• 
  Cam bir kaptaki meşe filizi

• Bean, W. J. (1976). Trees and shrubs hardy in the British Isles 8th ed., revised. John Murray.
• Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. HarperCollins 0-00-220013-9.

• Oaks from Bialowieza Forest in Poland (biggest oak cluster with the monumental sizes in Europe)
• İngiliz anıtsal ağaçları, fotoğraflar
• Latvia - the land of oaks 7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Den virtuella floran - Dağılımı 27 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Quercus robur 17 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Wikimedia Commons'ta Saplı meşe ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Saplı meşe ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.