Sarıkamış
Sarıkamış, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Kars iline bağlı bir ilçedir.
| Sarıkamış | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Kars |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Recep Koşal |
| • Belediye başkanı | Harun Hayali (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1971 km² |
| Rakım | 2102 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 42,683 |
| • Kır | 24,601 |
| • Şehir | 15.557 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 474 |
| İl plaka kodu | 36 |
Etimoloji
Sarıkamış adının nereden geldiğine dair çeşitli rivayetler vardır. Bunlardan en yaygın olanlarından üçü şunlardır: Türk Beylerinden biri bu toprakları bir sarık ve biraz yiyecek karşılığında aldığından bölgenin adı Sarıkamış olarak söylenmiştir. İkinci rivayete göre ise, bölgede bulunan bebek gölünde (kurumuş bir göl)yetişen kamışların sarı olmasından gelmiştir. Üçüncü rivayete göre ise, Hazar Denizi ile Aral Gölü arasındaki Sarıkamış çukuru bölgesinden bir Türk boyunun bu bölgeye yerleşmesinden gelmektedir.
Tarihçe
İlçede Rus hakimiyeti döneminden kalma çok sayıda tarihi eser bulunmaktadır.Bunlardan en dikkat çekeni Yukarı Sarıkamış'taki Çar Nikola Köşkü'dür. İlçenin tarihi Bizans dönemine kadar geri gitmektedir. Bölgenin Müslüman yöneticilerin hakimiyetine girişi Selçuklu döneminden başlamaktadır. Selçuklu komutanı Alparslan 16 Ağustos 1064 tarihinde Bizans kralı ile yaptığı savaşta bu bölgeyi ele geçirmiştir .
Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında çıkan savaş sırasında yapılan Sarıkamış Harekâtı sonucu 90.000 Osmanlı askeri hayatını kaybetmiştir.[2] 9. P.Tümeni 2005 yılında lağvedilerek yerine 9. Mot.P.Tug.kurulmuştur.
İlçeye bağlı Kızılçubuk köyü 1990'lı yıllarda terör olayları nedeniyle boşaltılmıştır.[3]
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[4] | 35.336 | 4.357 | 30.979 |
| 1935[5] | 50.621 | 7.708 | 42.913 |
| 1940[6] | 62.977 | 15.279 | 47.698 |
| 1945[7] | 65.766 | 10.513 | 55.253 |
| 1950[8] | 61.096 | 8.086 | 53.010 |
| 1955[9] | 79.779 | 17.660 | 62.119 |
| 1960[10][a] | 55.271 | 17.529 | 37.742 |
| 1965[11] | 55.169 | 16.618 | 38.551 |
| 1970[12] | 59.893 | 20.343 | 39.550 |
| 1975[13] | 63.737 | 21.262 | 42.475 |
| 1980[14] | 66.480 | 22.799 | 43.681 |
| 1985[15] | 65.379 | 23.583 | 41.796 |
| 1990[16] | 61.818 | 21.743 | 40.075 |
| 2000[17] | 57.026 | 23.236 | 33.790 |
| 2007[18] | 51.591 | 17.915 | 33.676 |
| 2008[19] | 53.517 | 21.438 | 32.079 |
| 2009[20] | 49.413 | 17.663 | 31.750 |
| 2010[21] | 49.480 | 17.860 | 31.620 |
| 2011[22] | 50.950 | 19.691 | 31.259 |
| 2012[23] | 50.308 | 19.727 | 30.581 |
| 2013[24] | 48.354 | 17.963 | 30.391 |
| 2014[25] | 47.231 | 18.004 | 29.227 |
| 2015[26] | 45.843 | 17.662 | 28.181 |
| 2016[26] | 44.008 | 16.609 | 27.399 |
| 2017[26] | 43.286 | 16.955 | 26.331 |
| 2018[26] | 42.683 | 16.601 | 26.082 |
| 2019[26] | 41.280 | 15.862 | 25.418 |
| 2020[26] | 40.158 | 15.557 | 24.601 |
Siyaset
2019 yılında yapılan yerel seçimlerde MHP'den Harun Hayali %42,2 oyla belediye başkanı seçildi. Belediye başkanı Harun Hayali 8 Aralık'ta geçirdiği kalp krizinin ardında 27 Aralık 2023 tarihinde öldü.[27]
Coğrafya
Sarıkamış, Doğu Anadolu Bölgesinde yer almakta olup 2634 m yüksekliğindeki Kars'a 55 km. uzaklıktadır. Sarıkamış doğusunda Selim ve Kağızman, batısında Şenkaya ve Horasan, güneyinde Horasan ve Eleşkirt, kuzeyinde ise Selim ve Şenkaya ilçe sınırları ile çevrili, ortalama yüksekliği 1500-2000 metre olan yüksek bir plato durumundadır.
Sarıkamış ilçesinin yüzölçümü 1732 km² olup, 30 bin hektarlık alanı Sarıçam ormanları ile kaplıdır. Sarıkamış karasal iklime sahip olup kışları çok uzun, soğuk ve sert, yazlar ise kısa ve serin geçmektedir. Sonbaharın genelde mevsimine göre kendisini erken hissettirdiği, ilkbaharın da yoğun yağışlarıyla uzun süren bir bahar havasının hakim olduğu Sarıkamış'ın kendisine has bir iklimi vardır. Sarıkamış'ta yıllık ortalama sıcaklık değeri 3.4 C'dir. Sarıkamış'ta sıcaklık kış aylarında -35-40 C'ye kadar düşmekte, yazları ise en fazla 31 C'ye kadar çıkmaktadır.
Sarıkamış'ta rakım yüksek olduğundan, Türkiye'nin, basıncı en düşük yerlerinden biridir. Ortalama yıllık basınç değeri 790 milibardır. Hakim olan rüzgarın yönü Güneybatı olup, yıllık ortalama hızı ise 2.2 m/sec.dir. Bu da yaklaşık olarak 7–10 km. demektir.
Kış Sporları ve Turizm
Sarıkamış, Türkiye'nin önemli kış turizmi bölgelerindendir. Sarıkamış'taki kar kristal olup 1 yılın 6 ayı karla geçmektedir.
Ayrıca, Micingirt Kalesi, Kızlar Kalesi, Yedi Kilise (Yenigazi) Kalesi, Zivin Kalesi, Köroğlu Kalesi, Zek (Sırataşlar) Köyü Kalesi ve özellikle Çar Nikola Köşkü Sarıkamış'ın belli başlı tarihi ve turistik yerleridir.
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- Bir Tabur Tabibinin Harp Hatıraları, Dr. Mehmet Derviş Kuntman
Dış bağlantılar
- YerelNET13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sarıkamış Kaymakamlığı22 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.