Tabinshwehti

Doğumu

Tabinshwehti, Toungoo Kralı Mingyi Nyo ve cariyesi Khin Oo'nun oğlu olarak 16 Nisan 1516 tarihinde Toungoo Sarayı'nda dünyaya geldi.^[2]

Çocukluk ve eğitim

Genç prens, çocukluğu ve gençliği boyunca yedi kraliyet hizmetçisinden (iki kadın ve beş erkek) hizmet gördü. Mingyi Swe'nin en büyük oğlu Ye Htut ve sütannesi Myo Myat da dahil olmak üzere hizmetçilerinin çocuklarıyla oynayarak büyüdü. Kendisinden üç ay daha büyük olan Ye Htut, ileride Tabinshwehti'nin sağ kolu olacaktı.^[3]

Çocukluk efsanesi ve kehanet

Kehanete göre, Tabinshwehti, babası Hanthawaddy Kralı Dhammazedi tarafından öldürülen Minye Kyawswa adlı bir prensin reenkarnasyonuydu.

Toungoo Kuşatması

Savaşla ilgili ilk deneyimi 1525 yılında Ava Kralı II.Narapati liderliğindeki kuvvetlerin nisan-mayıs ayları arasında Toungoo'yu başarısız şekilde kuşatmasıyla edindi.^[a] İlerleyen yıllarda, Yukarı Burma'dan gelen mülteciler güvenli bir sığınak arayışına girdiklerinde babasının küçük prensliği daha fazla insan gücüne kavuşmuştur.^[4]

Tahta çıkışı

Mingyi Nyo 24 Kasım 1530 yılında öldü ve 14 yaşındaki prens tahta çıktı.^[5] Çocukluk zamanındaki tüm çalışanlarına kraliyet unvanları dağıttı ve Mingyi Swe'nin kızı ve Ye Htut'un kız kardeşi olan Khin Hpone Soe ve Shin Nita'nın kızı Khin Myat ile evlenerek bu iki çalışanı ödüllendirdi. Ayrıca Ye Htut da dahil olmak üzere çocukluk arkadaşlarını sırdaşı olarak yanına yerleştirdi.^[6]

Thakin Gyi ve Ye Htut

Genç kral ilk önemli kararını, 1534^[b] yılının nisan ayında, üvey kız kardeşi Thakin Gyi ile sağ kolu olan Ye Htut arasındaki ilişkinin ortaya çıkmasıyla aldı. Burma yasalarına göre bu ilişki bir ihanet eylemiydi. Tabinshwehti bakanlarıyla uzun uzadıya tartıştı ve nihayetinde Ye Htut'a kızkardeşini ve prenslere yaraşır olan Kyawhtin Nawrahta unvanının verilmesine karar verdi. Bu kararla Tabinshwehti, kayınbiraderinin "Burma tarihinde eşi benzeri görülmemiş" sadakatini kazandı.^[7]

Savaşları

O günlerde, savaş tedirgin edici bir şekilde krallığa yaklaşmaktaydı. 1532 yılının sonlarında, Yukarı Burma'nın çoğunu yöneten Shan Devletleri Konfederasyonu, eski müttefiki Prome'ye saldırdı ve şehri yağmaladı.^[8]

Aşağı Burma (1534–1541)

Pegu, Irrawaddy deltası ve Prome (1534–39)

İlk başlarda, Toungoo askeri manevraları sadece Hanthawaddy topraklarına yapılan baskınlardan oluşmaktaydı. 1534-1535, 1535-1536 ve 1536-1537'deki ilk kuraklık mevsimlerinde yapılan baskınların tamamı Pegu'nun yabancı paralı askerler ve ateşli silahlar ile desteklediği güçlendirilmiş savunmasına karşı yapıldı ve başarız oldu.

Martaban (1540–1541)

Tabinshwehti daha sonraları Aşağı Burma'yı tamamen kontrol etmeye çalıştı. 1540 yılında af karşılığında teslim olunması için son sığınak olarak kabul edilen Martaban'a ültimatom verdi.

Prome ve Yukarı Burma (1541–1545)

Martaban'ın fethi, yeni gelişen rejimi Aşağı Burma'daki insan gücünü, yabancı ateşli silahlara erişim ve denizcilik gelirlerini tam olarak kontrol etme imkanı verdi.

Çift taç giyme töreni

Tabinshwehti, eski başkentte Büyük Pagan^[9] krallarına uygulanan ritüel ve tören eşliğinde taçlandırıldı ve 1544 yılının temmuz - ağustos aylarında Pegu'ya muzaffer bir şekilde döndü.^[10]

Arakan (1545–1547)

Tabinshwehti bir sonraki hedefi olarak 1541-1542 yılları arasında Pegu'ya destek sağlayan Arakan'ı seçmiştir. Arakan'da bulunan belgelere göre, Ekim 1545'te, Mrauk-U kuvvetlerinin geri püskürtüldüğü güney Arakan'a bir keşif kuvveti (4000 birlik^[11]) göndermiştir.^[12]

Siyam (1547–1549)

Tabinshwehti, Arakan'dan döndükten sonra doğuya doğru, kendi toprakları olarak gördüğü bölgeyi işgal eden Siyam'a yöneldi.

Siyam seferinden döndükten kısa bir süre sonra Tabinshwehti sona doğru yaklaşmıştı. Her zaman son derece disiplinli bir yaşam süren kral, hizmetine yeni girmiş genç bir Portekizli paralı asker tarafından kendisine sunulan şaraba hızla alıştı. Kral o kadar kısa sürede alkolik oldu ki, 1534'ten beri her yıl sürekli olarak düzenlediği yeni askeri seferlerden vazgeçtiği gibi, aynı zamanda günlük yönetim görevlerini de Bayinnaung'a devretmeye karar vermişti.

İmparatorluk kurucusu

Tabinshwehti’nin bıraktığı miras büyük olarak görülmektedir. Herhangi bir idari reform uygulamamasına rağmen, askeri fetihler sayesinde 1287 yılında yıkılan Pagan krallığından bu yana Burma'daki en büyük krallığı bir araya getirmiştir.^[13]

Popüler kültür

Tabinshwehti, kendisinden çok daha ünlü olan halefi Bayinnaung'un anlatıldığı hikâyelerde ikincil rol oynamasına rağmen, popüler kültürde hala cesur bir kral ve imparatorluk kurucusu olarak hatırlanmaktadır.^[14]

Din

Tabinshwehti ruhu(nat), Myanmar'da ibadet edilen 37 ruhtan (nat’tan) biridir. Sol elinde iki kılıç ve sağ elinde diz üstünde iki kılıçla, tahtta çapraz bacaklı otururken tasvir edilmektedir.^[15][16]

(Kral Tabinshwehti Aile Ağacı)

Anma

Tabinshwehti, Myanmar'daki en tanınmış krallardan biridir.

• Tabinshwehti Yolu, Yangon: Yangon'da bir yol.^[17]
• UMS Tabinshwehti: Bir Myanmar Donanma korveti.^[18]

• Fernquest, Jon (Sonbahar 2005). "Min-gyi-nyo, the Shan Invasions of Ava (1524–27), and the Beginnings of Expansionary Warfare in Toungoo Burma: 1486–1539" (PDF). SOAS Bulletin of Burma Research. 3 (2). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2022. 
• Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londra: Frank Cass & Co. Ltd. 
• Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press. 
• Lieberman, Victor B. (2003). Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, c. 800–1830, volume 1, Integration on the Mainland. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80496-7. 
• Myint-U, Thant (2006). The River of Lost Footsteps—Histories of Burma. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-16342-6. 
• Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 bas.). Londra: Susil Gupta. 
• Pinto, Fernão Mendes (1980). Rebecca. D. Catz (Ed.). The travels of Mendes Pinto. Chicago: University of Chicago Press. 
• Royal Historical Commission of Burma (1832). Hmannan Yazawin (Birmanca). 1–3 (2003 bas.). Yangon: Ministry of Information, Myanmar. 
• Sandamala Linkara, Ashin (1931). Rakhine Razawin Thit (Birmanca). 1–2 (1997 bas.). Yangon: Tetlan Sarpay. 
• Sein Lwin Lay, Kahtika U (1968). Mintaya Shwe Hti and Bayinnaung: Ketumadi Taungoo Yazawin (Birmanca) (2006, 2. printing bas.). Yangon: Yan Aung Sarpay. 
• Thaw Kaung, U (2010). Aspects of Myanmar History and Culture. Yangon: Gangaw Myaing.