WISE Teleskobu - Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini
Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini (Wide-field Infrared Survey Explorer-WISE, gözlemevi kodu C51, Explorer 92 ve SMEX-6), Explorers Programındaki bir NASA kızılötesi astronomi uzay teleskobudur. 14 Aralık 2009'da[2][3][4] uzaya fırlatılmıştır. Planlanan görev süresinin dolması nedeniyle Şubat 2011'de[5] hazırda bekleme moduna alınmış ancak 2013'te yeniden etkinleştirilmiştir. İkinci etkinleştirme Near-Earth Object Wide-field Infrared Survey Explorer, Dünya Yakını Objeler Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini (NEOWISE) olarak yeniden adlandırılmaktadır.[6] WISE bugüne kadar binlerce küçük gezegen ve çok sayıda yıldız kümesi keşfetti. Gözlemleri ayrıca ilk Y tipi kahverengi cücenin ve Dünya truva asteroidinin keşfini de destekledi.[5][7][8][9][10][11]
.jpg) WISE uzay aracı | |
| İsimler | Explorer 92 SMEX-6 NEOWISE Near-Earth Object WISE |
|---|---|
| Görev türü | kızılötesi teleskop |
| Uygulayıcı | NASA / JPL |
| COSPAR kimliği | 2009-071A  |
| SATCAT no. | 36119 |
| Web sitesi | nasa.gov/wise |
| Görev süresi | 10 ay (planlanan) 14 yıl, 5 ay, 15 gün (devam ediyor) |
| Uzay aracı özellikleri | |
| Uzay aracı | Explorer XCII |
| Uzay aracı tipi | Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini |
| Gövde | RS-300 |
| Üretici | Ball Aerospace & Technologies |
| Fırlatma ağırlığı | 661 kg (1.457 lb)[1] |
| Yük ağırlığı | 347 kg (765 lb) |
| Boyutlar | 2,85 × 2 × 1,73 m (9 ft 4 in × 6 ft 7 in × 5 ft 8 in) |
| Güç | 551 watt |
| Görev başlangıcı | |
| Fırlatma tarihi | 14 Aralık 2009, 14:09:33 UTC |
| Roket | Delta II 7320-10C (Delta 347) |
| Fırlatma yeri | Vandenberg, SLC-2W |
| Üstlenici | United Launch Alliance |
| Hizmete giriş tarihi | 2010 |
| Yörünge parametreleri | |
| Referans sistemi | Yer merkezli |
| Rejim | Güneş eşzamanlı |
| Perigee yüksekliği | 488,3 km (303,4 mi) |
| Apogee yüksekliği | 494,8 km (307,5 mi) |
| Eğiklik | 97,50° |
| Süre | 94,45 dakika |
| Ana teleskop | |
| Çap | 40 cm (16 in)[1] |
| Dalga boyu | 3.4, 4.6, 12 ve 22 µm |
| Aletler | |
| Dört kızılötesi dedektör | |
Explorers Programı | |
WISE, 40 cm (16 inç) çapında bir kızılötesi teleskop kullanarak Dünya yörüngesinde on ay boyunca 3,4, 4,6, 12 ve 22 μm dalga boyu aralığı bantlarında görüntülerle tüm gökyüzünü kapsayan bir astronomi araştırması gerçekleştirdi.[12] Katı hidrojen soğutucusu tükendikten sonra, kalan kapasitesini kullanarak kuyruklu yıldızlar ve asteroitler gibi Dünya'ya yakın nesneleri (NEO) aramak için NEOWISE adı verilen dört aylık bir görev uzatması yapıldı.[13]
Temel bilgiler ve kaynak katalogları ile sıkıştırılmış görüntüler dahil tüm WISE All-Sky verileri 14 Mart 2012 de kamuoyuyla paylaşılarak Kızılötesi Bilim Arşivinde yayımlanmaktadır.[14][15][16]
NASA, 2013 Ağustos'unda WISE projesinin Dünya'ya çarpma ihtimali olan asteroitleri araştırmak amacıyla üç yıl süreli yeni bir görev kapsamında uzatıldığını duyurdu.[17] WISE ve NEOWISE için bilim operasyonları ve veri üretimi Pasadena, California'da bulunan Kızılötesi İşleme ve Analiz Merkezinde yer almaktadır.
2021 Haziran'ında NASA, NEOWISE görevini Haziran 2023'e kadar uzattı.[18]
Görev Hedefleri
Görev kesinliği arttırmak için gökyüzünün her bir pozisyonunun en az sekiz görüntüyle fotoğraflanmasıyla birlikte semanın %99'unun kızılötesi görüntüsünün yaratılması için planlanmıştır. Uzay aracı on aylık görev kapsamında güneş eşzamanlı yörüngede kutup noktaları arasında dairesel hareket etmek üzere dünyadan 525 km (326 mi) öteye konumlandırılarak, her 11 saniyede bir olmak üzere 1,5 milyon görüntü elde etti.[19] Uydu aydınlanma çemberinin üzerindeki yörüngeye güneş panelleri Güneşe doğru çevrili olarak sabitlenmiş olup, teleskobu Ay'ın görüntüye girdiği zamanlar haricinde bundan kaçınmaya çalışıp her zaman Dünya'nın aksi yönüne bakmaktadır. Çektiği her bir görüntü 6 yay saniye çözünürlük anlamına gelen 47 yay dakika görüş alanını kaplamaktadır. Semanın her bir bölgesi ekvatorda en az 1 kez taratılmakta; kutuplar ise görüntünün üst üste bindirilmesiyle teorik olarak her çözünürlükte taratılmaktadır.[20][21] Üretilen görüntü kütüphanesi yerel Güneş Sistemi, Samanyolu Galaksisi ve daha uzak Evrene ilişkin verileri barındırmaktadır. WISE'ın çalıştığı nesneler arasında asteroitler, kahverengi cüceler gibi soğuk ve loş yıldızlar ve en parlak kızılötesi galaksiler bulunmaktadır.
Güneş Sistemi İçi Hedefleri
Sıcaklıkları çok düşük olması nedeniyle WISE Kupier Kuşağı objelerini tespit edememektedir.[22] Bu kuşaktaki tek tespit edebildiği nesne Pluton'dur. 70-100 K'dan daha sıcak tüm objeleri görebilir. 700 Astronomik birime(AU) kadar olan Neptün büyüklüğündeki bir obje veya 1 ışık yılı uzaklığa kadar mesafedeki bir Jüpiter kütlesi objesi halen daha Güneş'in çekim alanında bulunabilir. 2-3 Süper Jüpiter'den büyük bir nesne ise 7-10 ışık yılı mesafelere kadar gözlemlenebilir.[22]
İlk planlamada WISE göreviyle ana kuşakta bulunan 100.000'i ilk kez olmak üzere yaklaşık 300.000 asteroidin ve 300'ü ilk kez olmak üzere yaklaşık 700 dünya yakını nesnenin(NEO) keşfedilmesi öngörülmüştür. Bu her gün bin adet asteroit ve 1-3 dünya yakını nesnenin keşfedilmesi anlamına gelmektedir. Dünya yakını nesneler için büyüklük derecesi aşağı yukarı 21-22 V'dir. WISE, her tipik Güneş Sistemi nesnesini 3 saatlik aralıklarla yaklaşık 36 saatte 10-12 kez algılar.[20][21]
Güneş Sistemi Dışı Hedefler
Kozmik tozla kaplı yıldız oluşumu kızılötesi ışıkta saptanabilir, bunun nedeni bu dalga boyunda elektromanyetik radyasyonun bu tozun içine girebilmesidir. WISE araştırmasından elde edilen kızılötesi ölçümler, özellikle daha önce keşfedilmemiş yıldız kümelerinin ortaya çıkarılmasında etkili olmuştur.[11] Bu tür gömülü yıldız kümelerinin örnekleri Camargo 18, Camargo 440, Majaess 101 ve Majaess 116'dır.[23][24] Ayrıca, genç evrenin galaksileri ve yıldız oluşumunun yoğun olduğu etkileşim galaksileri, kızılötesi ışıkta parlar. Bu dalga boyunda, yıldızlararası gaz bulutları ve ön gezegen diskleri de tespit edilebilir. WISE uydusunun bu ön gezegen disklerinden en az 1000 tanesini bulması bekleniyor.
Uzay aracı
WISE projesini uzaya gönderen uzay aracı, Ball Aerospace & Technologies tarafından Boulder, Colorado'da inşa edildi. Uzay aracı, şirketin RS-300 mimarisinden, özellikle de 9 Mart 2007'de başlatılan başarılı Orbital Ekspres görevi için inşa edilen NEXTSat uzay aracından türetilerek üretilmiştir. Uçuş sisteminin tahmini ağırlığı 560 kg (1.230 lb)'dir. Uzay aracı, gövdeye sabitlenmiş üç eksenli güneş panelleriyle sabitlenmiştir. İzleme ve Veri Aktarma Uydu Sistemi (TDRSS) yer sabit sistemi aracılığıyla yere iletim yapmak için Ku-bandında yüksek verimliliğe sahip bir anten kullanmaktadır. Şirket ayrıca test ve uçuş sistemi entegrasyonunu da gerçekleştirmiştir.
Teleskop
WISE teleskopunun uzay aracı ve operasyon desteği Ball Aerospace & Technologies tarafından, üretimi optik aygıtları ve tarama aynası SSG Precision Optronics, Inc. tarafından, odak düzenlemeleri DRS Technologies ve Rockwell International tarafından, kriyosat ve soğutma sistemleri Lockheed Martin tarafından, aletler, elektronik sistemler ve test süreçleriyse Uzay Dinamiği Laboratuvarı tarafından gerçekleştirilmiştir. Program, Jet İtki Laboratuvarı aracılığıyla yönetilmiştir.[13]
WISE temel makinası ise Logan, Utah'da bulunan Uzay Dinamiği Laboratuvarı tarafından üretilmiştir.
Görev
WISE, gökyüzünü kızılötesi bandın dört farklı dalga boyunda çok yüksek bir hassasiyetle inceledi. Tasarımı, ürettiği yığılmış görüntülerin tam gökyüzü atlasının 3.3, 4.7, 12 ve 23 µm'te (mikron) 120, 160, 650 ve 2600 microjanskie (µJy) ölçüsündeki 5-sigma hassasiyet limitlerine sahip olması hedefleriyle yeniden belirlenmiştir.[25] WISE en az 68, 98, 860 ve 5400 µJy görüntü elde etti ve 3.4, 4.6, 12 ve 22 µm'de 5 sigma hassasiyetiyle WISE All-Sky vasıtasıyla bu veriler paylaşıldı.[26] Bu, IRAS uydusu tarafından 12 ve 23 µm'te 1983'te tamamlanan anketten 1000 kat, 3.3 ve 4.7 µm'de Cosmic Background Explorer (COBE) uydusunun 1990'lardaki araştırmasından 500.000 kat daha iyi bir hassasiyettir.[25] Öte yandan IRAS, 60 ve 100 µm dalga boylarını da gözlemleyebilmiştir.[27]
- Bant 1 - 3,4 µm (mikrometre) - yıldızlara ve galaksilere karşı geniş bant hassasiyeti,
- Bant 2 - 4,6 µm - kahverengi cüceler gibi yıldız altı nesnelerin iç ısı kaynaklarından gelen termal radyasyon tespiti,
- Bant 3 - 12 µm - asteroitlerden gelen termal radyasyon tespiti,
- Bant 4 - 22 µm - yıldız oluşum bölgelerindeki toza duyarlılık (70-100 kelvin sıcaklığa sahip malzeme)
Birincil görevi 10 ay sürmüştür. Bu süreçte, bir ay kontrol, altı ay tam gökyüzü araştırması, ardından kriyojenik soğutucu (aletleri 17 K'de tutan) bitene kadar üç ay daha araştırma gerçekleştirmiştir. Kısmi ikinci araştırma geçişi, gözlemlenen nesnelerdeki değişikliklerin (örneğin yörünge hareketi) incelenmesini kolaylaştırmıştır.[28]
Kasım 2007 Duyurusu
8 Kasım 2007'de Bilim ve Teknoloji Komitesi'nin Uzay ve Havacılık Altkomitesi NASA'nın Near Earth Object (NEO- Dünya yakını nesneler) araştırma programının başladığını duyurmuştur. Bu araştırma, NEOWISE programı olarak adlandırılmıştır.[29]
NASA yetkilileri Komite üyelerinin WISE uydusunu dünya yakıı nesnelerin tespitine ilave olarak bilimsel amaçlar için kullanılacağını söylemiştir. WISE uydusunun bir yıllık süreçte kabaca dünya yakınında bulunan nesnelerin yüzde 2'si olan 400 adet cismin tespit edebileceğini projelendirmiştir.
Sonuçlar
Ekim 2010'a dek, 33.500'ün üzerinde yeni asteroid, kuyruklu yıldız keşfedilmiş olup, neredeyse 154.000 Güneş Sistemi cismi WISE tarafından gözlemlenmiştir.[30]
Dünya'dan yaklaşık 10 ile 30 ışık yılı mesafe uzaklıkta bulunan aşırı soğuk bir kahverengi cüce olan WISEPC J045853.90+643451.9'un keşfi, erken verilere dayanarak 2010 yılının sonlarında duyurulmuştur.[31] Temmuz 2011'de, WISE'nin Dünya'nın ilk truva asteroidi 2010 TK7'yi keşfettiği açıklandı.[32] Ayrıca en yakın üçüncü yıldız sistemi olan Luhman 16 da bu dönemde keşfedilmiştir.
Mayıs 2018 itibarıyla, WISE / NEOWISE 290 Dünya yakını nesne ve kuyruklu yıldız keşfetmiştir.[33]
Proje'de önemli aşamalar
WISE Projesi, Los Angeles California Üniversitesi akademisyenlerinden astrofizikçi ve kozmolog Edward L. Wright tarafından yönetilmektedir. Proje, uzun bir geçmişe sahiptir ve ilk olarak 1999 yılında NASA tarafından Yeni Nesil Gökyüzü Araştırması (NGSS) adı altında bir NASA Orta Sınıf Kaşif (MIDEX) görevi adayı olarak ilan edilerek finanse edilmiştir. 1999 yılından günümüze programın tarihçesi kısaca şöyle özetlenebilir:
- Ocak 1999 — Yeni Nesil Gökyüzü Araştırması (NGSS) A Aşaması çalışması için seçilen beş görevden biridir. Görev maliyetinin 139 milyon ABD doları olduğu tahmin edilmiştir.
- Mart 1999 — WIRE kızılötesi teleskop uzay aracı yörüngeye ulaştıktan birkaç saat sonra başarısız olmuştur.
- Ekim 1999 — MIDEX çalışmasının kazananları ödüllendirildi ancak NGSS seçilmedi.
- Ekim 2001 — NGSS önerisi, bir MIDEX görevi olarak NASA'ya yeniden sunuldu.
- Nisan 2002 — NGSS teklifi, bir Ön Aşama A çalışması için dört MIDEX programından biri olarak ilerlemek üzere NASA Explorer ofisi tarafından kabul edildi.
- Aralık 2002 — NGSS, adını Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE) olarak değiştirdi.
- Mart 2003 — NASA, WISE'nin Genişletilmiş Faz-A çalışması için seçildiğini duyuran bir basın bülteni yayınladı.
- Nisan 2003 — Ball Aerospace & Technologies, WISE görevi için uzay aracı sağlayıcısı olarak seçildi.
- Nisan 2004 — WISE, NASA'nın bir sonraki MIDEX görevi olarak seçildi. WISE'nin maliyetinin bu dönemde 208 milyon ABD doları olduğu tahmin ediliyor.
- Kasım 2004 — NASA, WISE için teleskopu inşa etmesi için Utah Eyalet Üniversitesi'ndeki Uzay Dinamiği Laboratuvarını seçti.
- Ekim 2006 — WISE, NASA tarafından geliştirilmek üzere onaylandı ve geliştirmeye devam etme yetkisi verildi. Bu dönemde görev maliyetinin 300 milyon ABD doları olduğu tahmin ediliyor.
WISE, başlatma için adaptörüne bağlanıyor
Yük kaplaması kurulumu sırasında WISE
Gemide WISE bulunan Delta II fırlatma aracı
WISE'nin Vandenberg AFB'den lansmanının kızılötesi görüntüsü
- 14 Aralık 2009 — WISE, Kaliforniya'daki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü'nden başarıyla fırlatıldı.
- 29 Aralık 2009 — WISE, enstrüman kapağını başarıyla kaldırdı.
- 6 Ocak 2010 — WISE'ın ilk ışık görüntüsü yayınlandı.
- 14 Ocak 2010 — WISE, dokuz ay sürmesi planlanan dört dalga boyu düzenli araştırmasına başladı. İlk 6 ay'da üst üste binen görüntülerle gökyüzünün %99'unu görüntülemesi yaklaşık üç ay sonra ise hidrojen soğutucusu bitene kadar ikinci bir geçişle devam etmesi bekleniyor.
- 25 Ocak 2010 — WISE, 2010 AB78 olarak adlandırılan, Dünya yakınlarında daha önce hiç görülmemiş bir asteroit saptadı.[34]
- 11 Şubat 2010 — WISE, P/2010 B2 (WISE) olarak adlandırılan önceden bilinmeyen bir kuyruklu yıldız saptadı.[35]
- 25 Şubat 2010 — WISE web sitesinde, gökyüzünün %25'inden fazlasını, üst üste binen 7 görüntü karesi derinliğine kadar incelediğini bildirildi.
- 10 Nisan 2010 — WISE web sitesi, gökyüzünün %50'sinden fazlasını 7 üst üste binen görüntü karesi derinliğine kadar incelediğini bildirdi.
- 26 Mayıs 2010 — WISE web sitesi, gökyüzünün %75'inden fazlasını, üst üste binen 7 görüntü karesi derinliğine kadar incelediğini bildirdi.
- 16 Temmuz 2010 — Basın bülteni, %100 gökyüzü kapsamının 17 Temmuz 2010'da tamamlanacağını duyuruldu. Aletin katı hidrojen soğutma sıvısı bloğu süblimleşip tükenmeden önce gökyüzünün yaklaşık yarısının yeniden haritalanacağı açıklandı.
- Ekim 2010 — WISE hidrojen soğutma sıvısı bitti. NASA Gezegen Bölümü tarafından finanse edilen NEOWISE misyonunun başlangıcı.[13]
- Ocak 2011 — Tüm gökyüzü, en az 16+ karelik bir görüntü yoğunluğuna göre incelendi (yani ikinci gökyüzü taraması tamamlandı).
Hazırda bekletme
- 17 Şubat 2011 — WISE Uzay Aracı vericisi, baş araştırmacı Ned Wright tarafından 20:00 UTC'de kapatıldı. Uzay aracı, gelecekte olası kullanımı bekleyen yer temasları olmadan hazırda bekletme moduna alındı.
- 14 Nisan 2011 — WISE tarafından görüldüğü şekliyle gökyüzünün %57'sini kapsayan verilerin ön açıklaması.[36]
- 27 Temmuz 2011 — WISE verilerinden keşfedilen ilk Dünya truva asteroidi.[7][8]
- 23 Ağustos 2011 — WISE, yeni bir kahverengi cüce sınıfı olan Y cücesinin varlığını doğruladı. Bu yıldızlardan bazılarının sıcaklıkları 300 K'den daha düşük, yaklaşık 25 °C'de oda sıcaklığına yakın görünüyor. Y cüceleri, T cücelerinin gösterdiği metan ve su emme bantlarına ek olarak amonyak emilimi gösterir.[9][10]
- 14 Mart 2012 — WISE All-Sky verilerinin bilim camiasına yayınlanması.
- 29 Ağustos 2012 — WISE milyonlarca kara deliği açığa çıkardı.
- 20 Eylül 2012 — Durumunu kontrol etmek için WISE ile başarılı bir şekilde temasa geçildi.[5]
- 21 Ağustos 2013 - NASA, WISE'ı asteroit aramak için yeni bir görevle yeniden görevlendireceğini duyurdu.[6]
Yeniden etkinleştirme
- 19 Aralık 2013 — NASA, yeniden etkinleştirilen WISE teleskobu tarafından uzun bir soğuma aşamasının ardından çekilen yeni bir görüntüyü yayınladı. Yeniden canlanan NEOWISE görevi devam ediyor ve halen veri topluyor.
- 7 Mart 2014 — NASA, kapsamlı bir araştırmanın ardından WISE'nin Güneş Sistemi içinde varsayılan bir gezegen olan " gezegen X "e dair herhangi bir kanıt ortaya çıkaramadığını bildirdi.[37]
- 26 Nisan 2014 — Penn Eyalet Dış Gezegenler ve Yaşanabilir Dünyalar Merkezi, WISE'nin -48 °C ve -13 °C ile Güneş'ten 7,2 ışıkyılı uzaklıkta bilinen en soğuk kahverengi cüceyi bulduğunu bildirdi.[38]
- 21 Mayıs 2015 — NASA, Evrendeki bilinen en parlak gökada olan WISE J224607.57-052635.0'ın keşfini bildirdi.[39][40]
- Temmuz 2021, NASA NEOWISE görevini en az Haziran 2023'e kadar uzattı[18]
Tarihçe
Fırlatma
WISE uzay aracını taşıyan Delta II fırlatma aracının ilk olarak 11 Aralık 2009 tarihinde fırlatılması planlanmıştı. Bu deneme, güçlendirici roket yönlendirme motorundaki bir sorunu gidermek için iptal edildi. Daha sonra fırlatma 14 Aralık 2009 için yeniden planlandı.[41] İkinci deneme Kaliforniya'daki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssünden 14:09:33 UTC'de fırlatıldı. Fırlatma aracı WISE uzay aracını Dünya'dan 525 km (326 mil) yükseklikte planlanan kutup yörüngesine başarıyla yerleştirdi.[4]
WISE, Mart 1999'da yörüngeye ulaştıktan birkaç saat sonra başarısız olan Geniş Alan Kızılötesi Kaşifi'ni (WIRE) etkileyen sorundan kaçındı.[42] Ayrıca WISE, IRAS, AKARI ve COBE'nin DIRBE'si gibi önceki araştırmalardan 1.000 kat daha hassastı.[43]
"Soğuk" görev
Fırlatmadan sonra bir ay süren kontrolde tüm uzay aracı sistemlerinin normal çalıştığı ve operasyon merkezine giden hem düşük hem de yüksek hızlı veri bağlantılarının düzgün çalıştığı tespit edildi. Alet kapağı 29 Aralık 2009'da başarıyla fırlatıldı.[44] İlk ışık görüntüsü 6 Ocak 2010'da yayınlandı: Karina takımyıldızında WISE'in dört dalga boyu bandından üçünden sahte renkte kızılötesi ışık gösteren sekiz saniyelik bir poz çekilmiştir. Bunlar sırasıyla 3,4, 4,6 ve 12 µm'ye karşılık gelen mavi, yeşil ve kırmızı renk görüntülerdir.[45] 14 Ocak 2010'da WISE görevi resmi olan gökyüzü araştırmasına başladı.[46]
WISE grubunun uzatılmış bir "sıcak görev" için devam eden finansman teklifi, kısmen WISE verileri üzerinde yayın yapan dış grupların eksikliği nedeniyle NASA inceleme kurulu tarafından düşük puan aldı. Böyle bir görev, son kriyo-soğutucu madde tükendikten sonra 3.4 ve 4.6 µm detektörlerinin kullanılmasına izin verecek ve ek nesneleri tespit etmek ve varsayılan kahverengi cüce yıldızlar üzerinde paralaks verileri elde etmek için ikinci bir gökyüzü araştırmasını tamamlamayı amaçlayacaktı. NASA Ekim 2010'da Dünya'ya yakın nesneleri (NEO) aramak için görevi uzattı.[47]
Ekim 2010'a kadar 33.500'den fazla yeni asteroit ve kuyruklu yıldız keşfedilmiş ve 154.000'den fazla Güneş Sistemi nesnesi WISE tarafından gözlemlenmiştir.[48] Aktif olduğu süre boyunca her gün daha önce bilinmeyen düzinelerce asteroit bulmuştur.[49] Birincil görevi sırasında toplamda 2,7 milyondan fazla görüntü yakalamıştır.[50]
NEOWISE (yeniden devreye alma öncesi)
Ekim 2010'da NASA, Dünya'ya Yakın Nesne WISE (NEOWISE) adlı bir programla görevi bir ay uzattı.[47] Başarısı nedeniyle program üç ay daha uzatıldı.[5] Odak noktası, kalan kriyojenik sonrası algılama yeteneğini kullanarak Dünya yörüngesine yakın asteroitleri ve kuyruklu yıldızları aramaktı (WISE üzerindeki dört dedektörden ikisi kriyojenik olmadan çalışır). Şubat 2011'de NASA, NEOWISE'in Güneş Sistemi'nde yirmi kuyruklu yıldız da dahil olmak üzere birçok yeni nesne keşfettiğini duyurdu.[51] Uzay aracı, birincil ve genişletilmiş görevleri sırasında, yeni keşfedilen 35.000'den fazla nesne de dahil olmak üzere 158.000 küçük gezegenin karakterizasyonunu sağladı.[52] During its primary and extended missions, the spacecraft delivered characterizations of 158,000 minor planets, including more than 35,000 newly discovered objects.[53][54]
Hazırda bekletme ve yeniden devreye alma
NEOWISE görevi için asteroit kuşağının tam bir taramasını tamamladıktan sonra, uzay aracı 1 Şubat 2011'de hazırda bekleme moduna alındı.[55] 20 Eylül 2012'de durumunu kontrol etmek için uzay aracıyla kısa bir süre iletişim kuruldu.[5]
21 Ağustos 2013 tarihinde NASA, NEOWISE'i Dünya'ya yakın nesneleri (NEO) ve potansiyel olarak tehlikeli asteroitleri aramaya devam etmek üzere yeniden görevlendireceğini duyurdu. Ayrıca robotik bir uzay aracının önünü kesip Ay'ın yörüngesine yönlendirebileceği asteroitler de aranacaktır. Yılda 5 milyon ABD doları maliyetle üç yıl sürecek olan genişletilmiş görev, kısmen Şubat 2013'te Rusya üzerinde patlayan Çelyabinsk meteorunun ardından NASA'nın asteroit tespitini hızlandırması yönündeki çağrılar nedeniyle gündeme geldi.[6]
NEOWISE Eylül 2013'te başarılı bir şekilde hazırda bekleme modundan çıkarıldı.[56] Soğutma sıvısı tükenen uzay aracının sıcaklığı, kış uykusundan kaynaklanan nispeten yüksek bir sıcaklık olan 200 K'den (-73 °C; -100 °F), 75 K (−198.2 °C; −324.7 °F)'ye düşürüldü.[57] Daha sonra aletleri yeniden kalibre edildi[57] ve 19 Aralık 2013'te yeni dönemin ilk fotoğrafı çekildi.[56]
NEOWISE (Hazırda Bekletme Sonrası)
Hazırda bekletme sonrası NEOWISE görevinin daha önce bilinmeyen 150 Dünya'ya yakın nesneyi keşfetmesi ve bilinen 2.000 asteroitin özellikleri hakkında daha fazla bilgi edinmesi bekleniyordu.[50][58] NEOWISE'in WISE Hareketli Nesne İşleme Yazılımı (WMOPS) olarak bilinen otomatik algılama yazılımı tarafından çapı 100 m'den (330 ft) küçük çok az nesne tespit edilmiştir, çünkü raporlanması için beş veya daha fazla büyüklükte tespit gerekmektedir.[43] NEOWISE tarafından keşfedilen 100 m'den (330 ft) büyük asteroitlerin ortalama albedosu 0,14'tür.[59]
Teleskop 2013 yılında tekrar çalıştırıldı ve Aralık 2013'te gözlemlere devam edebilmek için yeterince soğumuştu.[60] O zamandan Mayıs 2017'ye kadar teleskop, asteroitler ve kuyruklu yıldızlar da dahil olmak üzere önceden bilinen 26.000'den fazla nesnenin yaklaşık 640.000 tespitini yaptı.[60] Ayrıca 416 yeni nesne keşfetti ve bunların yaklaşık dörtte biri Dünya'ya yakın nesneler sınıflandırmasıydı.
Mayıs 2018 itibarıyla, WISE / NEOWISE istatistikleri, uzay aracı tarafından keşfedilen 2016 WF9 ve C/2016 U1 dahil olmak üzere toplam 290 Dünya'ya yakın nesneyi (NEO) listelemektedir:[61]
.jpg)
262 adet Dünya'ya yakın asteroitten (NEA) 47 tanesi potansiyel olarak tehlikeli asteroit (PHA) olarak kabul edilmekte olup, çok daha büyük NEO ailesinin bir alt kümesidir, ancak özellikle Dünya'ya çarpma ve önemli yıkıma neden olma olasılığı daha yüksektir. NEO'lar NEC'ler (sadece kuyruklu yıldızlar) ve NEA'lar (sadece asteroitler) olarak ve ayrıca Atira asteroitleri, Aten asteroitleri, Apollo asteroitleri, Amor asteroitleri ve potansiyel olarak tehlikeli asteroitler (PHA'lar) gibi alt kategorilere ayrılabilir.[62]
NEOWISE, Dünya'ya yakın 1.850'den fazla cismin büyüklüğünü tahmin ederek en yakın güneş sistemi komşularımızı daha iyi anlamamıza yardımcı oldu. NASA'nın Dünya'ya Yakın Nesne Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Kaşifi (NEOWISE) iki yıl daha (1 Temmuz 2021 - 30 Haziran 2023) Dünya için tehlike oluşturabilecek nesneler de dahil olmak üzere asteroit ve kuyruklu yıldız avına devam edecek. Bu görev uzatımı, NASA'nın üretken Dünya'ya yakın nesne (NEO) avlama uzay teleskobunun 30 Haziran 2023'e kadar faaliyetlerine devam edeceği anlamına geliyor.[63]
NEOWISE'in yerini alacak olan yeni nesil NEO Surveyor'un 2026'da fırlatılması planlanıyor ve NEOWISE'ten öğrendiklerimizi ve öğrenmeye devam ettiklerimizi büyük ölçüde genişletecek.[63]
Veri yayınları
14 Nisan 2011'de, uzay aracı tarafından gözlemlenen gökyüzünün %57'sini kapsayan WISE verilerinin bir ön sürümü kamuoyuna açıklandı.[64] 14 Mart 2012'de, WISE tarafından görüntülenen tüm kızılötesi gökyüzünün yeni bir atlası ve kataloğu astronomik topluluğa yayınlandı.[65] 31 Temmuz 2012'de NEOWISE Post-Cryo Ön Verileri yayınlandı.[5] Tüm verileri birleştiren AllWISE adlı bir sürüm 13 Kasım 2013'te yayınlandı.[66] NEOWISE verileri yıllık olarak yayınlanmaktadır.[66]
2018 yılında, NEOWISE verilerinin, uzay aracının Güneş Sistemi'ndeki asteroitlerden ziyade çok uzaktaki nesneleri gözlemlemek için tasarlanması nedeniyle sistemik hatalardan muzdarip olduğunu belirten Nathan Myhrvold'un bir makalesinde verilerin güvenilirliğine meydan okundu; NASA, "Neowise ekibi tarafından gerçekleştirilen süreçlerin ve analizlerin bağımsız araştırmacılar tarafından doğrulandığı gibi geçerli olduğundan emin olduklarını" söyledi.[67]
unWISE ve CatWISE
Allwise birlikte eklenmiş görüntüler kasıtlı olarak bulanıklaştırılmıştır, bu da izole nokta kaynaklarını tespit etmek için en uygun yöntemdir. Bunun dezavantajı, kalabalık bölgelerde birçok kaynağın tespit edilememesidir. WISE görüntülemesinin resmi olmayan, bulanıklaştırılmamış ortak ekleri (unWISE) keskin görüntüler oluşturur ve kusurları ve geçişleri maskeler.[68] unWISE ortak ekli görüntüler unWISE web sitesinde koordinatlara göre aranabilir. unWISE görüntüleri vatandaş bilim projeleri Disk Detective ve Backyard Worlds için kullanılmaktadır.[69]
2019 yılında bir ön katalog yayımlanmıştır. Kataloğa CatWISE adı verilmiştir. Bu katalog WISE ve NEOWISE verilerini birleştirir ve 3,4 ve 4,6 µm'de fotometri sağlar. Kaynakları tespit etmek için unWISE görüntülerini ve Allwise boru hattını kullanır. CatWISE daha soluk kaynakları ve nesnelerin hareketinin çok daha doğru ölçümünü içerir. Katalog, keşfedilen kahverengi cücelerin, özellikle de soğuk ve sönük Y cücelerinin sayısını artırmak için kullanılıyor. CatWISE, NASA'nın Astrofizik Veri Analiz Programı'ndan sağlanan fonla Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından yönetilmektedir.[70] CatWISE ön kataloğuna Kızılötesi Bilim Arşivi (IRSA) üzerinden erişilebilir.[71]
Keşfedilen Nesneler
WISE, çok sayıda kuyruklu yıldıza ve küçük gezegene ek olarak, güneş komşuluğu bağlamında Güneş'e oldukça yakın olanlar da dahil olmak üzere birçok kahverengi cüce gezegen keşfetmiştir. Bu nesneler, Dünya'ya sadece birkaç ışık yılı mesafede Jüpiter büyüklüğünde olması beklenen bir tür sönük yıldızlardır. Diğer olağanüstü keşif, Jüpiter gibi son derece büyük gezegenlerde ortak olan özel bir yörünge ilişkisine sahip bir asteroit olan ilk Dünya truva atıydı.
Kahverengi Cüceler
WISE tarafından Dünya'ya 20 ışık yılı mesafede keşfedilen en yakın kahverengi cüceler şunları içerir:
| Nesne | Işık Yılı | Spektral tipi | Takımyıldız | Sağ açıklık | Sapma |
|---|---|---|---|---|---|
| Luhman 16 | 6,5 | L8 + T1 | Vela | 10sa 49d 15.57s | -53° 19′ 06″ |
| WISE 0855−0714 | 7,3 | Y | Hydra | 8sa 55d 10.83s | -7° 14′ 22.5″ |
| WISE 1639-6847 | 15,5 | Y0pec | Üçgen Avustralya | 16sa 39d 40.83s | −68° 47′ 38.6″ |
| WISE J0521+1025 | 16 | T7.5 | Avcı (Orion) | 05sa 21d 26.349s | 10° 25′ 27.41″ |
| WISE 1506+7027 | 16,9 | T6 | Küçük Ayı | 15sa 06d 49.89s | 70° 27′ 36.23″ |
| WISE 0350−5658 | 18 | Y1 | Retikulum | 03sa 50d 00.32s | -56° 58′ 30.2″ |
| WISE 1741+2553 | 18 | T9 | Herkül | 17sa 41d 24.22s | 25° 53′ 18.96″ |
| WISE 1541−2250 | 19 | Y0.5 | Terazi | 15sa 41d 51.57s | −22° 50′ 25.03″ |
2013 yılında Luhman 16 keşfedilmeden önce, WISE 1506+7027 11,1+2,3
-1,3 ışık yılı, mesafede en yakın yıldızlar listesindeki en yakın kahverengi cüce olduğundan şüpheleniliyordu.[72]
Doğrudan görüntülenen ötegezegenler
Doğrudan görüntülenen ötegezegenler ilk olarak WISE Projesi kapsamındaki görüntülerle tespit edilmiştir.[73]
| İlk Adı | Gezegen Adı | Dünyaya Uzaklık (ly) | V-mag ana yıldızı (mag) | Öngörülen ayrılma (AU) | Kütle gezegeni (Mjup) | Keşif yılı | Not ve referans | IAU çalışma tanımına göre gezegen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| L 34-26 | WISEPA J075108.79-763449.6 (COCONUTS-2b) | 36 | 11.3 | 6471 | 4.4-7.8 | 2011/2021 | ilk olarak 2011'de WISE ile keşfedildi, ancak gezegen durumu 2021'de gezegenin listelenen uygun hareketini alıp, yıldızın Gaia uzay aracıyla uygun hareketiyle eşleştirerek kuruldu[74] | Mmin=4.4<13 M maks =7,8<13 M maks /M merkez =0,02<0,04 |
| BD+60 1417 | CWISER J124332.12+600126.2 (BD+60 1417b) | 144 | 9.4 | 1662 | 10-20 | 2021 | Yalnızca minimum kütle, IAU çalışma tanımı içindedir[75] | M dak =10<13 M maks =20>13 M maks /M merkez =0,019<0,04 |
Küçük Gezegenler
WISE, daha önce keşfedilemeyen 3088 numaralı küçük gezegeni keşfetmesiyle tanınır.[76] Misyonun küçük gezegen keşiflerine diğer örnekler:
- (310071) 2010 KR59
- (336756) 2010 NV1
- (419624) 2010 SO16
Kuyruklu Yıldız C/2020 F3 (NEOWISE)
.jpg)
27 Mart 2020'de C/2020 F3 (NEOWISE) adlı kuyruklu yıldızı WISE Projesi kapsamında yörüngeye giren uzay aracında bulunan kızılötesi teleskop tarafından keşfedildi. Sonunda çıplak gözle görülebilen bir kuyrukluyıldız haline geldi ve profesyonel ve amatör astronomlar tarafından geniş çapta fotoğraflandı. 1997'de Hale-Bopp kuyruklu yıldızından bu yana kuzey yarımkürede görülen en parlak kuyruklu yıldızdı.
Galeri
WISE Tarafından Çekilmiş Tam Gökyüzü Görüntüleri
WISE tarafından çekilmiş, kızılötesi dalga boylarına sahip görünür ışıkta işlenmiş tam gökyüzü görünümü
Aynı görüntünün sıcak, tozla örtülü galaksileri vurgulayan başka bir versiyonu
.jpg)
WISE Tarafından Çekilmiş Çeşitli Görüntüler
Andromeda Galaksisinin dört kızılötesi detektörün tümü kullanılarak çekilmiş geniş alan kızılötesi görünümü
IC 342, kızılötesi görüntüleme yoluyla görülebilen, normalde gizlenmiş bir gökada
Yeşil nokta, iki T sınıfı kahverengi cüceden oluştuğu düşünülen WISE 0458+6434'tür.
Kaçak yıldız Zeta Ophiuchi ve bu devasa yıldızın oluşturduğu pruva şoku![süpernova kalıntısı]] olan Puppis A](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Puppis_A_-_WISE_-_609623main_pia14884-full_full.jpg/157px-Puppis_A_-_WISE_-_609623main_pia14884-full_full.jpg)
süpernova kalıntısı]] olan Puppis A
Lambda Centauri Bulutsusu, Samanyolu'nda bir yıldız oluşturan bölge
Samanyolu'nun sarmal kollarını izlemek için kullanılan WISE
![süpernova kalıntısı]] olan Puppis A](https://www.search.com.vn/wiki/tr/Dosya:Puppis_A_-_WISE_-_609623main_pia14884-full_full.jpg)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- "WISE mission". nasa.gov. 16 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "WISE mission". NASA / JPL. 23 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "WISE mission". UC Berkeley. 23 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "WISE mission". UCLA. 16 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "NEOWISE mission". Caltech. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.