Yuşa
Yûşa veya Yeşu (İbranice: יְהוֹשֻׁעַ, romanize: Yehoşua; Yunanca: Ἰησοῦς; Latince: Jæsus; Arapça: يوشع), Tanah'a göre Musa'nın ölümünden sonra İsrailoğullarının lideriydi. Hikâyesi Çıkış, Sayılar ve Yuşa Kitabı'nda (ya da Yeşu Kitabı) anlatılır. Tora'da adının Efraim kabilesinden Nun oğlu Hoşea olduğu ve Musa'nın ona Yûşa olarak hitap ettiği yazılıdır.[1] İsrailoğulları Mısır'dan çıkmadan evvel Mısır'da doğdu.
Musa tarafından Kenan topraklarını araştırmak üzere gönderilen on iki casustan biriydi.[2] Musa'nın ölümünden sonra Kenan topraklarını fethedip toprakları on iki kabile arasında bölüştürdü. Bu anlatılanların hangi yıllarda gerçekleştiği akademik tartışmalar arasındadır. Tora kronolojisine göre Yuşa M.Ö. 1450 - M.Ö. 1370 yılları arasında veya Bronz çağının sonlarına doğru yaşamıştır fakat Yuşa kitabında 110 yaşında öldüğü anlatılır.[3]
Şiilikte Yuşa'nın imam olduğuna inanılır.[kaynak belirtilmeli]
İsim
Yuşa, İbranice Yehoşua (İbranice: יהושע)'dan gelir ve "Tanrı kurtuluştur" demektir; İbranice: ישע "kurtuluş" kökünden türemiştir.[4][5] Genelde şin (İbranice: ש) harfinden evvel vav (İbranice: ו) harfi yoktur bu da kelimenin Hoşea (İbranice: הוֹשֵׁעַ) olarak okunmasına sebeptir.[6]
Tanah'ın Yunanca tercümelerinde Yehoşua ismi "Yunanca: Ἰησοῦς" (Iēsoūs/Jesus) İsa olarak geçer.[7][8]
Kenan topraklarının fethi
Musa'nın varisi Yuşa Mısır'dan çıkışta büyük rol oynadı. Musa Sina Dağı'na çıkıp On Emir'i aldığı zaman ona eşlik etti.[9] Musa tarafından Kenan topraklarına gönderilen on iki casus'tan biriydi.[10] Sadece o ve Kalev olumlu bilgiler verdi ve ödül olarak vadedilmiş topraklara casuslardan sadece bu ikisi girebildi.[11]
Mısır'dan çıkışta İsrailoğullarının yaptığı ilk savaş olan Refidim'de Amalekliler'le yapılan savaşın kumandanı Yuşa bu savaştan zaferle ayrıldı.[12]
Yuşa Kitabı'nda Musa'nın ardılı olarak kendisini seçtiği anlatılır.[13] Kitabın ilk bölümünde Yuşa'nın Kenan'ı fethettiği dönem yazılıdır.
Aynı Kızıl Deniz'in Musa'ya açıldığı gibi Şeria nehri de ortadan ikiye ayrıldı. Nehri geçtikten sonraki ilk çatışma Eriha Savaşı'ydı. Gibon'da Yuşa Eriha'yı yıkıp batıda küçük bir kent olan Ay kentine ilerledi. Fakat Ahan Eriha'dan elde ettiği ganimeti Tanrı'ya adamayıp cebine attığı için Tanrı bütün İsrailoğullarını cezalandırdı ve Yuşa 36 kayıp vererek Ay kentindeki savaşı kaybetti. Tanrı'nın güvenini kazanmak için Ahan, ailesi ve hayvanlarıyla birlikte taşlanarak öldürüldü ve Ay kentine yapılan ikinci seferde zafere ulaşıldı.
İsrailoğulları Kudüs, Hevron, Yarmut, Lakiş ve Eglon'un Amorit krallarından oluşan ittifakla yüzleşti. Yuşa Tanrı'ya, güneşi durdurması ve ayın çıkmasını engellemesi için yakardı çünkü gün ışığında savaşı bitirecekti. Bu, İsrailoğulları için önemli bir olaydır çünkü "Ne bundan önce, ne de sonra Rab'bin bir insanın dileğini işittiği o günkü gibi bir gün olmamıştır. Çünkü Rab İsrail'den yana savaştı."[14] Bundan sonra Yuşa birçok zafer kazanıp Kenan topraklarının çoğunu eline geçirdi.
Ölümü
Rabinik edebiyatta sadık, mütevazı, müstahak ve bilge bir kişi olarak resmedilen Yuşa "kocamış, yaşı hayli ilerlemişti."[15] İhtiyarları bir araya toplayıp onlara yerel halkla birlik olmamalarını çünkü bunun halkı Tanrı'dan uzaklaştırabileceğini anlattı.[16][17] Kısa bir süre sonra 110 yaşında İbrani takvimine göre 26 Nisan'da öldü ve Efraim'in Gaaş Dağı'ndaki Timnath Serah'ta gömüldü.[18] Bu yerin bugün Kifl Hares olduğu düşünülür.
Türkiye'de ise İstanbul'un Beykoz'daki Yuşa Tepesi'ne gömüldüğüne, Üsküdar'da Aziz Mahmud Hüdai, Sarıyer'de Telli Baba ve Beşiktaş'ta Yahya Efendi ile birlikte Boğaz'ın dört manevî bekçisinden biri olduğuna inanılır.[19][20][21][22]
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Book of Joshua at BibleGateway
- Book of Joshua - Wikisource.
- Easton's Bible Dictionary & Int. Standard Bible Encyclopedia 20 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Smith’s Bible Dictionary 25 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yuşa | ||
| Önce gelen Musa | İsrail hakimi | Sonra gelen Otniel |