Yuri Levitan
Yuri Borisoviç Levitan (Rusça: Юрий Борисович Левитан; 2 Ekim 1914 – 4 Ağustos 1983), II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında seslendirdiği haber ve duyuru açıklamalarıyla bilinen Sovyet radyo sunucusuydu.[1] Levitan Moskova Radyosu'nda çalışırken 22 Haziran 1941'de Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne saldırısı, 9 Mayıs 1945'te Nazi Almanyası'nın teslim olması, 5 Mart 1953'te Josef Stalin'in ölümü ve 12 Nisan 1961'de ilk insanlı uzay uçuşu dahil olmak üzere 1940 ve 60'lı yıllar arasında birçok önemli olayı Rus halkına duyurmuştur.[1][2]
Yuri Levitan | |
|---|---|
 Levitan 1944 yılında. | |
| Doğum | 2 Ekim 1914 Vladimir, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 4 Ağustos 1983 (68 yaşında) Belgorod Oblastı, Sovyetler Birliği |
| Meslek | Radyo sunucusu |
| İşveren | Moskova Radyosu |
Hayatı
Levitan 1914 yılında Moskova'nın 200 km doğusundaki Vladimir şehrinde Yahudi bir terzi ve ev hanımının çocuğu olarak dünyaya geldi. 1930'ların başında ses sanatçısı olma umuduyla Moskova'ya gitti, ancak taşralı aksanı nedeniyle kabul alamadı.[2] Ancak karakteristik kalın sesi sayesinde Moskova'daki bir radyo istasyonunda iş buldu.[2] Ocak 1934'te Levitan'ın yayınlarını dinleyen Josef Stalin Moskova Radyosu'nda bundan sonra kendi anonslarını Levitan'ın okumasını istedi. Böylece Levitan sadece Stalin'in şahsi radyo sunucusu değil, aynı zamanda önde gelen Sovyet radyocusu oldu.[1]
22 Haziran 1941'de Alman işgalinin başlamasıyla Levitan, Alman bombardımanı nedeniyle Moskova'daki radyo istasyonları kapatıldığı için aynı yılın sonbaharında Sverdlovsk'a tahliye edildi. O dönemde ülkenin en önde gelen radyocusu olmasının getirdiği önem nedeniyle gizli bir yerde yaşıyordu. Adolf Hitler, Rus halkına aşıladığı moral nedeniyle Levitan'ı "1 Numaralı Halk Düşmanı" olarak nitelendirdi ve başına 250.000 Reichsmark ödül koydu.[3] Alman propaganda broşürlerinde Hitler'in Alman askerlerine Moskova ele geçirildiğinde Levitan'ın ilk asılacaklardan biri olacağına yer verildi.[2] Ayrıca Hitler'in Levitan'ı Almanya'ya götürmek ve Moskova'nın düşüşünü Berlin'den duyurmasını istediği de daha sonraları Levitan'a aktarıldı.[2]
Levitan, Mart 1943'te gizlice Sovyet Radyo Komitesi'nin toplandığı Kuybişev'e nakledildi. Moskova'dan uzakta geçirdiği savaş yılları boyunca, radyodaki duyuruları alamet-i farikası olan "Dikkat, Moskova konuşuyor!" cümlesiyle başlıyordu. (Rusça: Внимание, говорит Москва! Romanize: Vnimanie, govorit Moskva!)[1] Levitan savaş sırasında yaklaşık 2000 radyo anonsu yaptı. 1950'lerde arşivleme amacıyla stüdyoda bu anonsların çoğunu yeniden kaydetti.[1]
Savaştan sonra sesi savaşla özdeşleştiği için iş bulmakta zorlanan Levitan, Stalin'in ölümü, Yuri Gagarin'in uzay yürüyüşü ile bazı devlet duyurularını bildirdi.[2] 1978 ve 1983 yılları arasında Sovyetler Birliği'nde Zafer Günü anısına her yıl düzenlenen "Saygı Duruşu"nu duyurdu. 1980 yılında Sovyetler Birliği Halk Sanatçısı unvanına layık görüldü. 1983'te kalp krizinden öldü ve Moskova'daki Novodeviçi Mezarlığı'na defnedildi.[1]
Hatıratı
Levitan'ın doğduğu şehir olan Vladimir'de günümüzde onun adını taşıyan bir cadde ve Levitan'ın bir anıtı bulunmaktadır. Moskova'daki mezarında ve Volgograd'da da Levitan için anıtlar dikildi.[4] Ayrıca Almatı, Dnipro, Odesa, Orsk, Tver ve Ufa şehirlerinde sokaklara Levitan'ın adı verildi.[5]